‘Osmanlı Kitap Koleksiyonerleri’ üzerine

Kimisi daha geniş bir tür alanında seçim yapıyor, kimisi belli bir konuda kitapları biriktiriyor. Belki onlar yaşarken, kütüphanelerini görebildiklerimiz konusunda değerlendirme yapabiliyoruz. Ne yazık ki özel kütüphanelerin kataloğu yayınlanmadığından, ancak koleksiyonerler aramızdan ayrıldıktan sonra bu kitapları görebiliyoruz. Tabii şanslıysak...

Koleksiyonerin merak alanları, kişilikleri, onların biyografileri için bence önemli ipuçları verir.

Osmanlı kitap koleksiyonerleri kimlerdi? Edindikleri kitaplar konusunda bilgimiz az. Bir sempozyum bu soruların yanıtını veriyor.

Sabancı Üniversitesi, İstanbul Şehir Üniversitesi ve Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi’nin işbirliğiyle Tülay Artan ve Hatice Aynur tarafından düzenlenen “Osmanlı Kitap Koleksiyonerleri” üst başlıklı ilki 2015’te gerçekleştirilen sempozyum dizisinin ikincisi “Tecessüs ve İhtiras” başlığıyla ANAMED’de gerçekleştirildi.

Üç oturumdan oluşan sempozyuma Berat Açıl, Tülay Artan, Zeynep Atbaş, Hatice Aynur, Ferenc Peter Csirkes, Esra Karayel Muhacir, Judith Pfeiffer, Dagmar Ridel, Zeren Tanındı, Kadir Turgut ve Fikret Yılmaz konuşmacı olarak katıldı.

* * *

“İLK Kitapseverler” bölümünde sanat tarihçisi Prof. Zeren Tanındı, 15. yüzyılda Bursa’da yaşamış olan Timurtaş Paşa’nın oğlu Umur Bey’in kütüphanesinin oluşum sürecini ve özelliklerini tanıttı.

Berat Açıl, II. Mehmed dönemi Osmanlı Sadrazamı olan Mahmud Paşa’nın topladığı kitaplardan, Kadir Turgut ise Şeyh Vefa’nın Konya ve İstanbul’da bulunan kütüphanelerinden, Zeynep Atbaş II. Bayezid’in oğlu Şehzade Mehmed’in kitap merakından söz etti.

İkinci oturumun başkanlığını Mehmet İpşirli üstlendi.

Judith Pfeiffer 16. yüzyılda yaşamış bir Osmanlı âlimi olan Müeyyedzade Abdurrahman Efendi’nin kütüphanesini, Tülay Artan 16. yüzyılın ikinci yarısında Budin’de zaimlik görevinde bulunan Ali Çelebi’nin biriktirdiği kitapları yorumladı. Dagman Riedel, Kâtip Çelebi’nin Keşfü’z-zunûn eserini koleksiyonerlik bağlamında inceledi. Ferenc Csirkes Osmanlı edebiyatı kanonunda nerede durabileceği üzerinden detaylı bir sunum gerçekleştirirken, Zeynep Karayel Üsküdar’daki bir kütüphane üzerine konuştu.

‘Erken Dönem Osmanlı Kadınlarının Kitap Koleksiyonerleri’ başlıklı konuşmasında Hatice Aynur, hem saray çevresinden hem de dışından kadınların oluşturdukları kütüphaneleri tanıttı.

Osmanlı Kitap Koleksiyonerleri sempozyumu, kitap ekseni çevresinde birçok bilgiyi öğrenmemizi sağladı.

Çünkü alınan kitaplardan önce kütüphanenin oluşum süreci bu konuda bize dönemin tarihi konusunda da notlar sunuyor. Hepsinin bir öyküsü var, toplarken de topladıktan sonra da.

Kitap insan ilişkisini, çeşitli sınıflardan insanların biyografilerini aydınlatma konusunda da başka alanlarda çalışanlar için önemli başvuru kaynağı niteliği taşıyor.

Bu bağlamda aradığınız ayrıntılı bilgiyi İsmail E. Erünsal’ın Edebiyat Tarihi Yazıları-Arşiv Kayıtları, Yazma Eserler ve Kayıp Metinler* kitabında bulabilirsiniz. Bu kitap hakkındaki bugün Radikal Kitap’ta da bir yazı kaleme aldım...

* * *

KOLEKSİYONERLER hakkında bilgiler, sanırım bugünkü koleksiyonerler için de yararlanılacak hususlar taşımaktadır.

(*) Dergâh Yayınları.