Japon karikatürcü Türk karikatürünü yazdı

Karikatür tarihimizi Cumhuriyet’in 50. yılında, daha sonra da 75. yılında Semih Balcıoğlu yazmıştı.

Ferit Öngören’in kitabı da bu konuda önemli bir kaynak.

Nezih Danyal da bu alanda epey emek verdi.

Son yıllarda karikatürümüzle ilgili en iyi çalışmaları Turgut Çeviker yaptı. Doğrusu yayınevlerinin güncel bir karikatür tarihi yazdırmasını bekliyorum.

Karikatür dergileri var ama onların Gırgır olayındaki tiraja ulaşmadıklarını biliyoruz.

Karikatür tarihinin Türk toplumunun siyasi tarihiyle de yakın bir bağlantısı vardır.

Kimileri başvuru kaynağı olarak sosyal medyayı örnek gösterseler de bunun kalıcı bir özellik taşıdığına bir türlü inanamıyorum.

Karikatürist-yazar İzel Rozental, sergiler açıyor, Türkiye’nin ve dünyanın çeşitli ülkelerinde karikatür üzerine konuşmalar yapıyor.

Ben ayrıca portre karikatürlerini çok severim. Bu alanda son dönemden anımsadığım en önemli iki isim Necati Abacı ile Semih Poroy’du.

Hiç kuşkusuz edebi portre karikatürü denince mutlaka David Levine adını anmalıyım. Gürbüz Doğan Ekşioğlu’nun da bu alanda çalışmaları vardır.

Cemal Süreya benim hakkımda yazdığı yazıya Semih Poroy’un çok sevdiğim portre karikatürünü koymuştu.

Şimdi günlük gazetelerde de eskisi kadar karikatür kullanılmıyor. Daha çok bant tercih ediyorlar. Eski edebiyat tarihlerine baktığımızda, birçok yazarın karikatürünü görüyoruz.

Yahya Kemal Beyatlı’nın birçok karikatürü vardır.

Eski dergilerde, özellikle şiirlerin, şarkıların yayınlandığı sayfalarda illüstrasyonlar bulunurdu. Bunun da en tanınmış adı Münif Fehim’di. Kendi de karikatürist olan Sedat Simavi dergilerinde ona yer verirdi.

*

BİR yabancının Türk karikatürü ile uğraşması elbette önemli. Değişik ve başka bir bakış açısı sunuyor.

Yabancı ülkelerde Türk karikatürü üzerine başka çalışmalar var mı, bilmiyorum.

Aslında olaya bir başka açıdan bakmak gerekir. Acaba üniversitelerde Türk karikatürü, karikatürcüleri üzerine tez yapılıyor mu, doktora tezleri veriliyor mu?

Karikatür ve Mizah Müzesi’nde böyle bir çalışma var mı? Bunun listesini tutuyorlar mı?

Müze yetkilileri, buraya kaç ziyaretçi geldiğini, kitap alma potansiyellerini en azından sosyal medyadan paylaşmalılar, sanat servislerine bu çalışmaları, listeleri iletmeliler.

İzel Rozental’in bana gönderdiği haberi yazacağım.

Tokyo’da yaşayan Japon karikatürcü Yoshaki Yokota, yedi yıldır Türk karikatürü üzerine çalışıyormuş. Tokyo Üniversitesi’nde doktorasını bu konuda yapmış.

Tezinde, Türk karikatürünün gelenekselden çağdaş çizgiye nasıl geçtiğini, bazı tiplerin üzerinden incelemiş.

Türk karikatürcülerinden örnek olarak da modern Türk karikatürünün öncüsü Cemal Nadir’in ünlü tipi Amcabey’i incelemiş.

Cemal Nadir’in Tombul Teyze’si de bizim belleğimizde yer eden bir tiptir.

Cemal Nadir’in çizgilerini Ali Fuad Bey’in Karagöz çizimleriyle de karşılaştırmış.

Zaman dilimi olarak da özellikle akademisyen karikatürist, 1930-1940 arasında yoğunlaşarak Tombul Teyze karakterine odaklanmış.

İncelemeler gösteriyor ki, Türk karikatürü ve Cemal Nadir üzerine doktora yapan ilk Japon, belki de ilk akademisyen. Siyasetçilerimizin birçoğunun karikatürü artık pek yapılmıyor.

Süleyman Demirel, müzesini hazırlarken Semih Balcıoğlu’ya telefon etmiş, karikatürlerin orijinalini istemiş, o da göndermişti.

Demirel, karikatürler eline geçtikten sonra ona teşekkür telefonu etmiş.

“Beni amma da çok çizmişsin” demiş, “galiba benim sayemde karikatürist oldun”.

*

TÜRK karikatürü ve karikatürcüleri üzerine incelemelerin artmasını diliyoruz.