Neşen bilir!

Voltan Aytar ile Kübra Parmaksızoğlu’nun derlediği İstanbul’da Eğlence kitabını okurken, benim de ailemin de gittiği bazı mekânları anımsadım.
Eğlence yaşamının tarihi çok önemlidir. O kentte yaşayanların zevklerinin, zevksizliklerinin aynasıdır bu tarih.
Şüphesiz eğlenceye bireysel zevk seçimleri açısından bakmak yanıltır bizi. Çünkü toplumsal değişmeler, etkilenmeler o yerin eğlence anlayışını değiştirir. Üstelik her kuşağın eğlence tercihi de farklıdır.
Bizim gibi imparatorluktan cumhuriyete geçiş yapan bir ülkede, geleneksel eğlence anlayışıyla Batı’dan gelen yeni eğlence anlayışı birbirine karışmıştır. Benim gibi birçok kişi, müzik tercihinden eğlence çeşidine kadar, eğlence anlayışında değişiklikler yapmıştır. Gene de aynı anlayışı sürdüren, tercihini kökleştirmiş kişiler de vardır.
Eski kuşaktan birçok kişi bu kitabı okurken, kendine şu soruyu soracaktır: “Ben ve ailem nereye giderdik, genç kuşaklara bunu anlattığımda imrenecek mi yoksa şaşıracak mı?”
Elbet eğlence çok geniş bir kavram, gazinolardan kulüplere kadar birçok mekânı kapsıyor.
Benim gibi tiyatroları, konserleri tercih eden biri için, o türlerin gelişmesini izlemek yeterli olacaktır.
Geçmişte solist olarak Münir Nurettin Selçuk’u, onun ve başka usta şeflerin yönettiği Türk muziği icra heyetini dinlerdim, sonra Dr. Nevzad Atlığ’ın yönettiği koroyu dinledim. Gençliğimde Saray Sineması’nda, Şan Sineması’nda Pierre Fournier’yi dinlerdim. Şimdi de dinlediğim müzik türü değişmiş değil, iki müziğin de klasiklerini dinlemeye devam ediyorum. Gece hayatındaki değişmelere gelince... O da eskisi gibi sürüyor, akşam yemeğini dışarıda yediğimde belli bir saat sonra evime dönerdim, şimdi de dönüyorum. Arkadaşlarım gibi pek kulüpçülüğüm yoktu.

