Murathan Mungan dosyası

‘Günün Konusu’ başlıklı dosyada Haydar Ergülen, Bülent Usta, Irmak Zileli, A. Ömer Türkeş, Özkan Ali Bozdemir, Karin Karakaşlı ve Adalet Çavdar yazılarıyla yer alıyorlar.

Murat Mungan, zengin tür çeşitliliğinde yazarlığını sürdürmüştür. Bir yazarın çeşitli türlerde ürün vermesi, zor bir maratondur. Edebi nefesinizi sürekli denetleyeceksiniz. Hem o türün kurallarını uygulayacaksınız hem de aynı yüksek düzeyi koruyacaksınız. Mungan bu zor denklemi başarmış biri.

Bir başka yönüne değinmeliyim.

O, bir bölgenin yerel kültürünü evrensel kata taşıma ustalığını göstermiştir. Onu değerlendirirken, yararlandığı geleneksel kültürü unutmamak gerekir.

Bazı yazarların metinleri üzerine yazılırken, yaşadıkları travmayı mutlaka yazının başvuru malzemeleri arasına dahil edeceksiniz. Yoksa asıl kaynağını kurutursunuz. Ortaya konulan savlar, sonuçlar yanlış bir yöntemin kurbanı olurlar. Yaşamı ihmal etmek, bir Murathan Mungan inceleyicisi olarak eksik, özünden uzak bir yöntemdir.

Tartışılacak bir yargı ileri sürüyorum. İyi bir şairin, ben düzyazıda da ustalığını ispatlayacağı kanısındayım. Sabahattin Kudret Aksal, Oktay Rifat akla ilk gelen örneklerdir.

Murathan Mungan’ın türler arası dolaşımı, beslendiği edebi ve hayati malzemenin de zorunlu bir tercihidir. O, yazmanın, yaşamından, okumadan gelen birikimlerin, her zaman sınanacak ve yararlanılacak bir kaynak olduğunun bilincindedir. Çünkü kendine özgülüğün koşulları arasında başta gelir.

Kendi yazdıkları gibi, edebiyatın ustalarını seçerek yayınladığı, editörlüğünü üstlendiği kitaplar da bir yazarın beğeni ölçütlerini ortaya koyması açısından ilgi çekici gelir.

Dergide hakkında yazılanlar, onun çalışmalarının çeşitliliği konusunda analiz yapıyorlar, her zaman da kaynağı söz konusu ediyorlar.

* * * 

HAYDAR ERGÜLEN, ‘Murathan Mungan Olmamak’ yazısında kuşatıcı bir kimlik değerlendirmesi yapıyor: “Her şeyden önce şair, böyle başlamak gerekir. Yaşayan edebiyatımız içinde okurlarını kendi çekim alanında onun kadar güçlü tutan bir şair olmak kolay değil. Üstelik hemen yanında öykücülüğü var. Sonra oyunları, romanları, denemeleri. Okurlarını edebiyata tutkuyla bağlamak için hazırladığı seçkiler.

Sinemayla iç içeliği, şarkılar için yazdığı sözler. Murathan Mungan tam edebiyat insanı. Onun yaratıcılığının verimini kuşatmak zor.”

Bülent Usta “Masallarda Bir Kara Tren Yolculuğu” yazısında, Mungan edebiyatı masallarının Binbir Gece Masalları’na benzediği yargısının detaylarını veriyor.

Irmak Zileli, “Murathan Mungan’ın ‘Çağını Şaşırmış Masallar’ı” yazısında, kahramanlarının konumu üzerine eğiliyor.

A. Ömer Türkeş, “Çador’un Güncelliği” yazısında eleştirmen kimliğiyle sorular soruyor, yanıtını da bizlere işaret ediyor. “Neresinden başlamak gerekir? Hikâyesinden mi, barındırdığı duygulardan mı, hayat karşısındaki duruşundan mı, yoksa onu edebi kılan özelliklerden mi başlayacağız?”

Karin Karakaşlı, “Murathan Mungan ya da hakkını isteyen zaman”da, şiirinin niteliğini irdeliyor.

Adalet Çavdar, “Mezopotamya’nın Geniş Masalları” yazısında birbirinden önemli tespitlerde bulunuyor. ‘Mezopotamya Üçlemesi’ için ne diyor Çavdar: “Mutlu sonla bitmeyen masallar anlatır Mungan, Batı’ya Doğu’yu anlatma derdinde değildir. Zamanı eğip bükerek herkese ayna tutar masallarında. İçinde doğduğu coğrafyaya dil aramaktır. Mezopotamya Üçlemesi’nin asıl meselesi.”

* * * 

NOTOS’un ‘Murathan Mungan Dosyası’ önemli. Okurlar, buradaki yazılardan sonra, sevdikleri, beğendikleri bir yazarı daha geniş ölçütlerle değerlendireceklerdir.

(*) NOTOS Öykü, İki Aylık Edebiyat Dergisi, Nisan–Mayıs, 63.