Klarnet ve konçertolar üzerine

YAZILARIMLA ilgili okurlardan, uzmanlardan gelen eklemeleri, düzeltmeleri her zaman köşemde yayınlarım. Birincisi, benim yazıma düşülmüş önemli notlardır bunlar, yazımı tamamlar. İkincisi, okurun o alandaki kısır, yetersiz bilgiyle yetinmesi benim yazarlık anlayışıma aykırıdır. Biz yazılarımızla geniş bir kitleye ulaşıyoruz. Düzeltmeleri, eklemeleri paylaşmak boynumuzun borcu, zira bunu yapanların bizim kitlemize ulaşma olanağı yok. Bütün bu gerekçeler ışığında ben uzman ve okur düzeltmelerini köşemde yayınlarım.
Aşağıdaki yazıların tümü “Cemal Reşit Rey ne dedi?” başlıklı yazım üzerine, müzik yazarı arkadaşımız Serhan Yedig’den geldi.
Bir açıdan köşemi ona açtım:
“Doğan Bey Merhaba,
11 Eylül’deki yazınızda (Cemal Reşit Rey ne dedi) Serkan Çağrı, Şükrü Tunar ve klarnetten bahsetmiştiniz. Yazınız uzun yıllar internetten okunacak, Google gibi arama motorlarınca Türk Müziği’nde klarnet geleneği konusunda kaynak gösterilecek. Bu nedenle, izninizle, küçük bir ekleme yapmak istiyorum. Belki günün birinde söz yine klarnete gelir, bu bilgiyi de kullanırsınız.
Yaşarken fark edilmeyen, kıymeti bilinmeyen bestecilerimizden İstemihan Taviloğlu, 1979’da Türkiye’nin ilk klarnet konçertosunu yazmıştı. Orkestraların seslendirdiği bu eser pek çok kez TRT-3’te yayımlandı. Ben de ilk kez 1980’de radyoda dinlemiştim. Konçertoda Klasik Türk Müziği formları, motifleri kullanılmış. Zaten Taviloğlu’nun sazı da klarnetti.
Taviloğlu, Ruşen Ferit Kam, Ulvi Cemal Erkin, İlhan Baran, Muammer Sun, İlhan Usmanbaş’ın öğrencisi. Adnan Saygun’un ileri kompozisyon sınıfına girebilen şanslı müzikçilerden. Evin İlyasoğlu ‘71 Türk Bestecisi’nde, ‘Klarnet için yazdığı konçerto, bu çalgı için Türkiye’de yazılmış ilk konçerto olarak tarihe geçmiştir’ diyor. Pek çok eserinin yurtdışında seslendirildiğini belirtiyor.
Taviloğlu, 9 Eylül Üniversitesi Konservatuvarı’nda profesör olarak görev yaparken, 2006’da 61 yaşında kalp krizi sonucu vefat etti. Klarnet, yaylı çalgılar orkestrası ve flüt için bir de süit bestelemişti.
Türk bestecilerinin özel koleksiyonlardaki nadide bant kayıtlarını bir süredir YouTube’a aktaran Fahrettin Arda isimli genç müziksever, Taviloğlu’nun konçertosunu da koleksiyona eklemiş. CSO’yu Tadeus Strugala yönetiyor, solist Ekrem Öztan. Bir de kimin çaldığı belli olmayan video kaydı var YouTube’da.
Şükrü Tunar’ın cazcılarla yapılmış bir kaydına henüz rastlamadım, fakat sol klarnetin bir başka ustası Barbaros Erköse’nin önemli bir kaydı var. 2000 yılında Avrupa Cazı’nın ‘Deutsche Grammophon’u kabul edilen Alman ECM firmasından yayımlandı. Utçu Enver İbrahim ve bendirci Lasad Hosni ile kaydettiği ‘Astrakan Cafe’ albümünün açılışındaki dört dakikalık taksimini dinlemenizi öneririm. Hayatı eğlence müziğiyle geçen Erköse’nin yeterli özgürlüğü bulduğunda ne kadar derin bir müzik üretebildiğini görüyoruz bu taksimde. Bir müziksever bu taksimi de YouTube’a eklemiş.
Geçen yıl Piyano Festivali için Antalya’ya gittiğimde muhtemelen Türkiye’nin en büyük sahafını (İltem), bu sahafta da 1950’lerde yayımlanan Radyo Haftası ve Radyo Magazin dergilerini keşfettim. O günden beri bu dergileri topluyorum. Klasik Türk Müziği’nin önde gelen bestecileri, yorumcularıyla yapılmış 50’ye yakın önemli röportaj buldum bu dergilerde. Şimdi bunları yavaş yavaş internetteki müzik röportajları arşivim Müzik Söyleşileri’ne ekliyorum. Bunlardan biri de Zeki Tükel’in 1953’te Şükrü Tunar’la yaptığı röportaj. Çok yüzeysel olmakla birlikte ilginizi çekebilir.”

*

SERHAN YEDİG’in klarnet konusundaki bilgi ilaveleri için kendisine teşekkür ederim. Meraklılara haber vereyim, bu yazılar sürecek.