Havaya yasak olur mu? Olur

New York Belediye Başkanı Michael Bloomberg kentin ileri gelen azınlık gruplarını temsil eden Türklerle dostça sohbet toplantısı için ‘Şip Şak’a gelmiş.  Konuşmaya bir yerden başlamak lazım, milyarder başkan erken davranıyor:‘’Yemeklerinize hayranım.’’

Tebessümle cevap veriyorum, ardından ekliyorum: ‘’Sağlığıma büyük katkıda bulundunuz.’’ Gözleri irileşip bekliyor. ‘’Uzun yıllar sigara içtim, yasak çıkıncaya kadar. Sokakta, kapı aralığında tiryakiliği sürdürmek güç geldi. TV’lere verdiğiniz tüyler ürpetic reklamlar da cabası. Bir günde karar verdim ve bıraktım. Kendimi çok daha sağlıklı hissediyorum.’’
 
İzahatımdan memnun, çehresi aydınlanıyor.Eski tiryaki Bloomberg New York’ta sigara yasağının mimarı. Yüzlerce bin kişinin sigara içtiği kentte özgürlük kısıtlanması, vatandaşlık haklarının çiğnenmesi gerekçesiyle protesto mitinglerine rağmen milyarder başkan geri adım atmadı. Lokanta ve bar sahipleri toplu dava açacakları tehdidine başvurunca belediye başkanı her yıl sigara içiminin sebeb olduğu hastalıklardan ölenlere ait istatistikleri önlerine sürdü.
 
Başkan kapalı yerlerde sigara içimini yasakladıktan sonra lokanta, bar, gece klübleri zarara girdiler. Düzinelerle içkili lokal kapandı. Arabamı park ettiğim sokakta İrlanda meyhanesi kapı camına yapıştırdığı posterde ‘’Bay Bloomberg yasak kararınız insan haklarına aykırıdır.    İşler durdu, kiramı, sekiz personelimin haftalıklarını ödeyemiyorum. Dükkanı kapatıyorum. Mutlumusunuz?’’ diye çıkıştı. Yasağa direnmek ters tepki yaptı. Bloomberg bu kez sigaraya konulan vergileri misliyle artırdı.
Â
Tiryakilerin bir kısmı son kez baş kaldırdılar: ‘’Bir paket 100 dolar dahi olsa bizi bu zevkten kimse mahrum edemez.’’Başkan Belediye Meclisi’nden parklar dahi açık havada tütün içimini men etmek için karar çıkarma teşebbüsüne girişti.
Â
2003 Mart’ı Michael Bloomberg’in ‘Dumansız Hava Sahası Yasası’nın 10’uncu yıldönümü.  Bloomberg sigara içimi kararına en şiddetle karşı çıkan Old Town Bar’a patronunun çağrısıyla yıldönümü ağırlama davetine gitti. 121 yıllık barın aileden sahibi Gerard Meagher Bloomberg’e ‘’Yasak kararıyla dükkanı kapatırız diye korktum ama yemek satışlarımız arttı, sigara-içki denklemi eşitlendi.’’diye bilgi verdi. Tütünden kopamayanlar bina girişinde, sokak köşelerinde içime devam ediyorlar ama görünüşleri eskisi kadar göz tırmalamıyor.
Â
Amerika’da yetişkin nüfusun yüzde 19’u, lise öğrencilerin yüzde 16’sı sigara tiryakisi.  Tütün içiminin sebeb olduğu hastalıklardan ölenlerin sayısı 443 bin, duman altı ölümleri 49 bin kişi. Türkiye’de 16 milyon tiryaki var. Dünyada tütün bağımlıların sayısı bir milyarı aşkın. Her gün 80-100 bin arasında yeni tiryakiler ekleniyor. Kadın tiryaki sayısı 250 milyon.

Her yıl tütün içimi kökenli hastalıklardan 6 milyon kişi ölüyor.Ölümlerin çoğu yoksul ülke halkı. Kişi başına 2 bin 861 sigara ile Sırp’lar liste başı, Ruslar 2,786 ile 4’üncü sırada, yılda 400 bin kişi ölüyor. Etopya’da ise kişi başına düşen sayı 46.
Â
Uzun yıllar sigara içtim. Bloomberg’in Dumansız Hava Yasası’na sert tepki gösterenlerden  biri oldum. Hata etmişim. Tiryakiliği veda etmemi New York Belediye Başkanı’nın kararlılığına borçluyum.