Adana ekonomisi: "Umutluyuz ama sıkıntı var..."
Adana’nın ekonomik durumunu oda başkanlarına sorduk… Okurlar fikirlerini açıkladı:
Geçtiğimiz hafta Adana Organize Sanayi Bölge Başkanı Bekir Sütcü, Adana Ticaret Odası Başkanı ve Entermin Endüstri Ürünleri Şirketi’nin Genel Müdürü Esra Özden ile “Adana ekonomisi” üzerine gerçekleştirdiğimiz soru cevapları bu hafta da Adana Sanayi Odası Başkanı Zeki Kıvanç, Adana Ticaret Odası Muammer Çalışkan ve okuyuculardan gelen yorumlarla devam ediyoruz…
ATB Başkanı Muammer Çalışkan “Tarıma yatırım geleceğe yatırım” diyor…
Okuyucu bir dolu şeyden şikayetçi, şehrin hem görselinden hem de geleceğinden… Büyük oranda geçmiş ile kıyaslayınca kimse Adana’nın şimdiki halinden mutlu değil… Yani umut var ama sıkıntıları da çözmek gerek.
Zeki Kıvanç Cevaplar;
Adana sizce 2015’e nasıl bir giriş yaptı?
Otomotivden elektronik karta, makineden mobilyaya, yemeklik yağdan meyve suyuna yüzlerce farklı alandaki sanayideki üretim çeşitliliği Adana’ya önemli bir avantaj sağlamaktadır. Bugün Türkiye’nin ilk 1000 büyük sanayi şirketi arasında 25 Adana firması yer almaktadır. Bu sayı Adana için elbette yeterli değildir. Bu sayının artması için daha çok çalışmalı ve üretmeliyiz.
“Adana’da yatırım yok” söylentileri ne kadar doğru?
Adana’da yatırım yok demek doğru bir yaklaşım değil. Firmalarımız karşı karşıya bulunduğu tüm sorunlara rağmen yatırımlarına ve çalışmalarına devam ediyor. Örneğin ilimiz, Türkiye’nin tek parça halindeki en büyük ve altyapısı en gelişmiş organize sanayi bölgelerinden birine sahip ve buranın daha fazla genişletilmesine yönelik önemli talepler var.
Teşvik sıkıntısı mı Adana’yı bu kadar kasan?
Tabii ki… Teşvik sisteminden ötürü Adana’mız ekonomik anlamda beklenen gelişmeyi gösterememesidir. Mevcut yatırımların da bir kısmı daha fazla teşvik alan il ve bölgelere kaymış, bazı yatırımlar da ertelenmiştir. Buna paralel olarak son dönemde yeterli yatırım alanının üretilememesi de Adana’da yeni yatırımların gerçekleşmesine engel teşkil etmiştir. Ancak bunu Adana’da hiç yatırım yapılmıyor şeklinde yorumlamak çok doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Zira Adana Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgemizde inşaatı devam eden 25 tesis bulunmaktadır. Öte yandan farkı bölgelerdeki mevcut işletmelerin de yatırımları devam etmektedir.
“Yatırım sıfır” söylentisi neden ortaya atılıyor sizce, sebebi ne?
Adana Türkiye’nin önde gelen ve ilk sanayileşen kentlerinden biridir. Sahip olduğu birikim düşünüldüğünde Adana ile ilgili beklentiler de oldukça yüksektir. Dolayısıyla yatırım yapılmadığı yönündeki bir algı Adana’yla ilgili beklentinin yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Zira, Adana, Anadolu topraklarında, çok eski dönemlerde pamuk ve çırçır imalatına ev sahipliği yapmış, Türkiye sanayisinin ilk filizlendiği kentidir. Bu da haliyle ilimizi Cumhuriyet sonrasında hızlı bir sanayi kenti haline çevirmiştir.
2014’te Adana sanayisine en çok katkısı olan hangi sektör oldu?
