Yapı Kredi’de önemli bir sergi: Bir İdealin Peşinde: Atatürk ve Alaca Höyük Sergisi

Yapı Kredi Müzesi, Atatürk’ün direktifiyle 1935 yılında Çorum’da başlatılan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası ölçekte ilk arkeoloji projesi unvanına sahip Alaca Höyük kazılarında çıkarılan arkeolojik eserlerin önemli bir bölümünü geçici süreyle müzesine taşıdı. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık ile Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü işbirliğiyle Cumhuriyet’in 100. yılına özel hazırlanan Bir İdealin Peşinde: Atatürk ve Alaca Höyük sergisinin kitabı da basıldı.

Kitabın önemli bir özelliğinden söz etmeliyim: Serginin 3D karekod bilgisi de var içinde. Böylece kitabı edinen okurlar sergiyi 3D sanal sergi turu olarak gezebilecek ve aradan yıllar geçse de eserlerin sergi temasındaki yerini ve pozisyonunu bir bütün olarak görebilecek.

1935 yılında başlatılan Alaca Höyük kazılarında açığa çıkarılan ve Türkiye’nin farklı müzelerinde korunan arkeolojik eserlerin önemli bir bölümü ilk defa bir arada sergileniyor. Sergi kapsamında Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Alaca Höyük Müzesi, Çorum Müzesi ve İstanbul arkeoloji Müzeleri’nden 235 arkeolojik ve etnografik orijinal eser İstanbul Yapı Kredi Müzesi’ne getirilerek kronolojik ve tematik bölümler altında sunulmuş. Türk Tarih Kurumu Arşivi’nden seçilen fotoğraflar ve Mahmut Akok tarafından yapılan orijinal çizimlerin bir kısmı da sergide görülebilir.

İLK BÜYÜK VE MODERN KAZI

Nihat Tekdemir’in verdiği bazı bilgileri sizinle paylaşmak istiyorum:

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk arkeoloğu Remzi Oğuz Arık ve etnolog Hâmit Zübeyr Koşay tarafından 1935 yılında başlatılan Alaca Höyük kazıları Atatürk’ün önderliğinde başlatılan ulusal arkeoloji seferberliğin ilk büyük ve modern kazısı unvanına sahip. Sergide Alaca Höyük kazılarıyla birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kazıları sayılan Ahlatlıbel, Etiyokuşu, Karaoğlan ve Trakya Vize Tümülüsü kazılarından çıkarılan eserler de yer alıyor.

Bir arkeolojik kazıda kullanılan malzemelerin, çizim tekniklerinin, Hatti kralı mezar ve halk mezarı modeli, Kalkolitik Dönem kerpiç ev modeli gibi deneysel arkeoloji öğelerinin arkeolojik veriler ışığında canlandırıldığı sergi, Türk arkeolojisinin 1930’lu yıllarda eriştiği bilimsel ve teknik seviyeye de ışık tutuyor. 1935 yılında Türk Tarih Kurumu adına Remzi Oğuz Arık ve Hâmit Zübeyr Koşay başkanlığında yapılan Alaca Höyük kazıları günümüzde Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü adına Prof. Dr. Tayfun Yıldırım başkanlığında sürdürülüyor.  

ATATÜRK’ÜN KONUŞMASI

Atatürk 1936 yılı Meclis açılış konuşmasında Alaca Höyük’e dikkat çekmişti. Bir İdealin Peşinde: Atatürk ve Alaca Höyük sergisi Cumhuriyet’in ilk yıllarında Atatürk’ün önderliğinde başlatılan arkeoloji ve kültür seferberliğini de ele alıyor.

Atatürk 1 Kasım 1936 yılında TBMM’de yaptığı açılış konuşmasında Türk arkeologlarının Alaca Höyük’te elde ettiği başarıya dikkat çekmişti. Sergi, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün TBMM’de yaptığı bu konuşmayla başlıyor.

“Türk Tarih Kurumu’nun Alaca Höyük’te yaptığı kazılar sonucunda ortaya çıkardığı 5500 yıllık maddi Türk tarih belgeleri, cihan kültür tarihinin yeni baştan incelenmesini ve derinleştirilmesini gerektirecek niteliktedir.”  (1 Kasım 1936, Atatürk)

ÜÇ KATLI SERGİ

Serginin ilk katında Atatürk’ün isteğiyle satın alınan ve Alaca Höyük kazılarının ilk yıllarında kullanılan bir dekovil (vagon) ziyaretçileri karşılıyor. Ayrıca Yapı Kredi Müzesi sikke koleksiyonu içine yerleştirilen ve sikkenin atası sayılan Alaca Höyük buluntusu bronz bir ingot (külçe) da bu katta görülebiliyor.

İkinci katta Cumhuriyet Dönemi Türk arkeolojisinin gelişimi, Erken Cumhuriyet Dönemi’nde Anadolu’da ve Trakya’da yürütülen arkeolojik araştırmalar, Çorum / Alaca Höyük yerleşiminin kültür katmanlarıyla Kızılırmak Kavsi içindeki Hatti dünyasının etkileyici ortak kültürü, halk ve yönetici sınıfın yaşamı ve ölü gömme gelenekleri orijinal eserler ve bilgi panoları eşliğinde ziyaretçilere aktarılıyor.

Üçüncü katta ise Hititlerin Alaca Höyük anıtsal mimarisinde ve heykeltıraşlığında ulaştıkları sanat düzeyi, doğal çevreyle kurulan bağ, dinsel, gündelik ve sosyal yaşama dair buluntular tematik bölümler halinde sunuluyor. Bu katta ayrıca insanlığın yaklaşık 6000 yıldır süregelen konut mimarisi ve gündelik eşya kullanımına dair alışkanlıkları karşılaştırılıyor, Anadolu’nun çağlar boyunca devam eden kültürel sürekliliği arkeolojik ve etnografik objeler üzerinden vurgulanıyor.

Sergi, 21 Nisan 2024 Pazar günü akşam 19.00’a kadar ücretsiz gezilebilir.