(Y)Ezidilik hakkında önemli bir kitap

Ezidi halkının durumu, yok edilmeyle karşı karşıya kalmaları, reva görülen zulümlerin tarih içindeki durumunu öğrenebilmeniz için önemli bir kitap salık vereceğim: Abede-i İblis - Yezidi Taifesinin İtikadatı, A’dâtı, Evsafı - Yayına Hazırlayan: Amed Gökçen (*).
‘Abede-i İblis’ aslında hicrî 1328’de (1910) Musul Valisi Mustafa Nuri Paşa tarafından ‘Yezidi taifesinin’ inancı, kaç kişi oldukları ve özellikleri hakkında merkeze bilgi vermek amacıyla kaleme alınmış küçük bir risale. Fakat onu önemli kılan şey, hem ele aldığı konu dolayısıyladır hem de Ezidilikle ilgili Osmanlı tarih yazımında Evliya Çelebi haricinde kaleme alınan tek Türkçe belge olmasındandır. Uzun lafın kısası, günümüz Türkiyesi için bile, neredeyse hurafe ve yanlış bilgiyle dolu bir şekilde anlatılan (Y) Ezidiler’e hem Osmanlı döneminde bakışı gözler önüne seren hem de Ezidi kültürüne dair bilinmesi gerekenleri aktaran bir kitap. İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin ‘Yezidi Kültürünün Karşılaştırmalı Araştırılması’ başlığı altında gerçekleştirdiği çalışma kapsamında Amed Gökçen tarafından, Mustafa Nuri Paşa’nın kaleme aldığı metnin transkripsiyona alınması ve tıpkıbasımından oluşuyor. Amed Gökçen’in giriş bölümünde yazdığı inceleme, hem kitaba hem de Osmanlı topraklarının doğusunda yaşayan bir Kürt topluluğu olan ve kökleri kitabî dinlerin öncesinde Ortadoğu’da varlığını sürdüren inanışlara dayanan Ezidiler ve Ezidi inancına yönelik etraflıca bilgi veriyor.

Osmanlı’da asimilasyon

Ezidilerin tarih boyunca en çok çektikleri sıkıntı herkesin onları kendi tarafına ve kendi din yaşayışına katmak için yapılan baskılardır. Osmanlılarda Müslümanlaştırma girişimleri en öne çıkan nedendir. Osmanlı döneminde başlayan asimilasyon girişimleri Cumhuriyet döneminde de farklı anlayışlarla sürdürülmüştür.
‘Ezidilerin Kutsanmış Toprak’ı Laleş neresidir? “Dinî ibadetlerin eksiksiz şekilde uygulandığı, kutsal emanetlerin toplandığı, toplu ibadetin mümkün olduğu tek yer olan Laleş, tüm bu özelliklerin yanı sıra Ezidi toplumunun kutsandığı hac mekânıdır.” Kökleri kitabî dinlerden öncesine dayanan, Ortadoğu’nun en tartışmalı konularından, Ezidilere dair mühim bir tarih çalışması. Önemli bir ‘giriş’ metni...

Doğan Hızlan’ın seçtikleri

Yavuz Ekinci
Rüyası Bölünenler
Doğan Kitap

Paul Veyne
Foucault
Alfa

Ayşe Kardeşoğlu
Eyvah 40
Chiviyazıları

Hıraç Pehlivanyan
Bizim Sokağın Çırağı
Sone