Tekstil ve hazır giyim, gıda ve kimya ihracatı önemli artışlar yakaladı. Tekstil ihracatı% 22,5, Kimya sektörü ihracatı % 16,8, yaş Sebze ve Meyve ihracatı % 9, Yağlı Tohum ihracatı % 11 arttı. Bununla birlikte özellikle enerji alanında önemli yatırımlar yapılmakta ve bölgemiz bu aşamada bir cazibe merkezi olma yolunda hızla ilerlemektedir.
“2014 yılına kadar olan süreçte şu alanda çok büyük açık gördük. Adanalı ya da dışardan gelecek yatırımcı kesinlikle bu alanda yatırım yapmalı!” dediğiniz bir şey var mı?
Ceyhan Enerji İhtisas Bölgesi’nin faaliyete geçmesiyle özellikle enerji ve kimya sektörlerinde büyük ölçekli ve stratejik yatırımların artmasını öngörmekteyiz. Bu anlamda petrokimya sektörünün ön plana çıkacağını söyleyebiliriz. Yapılan projeksiyonlar, Bölgede yapılacak yatırımlarla 100.000 kişilik bir istihdam alanı oluşturulacağına işaret etmekte.
Muammer Çalışkan – (Adana Ticaret Borsası Başkanı)
Sizce Adana 2015’e nasıl bir giriş yaptı?
2014 yılında global ekonomideki olumsuzluklar komşu ülkelerimizdeki savaş ve kargaşa ile ekonomik çalkantılar ülkemizi de ekonomik yönden olumsuz etkiledi ve 2014 gergin bir yıl oldu. Bu gerginlik elbette ki şehrimizi de etkiledi. Ama Adana, dünyanın en verimli ovalarından, Çukurova’nın ortasında hem tarımsal potansiyeli, hem turizm potansiyeli, hem 150-200 yıldan bu yana sanayi kültürü ve lojistik avantajlarından dolayı sanayi sektöründe de yüksek potansiyeli olan bir şehirdir.
“Adana’da yatırım yok” söylentilerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Katılmıyorum... Ancak ‘’Özellikle sanayide Adana olması gereken yerde mi?’’ diye sorarsanız “hayır” Adana’nın daha iyi yerlerde olması lazım. Organize Sanayi Bölgemizde 26 adet fabrika faaliyete geçmiştir. AOSB dışındaki yatırımları da düşünürsek Adana’da ciddi yatırımlar yapılmaktadır. Adana, Türkiye’nin en eski ve en büyük sanayi şehri olması sebebiyle Adanalının sanayi yatırımları konusunda beklentisi çok yüksektir ve yapılan yatırımları yeterli görmemektedir. Bu sebepten ‘yatarım yapılmıyor’söylentileri dolaşmaktadır. Ve umarım Adana’daki mevcut sanayiciler ve yeni yatırımcılar bu beklentileri boşa çıkarmazlar.
2014 yılında Adana sanayisine en çok hangi sektör katkıda bulundu?
Adana hem bir tarım şehri, hem de sanayi şehridir. Adana ikisini beraber götürmektedir.
Türkiye’de tarım ve tarıma dayalı sanayi ürünleri ihracatının tüm ülke ihracatına oranı %17 gibidir. Yani Türkiye’nin takribi 158 milyar dolarlık ihracatının içindeki tarım ve tarıma dayalı sanayi ürünlerinin ihracatı 27 milyar dolar gibidir. Adana’ya gelince bu oran %33’lerdedir. Takribi iki milyar dolarlık Adana ihracatının 636 milyon doları tarım ve tarıma dayalı sanayi ürünleridir (Bu rakamlara tekstil ihracatı dâhil değildir). Bu rakamlar da şehrin ekonomisinde tarımın ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.
Bunun dışında genel ihracat rakamlarına bakınca tekstil sektörü ile kimyevi maddeler ve mamülleri sektörünün öne çıktığını görürüz.
