’Sedad Hakkı Eldem doğulmaz Sedad Hakkı Eldem olunur’

2008, doğumunun 100., ölümünün de 20. yılı.

Bu sergi, Eldem’in 1908 ile 1930 arasındaki yıllarda ortaya koyduğu eserleri kapsıyor. İkinci sergi ise, Olgunluk Yılları olacak.

Zengin görsel malzemenin yer aldığı sergi için hazırlanan katalog, sadece Sedad Hakkı Eldem’i anlatan, onun üzerine odaklanmış bir kitap değil.

Erken Cumhuriyet Aydını’nın ailesi, yetişme koşulları, Avrupa ve Türkiye arasındaki gelgitler, Türk mimarlığına yön veren bir mimarlık serüveni.

Giriş: Sedad Hakkı Bey’i Anlamak’ta; küratör ve aynı zamanda kitabın yazarlarının genel bir tanıtımı yapılıyor.

Küratör ve yazarlar: Edhem Eldem-Bülent Tanju-Uğur Tanyeli.

Kullanılan görsel malzeme, yazıların eşliğinde, ziyaretçiyi aydınlatan, bilgilendiren bir özelliğe sahip. Sedad Hakkı Eldem, çok yönlü biçimde bu yazılarda yer alıyor.

* * *

EDHEM ELDEM, Sedad Hakkı Eldem Olunmaz, Doğulur (mu). Bir Aile ve Gençlik Hikáyesi. 1830-1930 adlı araştırmasında, Eldem’in yaşamını, aile çevresini, yetişme koşullarını yazarken, bir cumhuriyet aydının serüvenini bize anlatıyor. Çünkü Eldem, gerek mimarlık tarihimizde, gerek bir aydının oluşumunda örnek bir addır.

Doğu ile Batı medeniyeti arasındaki gelgitlerin, o kuşağı nasıl etkilediği konusu da bu yazıda ortaya çıkmaktadır.

Edhem Eldem’in, "Kozmopolit bir gelenekten giderek millileşen bir profile doğru" sözü, siyasal, toplumsal, bireysel bir değişimin çok doğru tespitidir. Sedad Hakkı Eldem’in bir sözünü özellikle yazıma almalıyım:

"Fakat bu sene gayet büyük bir şey oldu: Türkleştim! Hem de öyle bir fanatik oldum (ki)!"

Uğur Tanyeli, Genç Sedad Hakkı Eldem: Kültürlerarası Bir Kimlik İnşası. 1908-1930 yazısında; Eldem’in Türkiye/Türkçe, Avrupa/yabancı diller hattındaki gidiş gelişlerini özetliyor:

"İlk 22 yıl içinde onun Fransızca ile Almanca’ya hákimiyeti Türkçe’ye olandan fazladır. O iki dili Türkçe’den daha işlek kullanır; yazdıkları arasında Türkçe metin ve notlar ötekilerden daha azdır."

Bülent Tanju’nun Sedad Hakkı’nın Mimarlık Metinleri: Değişim, Yanılgı, Soru(n)lar ve Vatan. 1928-1930 yazısında; Eldem’in kültürel coğrafyası üzerinde bizi gezdirir. Ve beklediğimiz bir sorunun yanıtını verir:

"Kimdir o halde Sedad Hakkı Eldem? Hiç kimse ya da tam bu nedenle, Sedad Hakkı Eldem’dir. Her modern bireyin olduğu kadar, o da farklı katmanların üst üste yığılması ile ortaya çıkan apaçık bir melezdir."

Yazılardan sonra, Sedad Hakkı’nın Mimarlık Metinleri: Değişim, Yanılgı, Soru(n)lar ve Vatan. 1928-1930, Gençlik Dönemi Defterleri ve Çizimleri, Kişi, Kurum ve Yer Adları Dizini var.

* * *

SERGİYİ birkaç açıdan önemli buldum.

Bir cumhuriyet aydınının hayat öyküsünü sergilediğinden, önemli bir mimarın meslek serüvenini bize aktardığından, mimarlık tarihimize bir bireyin ekseninden bakma imkánını sağladığından.

Sergiyi gezin, kitaplığınızda saklayacağınız kitap/kataloğu da alın.