Kıbrıs’ı ne kadar tanıyorsunuz

Kıbrıs’a çok gittim, edebiyatçılarıyla tanıştım, hatta Karalama Defteri için program yaptım. Birçok üniversitesinde konuştum.

Hürriyet’in Kıbrıs’ta da basıldığı günler ilişkimiz daha yakındı, bu vesileyle de ziyaretlerim oldu. Namık Kemal’in sürgün yeri olarak da adanın edebiyat tarihimizde de önemli bir yeri vardır.

Değerli, sevgili dost Oğuz Karakartal’ın da hiç kuşkusuz Kıbrıs’ı, edebiyatını bize, Türkiye’ye tanıtmada büyük payı vardır.

Onun yazdığı, ‘Kıbrıs’ta Türkiye Kültür Adamları ve Eserleri 1873-1974’ kitabının tanıtma toplantısına da katılmıştım.

Şimdi tatil dönemi, Türkiye’den birçok kişi gidecek, tatilini orada geçirecek.

Kıbrıs’ı, insanlarını daha yakından tanımanız için bir kitap salık vereceğim.

Metin Turan’ın ‘Pancurları Cemile Kokulu Ada - Kıbrıs Türk Kültür ve Edebiyatı Üzerine İnceleme/Denemeler’* kitabını.

Önsöz’de özet tespitleri aktaracağım:

“Kıbrıs coğrafyasının Türk ve dünya tarihi bakımından gündem oluşturması edebiyat ve sanat hareketlerinden ziyade, ada özelinde tarih boyunca süregelen siyasi kararlar olmuştur.

Kıbrıs Türk edebiyatı, ama özellikle de şiiri üzerine eğilirken, belirgin olarak hep üç farklı eğilimin varlığını görmüşümdür. Bunlardan biri, adanın özgüllüğünden de kaynaklanan ama bunu hiç de edebiyat dışı göremeyeceğimiz bir politika. Bu politika, milliyetçi bir eksende çoğu zaman sanatsal yaratıcılığın izlerinin zayıf olduğu ve zaman zaman ‘yorgun ve pelesenk’ bir dile dönüşen hamaset biçiminde kendini yansıtır. Olmalı mıdır?

Çünkü biz estetik ve sanatsal zevkleri tepeden ve dayatmacı bir biçimde toplumlara özellikle de edebiyat geleneğine dahil edemeyiz. Dil birikimi gibi, estetik ve sanatsal birikim de dolarak ve doyarak zenginleşmektedir.”

Turan, ikinci durumun özelliklerini, kişilerini de şöyle belirliyor:

“1950 sonrası Türkiyeli edebiyat öğretmenlerinin adını vermektedir.

- Mehmet Durulgan

- İbrahim Zeki Burdurlu

- Arif Nihat Asya

- Halid Akarca

- Mehmet Öner

- Orhan Ural

- Hüseyin Gürtunca

- Mehmet Irmak

Bu çizgide Süleyman Uluçamgil (çok genç yaşta hayatını kaybetmesine karşın) ve Özker Yaşın’ı görmek gerekebilir.

Üçüncü eğilim ise yukarıdaki her iki eğitimin varlığında edebi olanın daha bir önemsenip özümsendiği çizgidir.”

*

TURAN’ın kitabı aşağıdaki bölümlerden oluşuyor:

- 1) Kıbrıs Türk Romanında 1974 Çıkarma Harekâtı

- 2) Çağdaş Kıbrıs Türk Romanında Tarih ve Kimlik Sorunu

- 3) Çağdaş Türk Şiirinde Eğilimler/Yönelimler

- 4) TMT Yıllarından Onurlu Sesler: “Sancak Radyoları...”

- 5) Kabına Sığmamış Aykırı Bir Kişilik: Dr. Hâfız Cemal Lokmanhekim

- 6) Kıbrıs’ın Kültürel Hafızası: Harid Fedai

- 7) Kentsel Duyarlık ve M. Kansu

- 8) Kıbrıs Türk Şiiri ve Fikret Demirağ

- 9) İtirazlar Sarmalında Faize Özdemirciler Şiiri Üzerine Bir Deneme

Osmanlı’dan bu yana Kıbrıslı şairler itibar görmüş, Divan Edebiyatı içinde de yer almıştır. Sultan II. Mahmud döneminde “Sultânü’ş Şuara - Şairler Sultanı” gibi müstesna bir unvanı hak eden Müftü Hasan Hilmi Efendi’ye bakıldığında Kıbrıs’taki şiir düzeyini anlamak mümkündür. Yazarın ilgi çekici yargısı şu:

“Kıbrıs Türk edebiyatı Osmanlı döneminde İstanbul, Cumhuriyet’ten bu yana da Türkiye edebiyatının bir uzantısıdır.

Fikret Demirağ, dil ustalığı, kültüre hâkimiyeti ve özgün yaratıcılığı ile evrensel düzeyde şiirler üretmiş olan dönem Kıbrıs Türk şiirinin en karakteristik şairlerinden biridir.”

Kıbrıs ziyaretlerimde, onun edebiyatçı kimliğini daha yakından tanıdım, başka kitaplar da aldım. Yazı listeme bir göz attığınızda Kıbrıs ve edebiyatı hakkında epey bilgi bulabilirsiniz.

Ne yazık ki o kitaplardan hiçbirini İstanbul’da bir kitapçıda bulamazsınız. Adayı sadece eğlence, dinlenme yeri olarak algılamamız beni gerçekten rahatsız etmektedir.

Umarım Kıbrıs’a gidenlerin bir bölümü kitapçılara uğrarlar ve edebiyat kitaplarını alırlar. Ben devletin bir dağıtım teşkilatı kurmasını isterken bu aksaklıkları düşünüyorum.

Yazımı Faize Özdemirciler’in dizeleriyle noktalıyorum:

 “Bir ev kedisi kumunu nasıl kazırsa

 Öyle kazıyorum sokakları

 Beyaz güllerin tozunu yalar vaziyette

 Rastlıyorum kendime sonra

 Ah! Kime nasıl anlatsam

 Nazara karşı zeytin yaprağı

 Hâlâ iyi geliyor bana”

************

(*) Ürün Yayınları

Tel: 0312 425 39 20 Faks: 0312 417 57 23

www.urunyayinlari.com