2015 riskli bir yıl olarak konuşuluyor, sizce nasıl bir olacak? İş insanları nasıl davranmalı
Ülkemizin komşuları ve yakın çevresindeki ülkelere bakınca birkaçı dışında neredeyse tamamında ya savaş ya kargaşa ya da ekonomik kriz var. Bu da 2014 yılının zor geçmesinin en büyük etkenlerinden birisiydi. Buna global ekonomideki dalgalanmaları da eklersek 2015 yılının da kolay bir yıl olmayacağı görülmektedir. Ama bu durum hiçbir zaman bizim umudumuzu kırmaz. Yalnız her zamankinden biraz daha hesaplı ve itidallı olarak yatırımlarımıza da ticaretimize de devam etmeliyiz. Hedefimize küçülmeyi asla koymamalıyız. Firma olarak da, ülke olarak da nasıl daha büyürüz bunu düşünmeliyiz.
2015 yılına umutlu bakmamızın bir sebebi de 2014 yılındaki zorlukları yaşayarak tecrübe sahibi olan firmalarımız bu koşullara göre kendilerini konuşlandırmışlar. Ve daralan pazarların yerine yenilerini aramış, pek çoğu da yeni pazarlar bulmuşlardır.
Hangi alana yatırım yapılmalı?
“Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayi” derim. Bizim bir sloganımız var. “Tarıma yatırım geleceğe yatırımdır”Türkiye’de üretilen mısırın üçte biri, narenciyenin %70’i, soya ve yerfıstığının %90’ı Çukurova’da üretilmektedir. Ve bu verimli ovanın bu alanda çok daha fazla potansiyeli vardır. Ayrıca Çukurova’da bir dönümde yılda 7-10 ton Silaj Tipi hayvan yemi üretilebilmektedir. Bu da hayvancılığa yatırımı çok karlı hale getirmektedir. Nitekim Türkiye’deki 5-10 bin baş ölçeğindeki 6-7 besi çiftliğinden üçü Adana’dadır. Bu konuda da çok ciddi potansiyel vardır.
Okurlarımız ne dedi?
Belgin Avcı Akbaş:
Birçok ilde çağrı merkezleri kuruldu. Ev kadınları, öğrenciler kısacası part time çalışmak isteyenler istihdam edilebiliyor fakat Adana gibi büyük bir şehirde bu yok!!! En büyük yatırım insana yapılandır derler; Tecrübeli öğretmenlerin başlarında bulunduğu semt kreşleri olmalı.
Her yıl portakal çiçeği festivali yapıyoruz ama turunçgillerle ilgili bir üretimimiz yok. Her yıl ağaçlarda turunçlar çürüyor, dökülüyor ya da en kötü kebapçılar topluyor. Bu turunçlar portakallar reçel meyve suyu yapılabilir ama böyle bir Böyle bir proje ile ev hanımları istihdam edilebilir.
Adnan Menderes Bulvarı gibi harika bir sahilimiz var ama hali ortada. Küçük alışveriş yerleri, kafeler, parklar yapılabilir. Kısaca bir İstanbul Bebek Sahili gibi canlanabilir. Bu da bir istihdamdır.
Çevre ilçeler Yumurtalık, Karataş sahili düzenlenebilir. Adanalılar yaz boyunca Mersin’e tatile kaçıyor, neden bizim ilçelerimizde bu imkân olmasın? Adana’da insanlar ya bankacı ya da ilaç mümessili çünkü çalışabilecekleri çok fazla yer kalamadı. Verimli bir ovadayız, organik sebze meyve üretilebilir. Ama bunlar için gerekli teşvikler de yok. Kaldırım taşını değişmekle olmaz. İnsana yatırım yapılacak ki bu şehir gözdeleşsin.
Ne yazık ki Adana’da otel dışında yatırım yok.
Anıl Aslantutar
Adana’yı yakında köy yapma girişimine başlarlarsa şaşırmayacağım. Bir zamanlar işçilerin cazibesi olan Adana şimdi işsizlerin başkenti konumunda. Resmen Adana’ya üvey evlat muamelesi var. Havaalanı bile Tarsus’a taşınıyor. Şehrin 2 takımı olmasına rağmen daha yeni stadyum temeli atılıyor. Karataş’a, Yumurtalık’a yatırım yok, tesisleşme yok.
