Anadolu’nun bitkilerden gelen şifalı çayları

Önce bitki çayları konusunda önemli bir uyarı yapmam gerek. Unutmayalım, her ürün doğru kullanıldığında faydalıdır. Hele de vücudumuza bir fayda bekliyorsak çok dikkatli olmamız gerekir. ‘Tıbbi Çay Reçeteleri’ kitabının da yazarı Prof. Dr. Ömür Demirezer, bu konuda söylediklerine kulak vermek gerek: “Bir bitki çayı ancak doğru bitkiyle, doğru kısmı (drog) kullanılarak ve doğru yöntem uygulanarak hazırlanırsa tıbbi çay (iyileştirici özelliğe sahip) niteliği taşır ve fayda sağlar. Moda olmuş ya da harcıâlem reçeteler kullandığınızda beklenen faydayı sağlayamayacağınız gibi, zarar görmeniz de mümkündür.” Lafın özü, her şeyde olduğu gibi bitkileri (özellikle kurutulmuşlarını) güvenilir yerlerden alıp uyarılara kulak vermemiz çok önemli.

Hazmı kolaylaştırıyor 
Zahter/Antakya 

Yabani kekik veya dağ kekiği diye de bilinen zahter, Anadolu’nun orta ve güney kesimlerinde kendiliğinden yetişiyor olsa da adını esas Antakya mutfağıyla duyurdu. Ekonomik değeri artık bölge dışına da taşan zahterin bazı Antakya köylerinde kültür dikimi de yapılıyor. Mevsiminde yani ilkbaharla sonbahar ayları arasında Antakya çarşısında el arabalarında yığınlar halinde satılan taze zahterin görüntüsüne de tadı gibi doyum olmaz. Yazdan turşusu kurulup veya kurutularak yemeklerde kullanmak üzere kışa saklanır. Salatalarda, domatesli yemeklerde, bazı yerel hamur işlerinde ve kahvaltıda sıklıkla kullanılır. Gribal enfeksiyonlara karşı vücut direncini arttırıp solunum yolunu yumuşatarak nefes alışverişini rahatlatmaya da yardımcı olduğu uzmanlar tarafından söylenir. Özellikle yemek sonrası hazmı kolaylaştırmak için hemen her yerde size zahter çayı ikram edilir. Nasıl hazırlanır: Kaynamış suya zahter eklenip yaklaşık 5 dakika demlendirildikten sonra süzülerek servis edilir.

Güçlü antioksidan
Mor reyhan/Arapgir

Arapgir halkı mor reyhanla katma değer yaratmayı çok iyi başarmış. Özellikle doktorların danışmanlığında, belediyenin himayesinde, mor reyhan dahil bölgeye özgü bitkilerin balla karıştırılmasıyla hazırlanan ‘Morixir’ Türkiye’nin her yerinden sipariş alıyor. Akademik çalışmalar yakın geçmişte Arapgir mor reyhanının toksin içermeyen ve sağlığa faydalı birçok özelliğini ortaya çıkardı. Coğrafi işaretli Arapgir mor reyhanı için katma değer yaratacak araştırmalar bu çalışmalar sonucu hız kazandı. Mor reyhanın en çok kullanıldığı gıda ürünleri çay, reçel, toz baharat ve sirke. Mor renginden kaynaklı güçlü antioksidan özelliği olan bu reyhan çeşidi özellikle ramazanda limon kabuğu, şeker ve yıldız anasonla birlikte kaynatılıp yarım saat demlemeye bırakıldıktan sonra iftar sırasında soğuk olarak içiliyor. Nasıl hazırlanır: Kaynamış suya ilave edilen kuru reyhan yaprakları 10 dakika demlenir.

Boğaz ağrısı için ideal
Gül/Isparta

Türkiye florasındaki 24 farklı gül türünden biri olan Isparta gülünü diğerlerinden ayıran en önemli özelliği yoğun özü. Geleneksel mutfağımızda reçeli, şerbeti ve şurubu yaygın şekilde kullanılır. Ağız kokusunu ortadan kaldırması, bağırsak rahatsızlıklarını hafifletmesi ve boğaz ağrılarına iyi gelmesi sebebiyle çayı da yapılır. Nasıl hazırlanır: Kuru gül tomurcukları bir fincan sıcak suyun içine atılarak birkaç dakika demlendirilir ve süzülerek içilir.

Şöhreti yurtdışına ulaştı
Nane/Nizip

Türkiye’deki nane üretiminin yüzde 60’ından fazlası Nizip’te. Nizip nanesi ağaç gölgesinde kurutulduğu için rengi koyu, aroması saklı kalıyor. 20 ülkeye ihraç edilen nane, Bask mutfağının önemli şeflerinden Elena Arzak tarafından da kullanılıyor. Yöresinde tereyağında yakılarak üzerine gezdirildiği yemekler yuvalama ve şiveydiz. Nane çayının mideye iyi geldiği biliniyor. Nasıl hazırlanır: Taze naneyi sıcak suda birkaç dakika demleyin, kuruysa yarım dakika kaynattıktan sonra süzün ve limon dilimleri ekleyerek için.

Coğrafi işaretli
Rezene/Burdur

Göller Yöresi’nin sarı gelini olarak bilinen bu rezene çeşidi coğrafi işarete de sahip. Kurutulan tohumları salatalarda, et marinesinde ve hamur işlerinde değerlendiriliyor. Mide ve bağırsaklardaki gaz ve şişkinliğe iyi geliyor ama iki haftadan uzun süreli kullanılması önerilmiyor. Nasıl hazırlanır: Tohumları suda kaynatılıp biraz demlendikten sonra süzülüp bekletmeden içilir.

Mideye iyi geliyor
Altınotu/Van

Özellikle Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’da yetişen altınotunun en kalitelilerinin Van’da çıktığı söylenir. Kışın ardından yüksek rakımlı yaylalarda toplanan altınotunun çayı böbrek taşı ve kum düşürmede ve mide şikâyetlerinde kullanılıyor. Nasıl hazırlanır: 3 gram altınotu çiçeğinin üzerine, 150 ml kaynar su eklenip 15 dakika demlenir. Taze hazırlamak ve yemeklerden önce içmek gerekir.