Sağlık

Gündüz TEZMEN

İnmemiş testis sorunu

Testisler bir çift erkeklik bezidir. Ergenlikle birlikte hormon salgılamaya ve sperm üretmeye başlarlar. Bu işlev yaşam boyu sürer. Örneğin 80 yaşındaki bir erkeğin testosteron (erkeklik hormonu) üretimi gençlik yıllarındakinin yüzde 20'sine kadar düşse bile, sperm yapımı ölene değin devam eder. Torbaların içindeki ısı, vücut sıcaklığından bir derece daha düşüktür. Bu ısı farkı, testislerin sperm üretimi için gereklidir. Deney için testisleri karın içine itilen hayvanlarda sperm üretiminin yalnız 24 saat devam ettiği gözlenmiştir.

Bebek anne karnındayken testisleri, böbreklerin hemen altındadır. Yani karın içinde ve sırt kaslarının önünde bulunur. Doğumdan önce bu bölgeden yola çıkarak kasık kanalından geçer ve torbalara iner. Bu yolculuk gerçekleşmezse, ‘inmemiş testis sorunu’ ortaya çıkar. Yeni doğan bebeklerin yüzde 4’ünde testislerden biri veya her ikisi torbalarda olmayabilir. İnmemiş testislerden yüzde 70’i kasık kanalında veya torbanın boynunda, yüzde 25’i karın içinde, yüzde 5’i de normal yerinden değişik bir yerde bulunabilir.

Nedenleri değişik

Bebek anne karnındayken testisin alt ucundan çıkan banda benzer bir doku torbanın iç yüzüne kadar uzanır. Bunun öncülüğünde testisler torbalara iner. Öncülük edecek dokunun yokluğu, testisi besleyen damarların veya spermi taşıyacak kanalın kısalığı, kasık kanalının dar olması gibi yapısal nedenler veya hormon eksikliği, bu sorunun ortaya çıkmasında önemli rol oynar. Hormon yetersizliğine bağlı inmemiş testis genellikle çift taraflı olur.

Testis, muayene sırasında ele gelmiyorsa, karın içinde veya kasık kanalında kaldığı ya da hiç oluşmadığı düşünülür. Ele gelen testis ise, kasıkta görünür durumda, torbanın boynunda veya normal iniş yolunun dışında anormal bir konumda (ektopik) diye sınıflandırılabilir.

Görünür durumdaki testis, dinlenme sırasında normal iniş yolu üzerinde ve kasık kanalının hemen dışındadır. Kasıkta yüzeyel testis, inmemiş testislerin en sık görülenidir. Testis kasık kanalından çıkmış ve hemen deri altındadır. Böyle testis oldukça hareketlidir. Torbanın boynu ile üst kısmına çekilebilir olması, ektopik değil, gerçek inmemiş testis olduğunun kanıtıdır.

Testisin normal iniş yolundan değişik bir yerde olması, ektopi diye tanımlanır. Karın ön yüzünde, hemen deri altında, uyluğun iç yüzünde, apış arasında veya penis kökü gibi normal iniş yolundan çok uzakta bulunan testislerdir. Bu gruba, kasıkta yüzeyel durduğu halde torbaya indirilemeyenler de eklenir. Geriye kaçan (retraktil) testis, yalnız muayene sırasında yukarıya gider, diğer zamanlarda torbalarda bulunabilir. Bu durumların çoğu ergenlikte kendiliğinden düzelir.

İlaç tedavisi

İnmemiş testis sorunu bulunan olguların bazılarında hormon tedavisi(HCG) oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Çeşitli çalışmalarda başarı oranı yüzde 5 ile yüzde 80 arasında görülmektedir. Yüksek başarılı sonuçların, zaten kendiliğinden inecek testislere de bu tedavinin uygulanmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.

Torbaların boynunda kalan testisleri ameliyatla indirmek konusunda, çoğu hekim fikir birliği içindedir. Torbanın ortasına kadar inmiş olanına cerrahi tedavi yapılması ise tartışmalıdır. Gerçekten kendi kendine inecek pek çok testis, torbanın ortasına kadar inmiş olanlardır.

Ne kadar erken yaşta indirilirse indirilsin, ileride baba olma olasılığını gösteren bulgular pek yüz güldürücü değildir. Bazı çalışmalar, iki taraflı inmemiş testislerin indirilmesinden sonra, baba olma şansının yüzde 33 olduğunu öne sürerken, iki taraflı vakaların ameliyat edilmesine rağmen tümünün çocuksuz kaldığını gösteren çalışmalar da vardır.

İnmemiş testislerde kanserleşme ihtimali bulunduğu göz önüne alındığında, erken evrede yakalama olanağı sağlayacağı için indirmekte yarar vardır.

Sonuçlar

Testisler, bir yaşında sonra, seyrek de olsa, kendiliğinden inebilir. Bu nedenle inmemiş testisin muayenesi, bu konuda deneyimli bir üroloji uzmanı tarafından yapılmalıdır. Cerrahi girişimle testisi torbaya indirmek, çocuğun huzursuz olmasını engelleyen ve kendine güvenini sağlayan kozmetik bir sonuç verebilir. Ameliyatın, baba olmaya katkısı tartışmalıdır. Çok az bile olsa, bu şans küçük yaşta kullanılmalıdır.

İnmemiş testisin kanserleşme riski belli değildir. Ancak, 16 yaşının üzerindeki sağlıklı bir erkekte inmemiş testis varsa, çıkartılması akılcı bir yaklaşımdır. İki taraflı testis karın içinde ise ve ultrasonografik olarak izlenebiliyorsa, biri, indirilebildiği kadar aşağıya getirildikten sonra diğeri alınmalıdır. Kısaca, erken cerrahi girişimin (2 yaşın altında) kanser riskini azaltmada ve ileride çocuk sahibi olmada yararlı olup olmadığı konusu, belirsizliğini günümüzde de korumaktadır.