Adana sahipsiz kalmış ve sanki idareten yönetiliyor gibi hali var. Diğer şehirlerle karşılaştırınca kesinlikle Adana’ya yatırım yapılmadığı ortada. Yönetici olarak gelen insanların gerçekten Adana sevdası ile göreve geldiğini düşünmüyorum.
Yalçın Karahasan
Adana’da üstü kapalı büyük bir yatırım var. Herkes otel yapma yarışına girdi. Mesela 2 bin TL’ye alınan taksi plakaları şimdi 25-30 bin arasında değişmeye başladı.
Burak Erman
Daha önceden Adana’da bulunan ve şu anda kapalı olan işletmelerle beraber son 10 yıldır yeni açılan işletmeleri düşünürseniz tabi ki Adana’da yatırım yok. Enerji işi ile uğraşan bir şirket olarak fark ettik ki biz Adana’da ihaleye giremiyoruz çünkü böyle bir iş alanı yok. Bu yüzden 2015 yılı içerisinde merkezimizin Adana’da olmasına rağmen servis ve satış kadrosunu güçlendirmek için Gaziantep ya da Hatay illerinde şube açıp, orada yatırım yapmayı planlıyoruz.
Adana’ya yatırım var, hiçbir şey yapmayışlarının yatırımı var. Pamuk öldü, çiftçi öldü, sanayi öldü. Adana üvey evlat gibi gorunmektedir.15 yıldır Adana’ya hiçbir yatırım yok. İşsizlikte Adana ilk 5 içerisinde. Bu şehir, bu insanlar bunu hak etmiyor.
Yrd. Doç. Dr. Fatih Gülşen
Ben Adana'ya kültürel alanda hizmet verenlerden biriyim ve bir Adana sevdalısıyım. 20 yıl Antalya-Akdeniz Üniversitesinde çalıştıktan sonra batıda edindiği tüm deneyim ve tecrübeleri Memleketine, Adana ya harcamak için 3 yıl önce memleketine dönmüş bir akademisyenim.
Kültürel anlamda Adana son iki yıldır çok ciddi yatırım almakta. Şu anda Adana'da yapımı devam eden ve Türkiye'nin en büyük arkeoloji müzesi inşaatı son aşamaya geldi ve 4,5 ay içerisinde de açılışı yapılacak. Adana Arkeoloji Müzesi'nin yanı sıra Etnoğrafya Müzesi ve diğer müzelerde de çalışmalar son aşamaya geldi. Bunların yanı sıra,
Şu anda Adana içindeki 4 büyük kazı çalışmasının başında bulunuyorum. Anavarza, Karataş (Magarsus), Yumurtalık (Aigeai), Tepebağ Höyük kazıları Adana ve Türkiye'nin önünü açacak projelerdir. Çalışmalarımız meyvelerini verdi ve 15 Nisan 2015 tarihinde Anavarza antik kenti UNESCO Dünya Kültür Miras Listesine sokmayı başardık. Karataş(Magarsus'ta) Büyük İskender'in izlerine ulaştık ve bölgenin en büyük antik tiyatrosunu açtık. Yumurtalık (Aigeai) antik kentinde dünyadaki tek hippocampus mozaiği (Yarısı at yarısı balık tasvirli mitoojik yaratık) ile birlikte aşk tanrıçası Aphrodite'nin yarenlerinden EROS tasvirleri ortaya çıkartıldı. Tepebağ höyükte ise ilk Adana ve ilk Adanalıların izlerine ulaşıldı.
Gökhür ATEŞ
Adana’da KOSGEB tarafından girişimcilik eğitimleri düzenleniyor fakat girişimciler yatırımcı bulamadıkları için aldıkları eğitim de anlamsız oluyor.
Kentsel dönüşüm şehre bir yatırım olmalı diye düşünüyorum fakat kentsel dönüşüme varoş tabir edilen kenar Mahalleler girmediği için kentsel dönüşüm bir anlam ifade etmiyor. Özellikle Seyhan. Adana ya yatırım muhakkak ki yapılıyor fakat tabiri caiz ise yapılan yatırım devede kulak.