EV EĞLENCELERİ N’OLACAK

Şehirde eğlence deyince sadece dışarıdaki mekânlar, kulüpler veya özel geceler akla gelmemeli aslında. Evdeki eğlenceleri de unutmayalım. Toplantılar, evlerde verilen konserler, partiler, fasıl toplulukları... Bunlar da eğlenceye dahil. Eğlence sözünü burada abartarak kullanıyorum. Çünkü eğlence sözünü aslında pek sevmem. Seyrettiğim bir oyun, bir film eğlence başlığının altına girmez, dinlediğim bir müzik de eğlence değildir.
Kitaba geri dönecek olursam, Aytar ve Parmaksızoğlu’nun hazırladığı kitapta, tarihsel bir perspektif açısından İstanbul’daki eğlence anlayışı, bunun tarihsel dönemlere, siyasi hadiselere ve sosyal değişimlere göre gösterdiği gelişimler ve farklılıkları aktarıyorlar.
Birbirinden farklı isimlerin kaleme aldığı uzman işi yazılarla, eğlence hayatının resmi çiziliyor.
Önce kitabın konu başlıklarını ve yazarlarını sıralayalım. Başlıklar bile sizde epey çağrışımlar uyandıracak.
İstanbul’da Eğlence: Bir Başlangıç Denemesi - Volkan Aytar, Kübra Parmaksızoğlu / Tarihsel Bir Eğlence Turu: Bizantion’dan İstanbul’a Süreklilik ve Kopuş - Volkan Aytar / Osmanlı’da Eğlence Aktörleri: Çengiler, Köçekler, Tavşanlar - Ş. Şehvar Beşiroğlu / Cumhuriyet Dönemi Eğlence Hayatına Bir Bakış - Murat Meriç / İstanbul’da Eğlence’nin ‘Entel’ Hali, 1980’den Günümüze Üst Sınıf Eğlence Hayatındaki Değişimler - Kübra Parmaksızoğlu / İstanbul Müzik Piyasası ve Gazinolar - Münir N. Beken / Batılı Klasik Dans Geleneğinin Yerleşme Süreci ve İstanbul’da Çağdaş Dans Çalışmaları - Zeynep Günsür Yüceil / 1940’lı Yıllardan İtibaren İstanbul’un Caz Mekânları - Orhan Tekelioğlu / İstanbul’da Rock Mekânları “İçerim Ben Burda Bu Akşam” - Merve Erol / Türkü Barlar - Ş. Şehvar Beşiroğlu / Romanlar Sahnede: Bir Dönüşüm Öyküsü - Özgür Akgül / Muhafazakârlığın ‘Eğlenceli’ Yanı - Nihal Bengisu Karaca / Beyaz Türk Dünyasında Eğlence - Nuray Mert / Cihangir’de Eğlence Hayatı - Haydar Ergülen / Bir Eğlence ve Tüketim Hattı: Asmalımescit, Tünel, Galata - Ayça İnce / Kültürel Üretim Alanı Olarak Meyhane ve İmaj İmalatı: Asmalımescit’in ‘Çağrılmayan Yakup’u - Ahmet Uhri / İstanbul’daki Küresel Akışlar İçerisindeki Dijital Sesleri ve Mekânları - Ceren Mert / Kentin Soluk Noktaları: Festivaller - Eray Aytimur / ‘Gustom Stilim Müziğim Eğlencem Sobe...’ - Eray Aytimur / ‘Cool’ İstanbul: Neoliberal Küresel Şehirde Boş Zaman Mekân ve Pratikleri - Derya Özkan.

FESTİVAL VE PAVYONLAR UNUTULMUŞ

Elbette katılmadığınız yazılar, görüşler olacağı gibi çok beğeneceğiniz her zaman kaynak göstereceğiniz yazılar bir arada bulunuyor. Bu kitapta bir eksikliği belirtmek isterim.
İstanbul artık festivaller şehri, bu festival çeşitliliğini mutlaka birisi detaylı bir şekilde yazmalıydı. Sadece isimlerini sayıp, Türkiye’ye gelen önemli müzik gruplarını anarak geçmek suya sabuna dokunmadan, “aman o da eksik kalmasın” der gibi kalmış. Çünkü birçok kişi, ajandasını bu festivallere göre yapıyor. Klasik müzikten caza, tiyatrodan sinemaya kadar geniş bir yelpazeden bağımsız bir başlık altında söz edilmemesi, İstanbul’un eğlence grafiğinin eksikliğine neden oluyor.
Eğer cumhuriyet döneminin eğlence hayatını yazacaksanız, onun konserlerle ilgisini, eğlenme adabını da yazmak zorundasınız. Yoksa anlattıklarınız havada kalır. Sözgelimi tavernaların anılmamış olması ve öyle veya böyle batakhane gibi görünen fakat birçok insanın oralarda eğlendiği yerleri, söz gelimi pavyonları görmezden gelmek İstanbul gibi bir şehrin eğlence hayatının bir ayağının eksik kalmasına sebep olacaktır kanaatindeyim. Ama netice itibariyle bu bir envanter çalışması ve sonlanmaması gereken, sürekli yenilenmesi gereken bir çalışma. Haliyle sonraki baskılarda bu eksiklerin giderileceğini umut ediyorum.
(İstanbul’da Eğlence, Volkan Aytar - Kübra Parmaksızoğlu / İstanbul Kültür Mirası ve Kültür Ekonomisi Envanteri 2010, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları)

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

John Brandon / Sığınak / Siren Yayınları
Sinan Sülün / Karahindiba / Sel Yayıncılık
Eddy Joe Cotton / Hobo / AltıKırkbeş Yayın
Müge İplikçi / Yıkık Kentli Kadınlar / Everest
Özlem Kumrular / Osmanlı-Habsburg Düellosu / Kitap Yayınları