Sahibine özel

Mektup gündelik yaşamın aynasıdır.
Bir sanatçının, bir yazarın, şairin günlük ruh dünyasını, yaratma sürecini en sahih biçimde mektuplardan anlayabiliriz.
Edebiyatın sevdiğim bir türüdür mektup.
Hele eski kuşakların mektupları yaşamöykülerinin en gerçekçi, en yalın kesitidir. Teknolojinin hayatımıza girmediği günlerde, mektup iletişimi sağlayan tek araçtı. Bütün samimiyet, dostluk, sıcaklık her satırına, kelimesine sinerdi o mektuplara... Ama kimi mektuplar sadece hasret gidermek, durum bildirmek için değildir. O mektuplardan da farklı serüvenleri takip edebilirsiniz.
Bu hafta size bir mektup kitabını tanıtacağım.
Adı: ‘Elin Üstünde Gezsin’. İlhan Berk’ten Memet Fuat’a Mektuplar...
İlhan Berk’in mektuplarında, ne kendine ne Memet Fuat’a ait özel bilgiler yok, çevrelerinde olup bitenlerin en küçük izdüşümüne bile rastlanmıyor.
Yukarıda da belirttiğim üzere, farklı bir serüveni anlatıyor bu mektuplar. İlhan Berk’in kitaplarının, yeni şiir çevirilerinin, yeni şiirlerin oluşum sürecini aktarıyor aslında.
Berk’in mektupları, iyi bir şair-çevirmenle, iyi bir eleştirmen-çevirmen-yayıncı arasındaki mektuplaşmalar.
Şairin, şiirleri konusunda Memet Fuat’a güvendiğini, onun düşünceleri doğrultusunda şiirinde, özellikle çevirilerinde bazı değişiklikler yaptığını bu mektuplardan öğreniyoruz.
Şairin mektuplarında, şiir dünyası içinde yaşayan birinin, belki de gündelik yaşamdan soyutlanmış konumunu görüyoruz.
Mektuplarda, şairin
elyazısıyla düzeltmeleri içeren sayfalar da var.
Ayrıca resimlerinden örnekler de bu kitaba alınmış.
Şiir üzerine mektupları yalnız bir dost yazışmaları olarak yorumlamayın, onlarda şairin poetikasına dair ipuçları keşfedebiliyoruz.
Bu yazışmalara, onun şiir günlüğü de diyebiliriz. Şiiri nasıl inşa ettiğini, nasıl tasarladığını ve nasıl vücuda getirdiğini görüyorsunuz.
Çünkü bütün projelerini Memet Fuat’a yazıyor, çalışma koşullarını, şiir için gerek duyduğu malzemeleri nasıl topladığını ve kozasının içine girdiğini belirtiyor.
“Bir şeye çalışırken, başka bir şeye bakamıyorum, korkunç bu! Ama gerçek. En az bir yıl (gece gündüz) hasta gibi sürecek bu, kendi dışıma çıkamama, yalnız yazdığıma, yazacağıma bakmak!
Yazmak mutsuzluk.
Gözlerinden...”
Mektuplardan İlhan Berk’in şiir kitaplarına başlama, bitirme dönemlerindeki düşünceleri de burada yansıtılmış.
İstanbul’la ilgili kitaplarının ardında nasıl bir coşku ve çaba olduğunu, okuma sürecinin nasıl geçtiğini de mektuplarda bulacaksınız.
İlhan Berk’in mektuplarını yayına hazırlayan Sevengül Sönmez, şairle eleştirmen arasında oluşan dostluğa değiniyor:
“İlhan Berk’in Memet Fuat’a yazdığı mektup ve kartlardan oluşan ‘Elin Üstünde Gezsin’ uzun bir yol arkadaşlığından geriye kalanlar olarak da okunabilir.
Memet Fuat tanıştıkları, belki de şiirlerini okuduğu ilk günden itibaren İlhan Berk’e hemen her konuda destek olmuş. İlhan Berk de mektuplarında ona duyduğu minnettarlığı açıkça dile geçirmiştir. İlhan Berk çevirilerini, yazdıklarını büyük bir güvenle Memet Fuat’a göndermiş, onun önerilerini, uyarılarını çoğu zaman dikkate almıştır.(...)
Kimi zamansa Memet Fuat’ın değişikliklerini müdahale olarak görür ve öfkelenir: “Benim sayfa düzenimi bozmuşsun, bilmem benim (senin olduğu gibi) sayfa düzeni (ni) korumaya hakkım var mı yok mu. Bence var. Sana göre yok, anlaşılıyor. Ancak her seferinde yine de senin eline bırakmak en iyisi, şimdi güzel elini sen üstünde gezdir”  diyerek şiirlerini gönderir ve çok samimi bir dilekle seslenir Memet Fuat’a: “Güzel elini gezdir üstünde, bununla yaşıyorum ben.”

GÜVEN BAĞI

İlhan Berk de, Memet Fuat’ı şöyle anlatıyor:
“Memet Fuat’ı nerede ne zaman tanıdığımı düşündüğümde en belirgin anım Bâbıâli Yokuşu’dur. Benim biraz önümde, kolunun altında dergilerle yürüyordu. Onu görür görmez tanıdığıma göre daha önceden tanışmış olacağız. Dergilerden birini bana verdi. Kitaplar üstüne aylık bir dergiydi bu. Yokuşu birlikte çıktık. Yokuşun sonuna gelince de ayrıldık.(...)
40 yıllık arkadaşlığımız da böyle başlayacaktı. Ama ben artık onu çok az görecektim.
Ben öğretmen olarak o şehirden o şehre sürüldükçe mektuplar dostluğumuzu sürdürecekti. Bu kitapta okuyacağınız bunca mektup da böyle yazılacaktı. Memet Fuat yalnız şiir değil, deneme ve öykümüzün de elinden tutacaktır. En çok da biz şairlerin.”
İyi bir şairle iyi bir eleştirmen arasındaki güven bağını gösteren mektuplar ayrıca Berk’in şiirine de bir açılım sağlayacak inancındayım. Yıllar sürmüş bir dostluğun verdiği güven duygusu da içinizi ısıtacak, daha hitaplardan bile...

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

Jonathan Franzen                                             Özgürlük                                                                                        Sel Yayıncılık
Kolektif                                                          Murathan Mungan’ın Seçtikleriyle Bir Dersim Hikâyesi                      Metis Kitap
Tommaso Bertele                                           Venedik ve Konstantiniyye                                                                 Kitap Yayınları
Vecdi Erbay                                                   İnatçı Bir Bahar                                                                                 Ayrıntı Yayınları
Alejandro Zambra                                          Bonzai                                                                                                Notos Kitap