Kışa girerken hava kirliliği  

Eski takvim derken, Miladi’ye göre 13 gün geriden gelen, bu toprakların ‘Rumi’sinden bahsediyorum. Miladi takvimde ayın 14’ü olduğunda Rumi’de ayın 1 ‘i oluyor.  

TAKVİMLERİN DİLİ 

Rumi takvime Kocakarı takvimi diyen de çoktur. 
Rüzgarları, soğukları, yağmurları, fırtınaları, gündönümleri, cemreleri, mart 9’ları, april 5’leri, kırkikindi yağmurları, hıdırellez’leri, zemheri soğukları, daha nicelerini biliriz. 
“Korkma zemheri kışından, kork nisan’ın beşinden, öküzü ayırır eşinden.” 
* 
Meteorolojik gelişmeleri takvimlerden takip etmek, haberdar olmak merak işi olsa da denizciler, balıkçılar, havacılar, çiftçiler, turizmciler, gezginler ve kampçılar için rehber, hatta iyi bir erken uyarı sistemidir. 
* 
Mevsim yüzünü kışa doğru döndürürken salçalar, turşular, tarhanalar, makarnalar, konserveler, meyve ve sebze kuruları, pekmez ve reçeller için hummalı gayretler devam ediyor.  
Bu sayede akrabalar, dostlar bir araya geliyor, şenlikli buluşmalar oluyor. 
Anadolu… Doğal yaşamın kalesi, tabiat eczanesi… 
Ne güzel ülkemiz var,.. biraz huzur, bir tutam mutluluk, bir avuç sevince muhtaç olsak da… 

MASMAVİ GÖKYÜZÜ 

Sonbahardayız, pek yakında soğuk, doğalgaz, kömür ve sobayı ardından da lodos ve karbonmonoksit zehirlenmelerini ve ölümleri konuşacağız. 
Zira Bursa’dayız, bunlar gündem olacak. 
Bunların dışında daha da önemli bir başka konu var; 
Hava kirliliği! 
Hava kirliliği ve yol açtığı sağlık sorunları… 
* 
Nedir hava kirliliği? 
Havada bulunmayan maddelerin havanın bileşiminde yer almasıdır. 
Soluduğumuz havanın tabii niteliklerinin değişmesi, çeşitli gazlar, tozlar ve katı maddelerle kirlenmesi. 
Normalde az miktar ve oranlarda bulunan bazı maddelerin çeşitli sebeplerle daha yüksek seviyelere çıkmasıdır.  
İnsanların, hayvan ve bitkilerin sağlıklarını ve yaşamlarını tehlike altına sokan hava durumudur. 
*  
İsteriz ki yaşadığımız kent ve tüm ülke, dünya tertemiz bir havaya sahip olsun.  
Gazlarla, partikül (toz) maddelerle kirlenmiş ve rengi değişmiş bir gökyüzü değil cam gibi, masmavi bir gök olsun. İnsanlar ağzını, burnunu maskeyle, mendille kapatmadan o mis gibi havayı ciğerlerine çeksin.  
Her canlı temiz hava, oksijen solusun.  
* 
Temiz hava, sağlıktır. 

Kirli hava solunuyorsa felç, kalp, kanser, karaciğer, akciğer, astım, KOAH ‘tan, 
Yaşam kalitesinin bozulmasından, sık hastalanma ve erken ölümlerden, 
İlaç, tedavi ve bakım giderlerinden konuşmak gerekir. 
Hava kirliliği insanlara hastalık ve ölüm, ekonomiye ve devlete yüktür.  
*  
Dünyada her yıl 7 milyon insan hava kirliliğine bağlı sebeplerle ölüyor.  
8 ölümden birinin sebebi hava kirliliğidir.  
Hava kirliliği gebeleri de etkiliyor, çocukların zeka düzeylerinde düşüşler oluyor. 
Bu işin şakası yok. Ciddiye almazsak daha da büyük bedeller öderiz.  

KİRLİLİKTE TÜRKİYE VE BURSA 

Hava kirliliğinde halimiz nicedir? 
IQAir 2020 Dünya Hava Kirliliği Raporu’ndan bazı bilgiler paylaşayım. 
Son üç yılın kirletici, partikül madde oranlarının değerlendirmesine dayanan çalışmanın verilere göre Türkiye, Dünya ülkeleri arasında 46. sırada yer alıyor. 
Listenin ilk üçü birbirine komşu devletler; Bangladeş, Pakistan ve Hindistan.  
* 
Türkiye’nin Avrupa’da ki yeri fena… 
Ukrayna, Türkiye ve Balkan ülkeleri (Bosna Hersek, Sırbistan, K.Makedonya).  
Fosil yakıtlı termik santrallerle başımız belada. 
* 
Ülke içinde, şehirler olarak vaziyetimiz nedir? 
Leblebici Çorum 1., Dadaş Erzurum 2., Çerkez tavuğuyla meşhur Düzce 3., Etli ekmekçi Konya 4.,  
Padişahlar, evliyalar, tarihi hanlar ve çarşılar diyarı, dağı, denizi ve gölleriyle ünlü yeşil Bursa 5. 
Bursa; İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Gaziantep, Manisa gibi sanayi kentlerinin en kirlisi… 

BEYLER, BAYANLAR! DURUM CİDDİ 

Alarm zilleri çalıyor. 
Kentimiz için daha can sıkıcı raporlarda mevcut! 
DSÖ-Dünya Sağlık Örgütü ölçütlerine göre hava kirliliği sebebiyle her yıl Bursa’da 3 bin civarında yurttaş erken ölüyor. 
Hava kirliliği bir halk sağlığı sorunudur. 
Kirliliği yasal, kabul edilebilir sınırlara çekmek zorundayız. 
*  
Bilimsel çalışmalara güvenmek zorundayız. Bursa havasını kirleten kaynaklar;  
Kötü kentleşme 
İmalat ve sanayi işletmeleri  
Karayolu trafiği 
Evsel ısınma 
Termik santraller  
Maden işletmeleri ’dir. 
* 
Alınması gereken önlemler ve yapılması gerekenler var. 
Bilim adamlarına kulak verilmeli, uyarı ve önerileri politik çerçeveye oturtulmamalı,  
İl Hıfzıssıhha Kurulları toplanıp kararlar almalı, Valilik, Büyükşehir ve ilçe belediye başkanları da yetkilerini ‘yaşamdan yana’ kullanmalı.  
Kirliliği önlemek, halkı uyarmak adına yeniden temiz hava eylem planı uygulanmalı. 
Kışa girmeden, soğuklar başlamadan, sobalar tütmeden, lodos esmeden, insanlar akut ve kronik zehirlenmeden yaşamlarını yitirmeden işbaşına…