Brezilya IMF’den taburcu ediliyor

Brezilya, Türkiye’den daha büyük bir ülkedir. Milli geliri, 900 milyar dolara yakındır. Kamu borçlarının toplamı, 430 milyar dolardır. Bizim milli gelirimiz 350, kamu borçlarımız (net) ise 210 milyar dolar civarındadır. Brezilya ve Türkiye’nin ekonomik gelişmişlik düzeyleri aynıdır. İkisi de iktisadi yönetim sicili bakımından cıvık ülkelerdir. Son yıllarda, her iki ekonomide de önemli iyileşmeler oldu. Zaten, uzun yıllardır bizim gibi ‘az gelişmiş’ ülkelerin bir türlü yenemediği yapışkan enflasyon da hemen hemen yeryüzünden silindi. Az gelişmiş ülkelerin makro ekonomik göstergeleri düzeldi. Bu küresel değişim, ayrıca işlenmesi gereken bir konudur.

Brezilya, IMF’ye tüm borçlarını vadesinden önce ödeme kararını niçin aldı? Acaba Türkiye de aynı yolu, izlemeli mi? Önce ikinci soruya cevap vereyim. Hayır; Türkiye’nin IMF’ye olan borçlarını, bırakın vadesinden önce ödemeyi, vadesinde bile ödemesi çok zordur ve yanlış olur. Çünkü, Türkiye ‘cari (döviz) açık’ veren bir ülkedir. Bunun cebirsel sonucu Türkiye’nin ‘dış borçları artıyor’ demektir. Halbuki Brezilya, ‘cari işlem fazlası’ veren bir ülkedir. Bu, Brezilya’nın dış borçları azalıyor demektir. Bir ülke cari işlem fazlası veriyorsa, o ülkede Merkez Bankası’nın rezervleri kendiliğinden artar. Ayrıca IMF’ye borcu olan da Brezilya Merkez Bankası’dır. Halbuki Türkiye’nin IMF’ye borcu Hazine’ye aittir. Brezilya Merkez Bankası’nın halen 67 milyar dolar rezervi vardır. 16 milyar dolar borç ödese bile rezervi tükenmez. Kaldı ki; cari işlem fazlası veren ülkenin Merkez Bankası’nın rezerv tutmaya ihtiyacı yoktur. Cari işlem fazlası veren ülkelerin sorunu, biriken rezervleri yönetmek ve değerlendirmektir. Brezilya bu ödemeyi yaparak, 900 milyon dolar faiz tasarruf edecektir. Erken ödemenin görünen sebebi budur. Ama aslında bu geri ödemenin anlamı ve önemi çok daha derindir. Birincisi, Brezilya IMF’ye borçlarını erken ödeyerek, dünya aleme bir özgüven sergilemektedir. Bu da çok önemli değildir. Önemli olan, Brezilya’nın bundan böyle ‘borçlanarak büyüme’ modelini terk etmeye karar verip vermediğidir. Son 35 yılın kalkınma şampiyonları, hep Pasifik’ten çıkmıştır. Bu şampiyonların ortak yanı ‘cari işlem fazlası’ vererek, yani yurtdışına tasarruf ihraç ederek büyümeleridir. İnşallah, Brezilya böylesi tarihi bir ‘ekonomik dönüşüm’ kararı almıştır. Yok bu işi sırf hava basmak için yaptıysa, değişen fazla bir şey olmaz. Yakında IMF, yuları yine o ülkenin boynuna takar.

Son Söz: Borç yiğidin kamçısıdır; kamçının sapı alacaklının elindedir.