İnsanımızın nice değişiminin seyir defteri

Selim İleri’nin eserlerini toplu bir okumayla gözden geçirirseniz, iyi bir yazarın bireysel eksen etrafında toplumsal panoramamızı da romana getirdiğini, çok yönlü bir çalışmayı okuduğunuzu kabul edeceksiniz.
Her zaman savunduğum bir düşünce; bir yazarı tek kitaptan tanımanın eksik yargılara yol açacağıdır.
Selim İleri, hayatla edebiyat arasındaki gelgitleri yazarken kahramanlarının incinen yanlarını da yazıya döker, o zaman bu kahraman yaşadığımız toplumdaki konumuyla da bize bilgi vermiş olur. Art arda bazı kitaplarını okuduğumuzda, tek tek tespitlerimizin boyut kazandığını söyleyebiliriz. Her yazarın bir ülkesi vardır, somut bir toprağa bağlıdır. O, İstanbul yazarıdır. Yok olan İstanbul’u anlatırken bu yok oluşun içinde yitip giden insanları da anlatır. Böylece toplumsal yapı ile o yapının içindeki insanlar bir roman bütünlüğü oluştururlar.
Onun bütün kitaplarını okudum. Kitaplığımı düzenlerken ilk baskısı Hürriyet Yayınları tarafından yapılan ‘Destan Gönüller’ kitabını buldum. 1973 yılında yayımlanmış. Kitabın adını benim söylediğim Hüseyni bir şarkıdan almıştı. Onu okuyalım:
“Firkat-i cânân ile nâlân mı oldun ey gönül
Âteş-i hicrân ile sûzan mı oldun ey gönül
Yâr ile dilşâd iken giryân mı oldun ey gönül
Akıbet düştün dile destân mı oldun ey gönül”
Romanın bütünlüğü bozulmasın diye o kitaba art söz yazmıştım. Selim İleri’nin vefa duygusunu okurları da dostları da iyi bilir. İnternette bu kitaba bakarken bir cümle birçok anıyı beraberinde getirdi. Bakın ne demiş? “Destan Gönüller’in isim babası Doğan Hızlan’dır.”
Selim İleri’nin kimi kitaplarını toplayan kalın bir cilt elime ulaştı. Genel adı: ‘Geçmiş, Bir Daha Geri Gelmeyecek Zamanlar’. Kapakta içindeki kitapların adları yer alıyor:
· Mavi Kanatlarınla Yalnız Benim Olsaydın
· Gramofon Hâlâ Çalıyor
· Cemil Şevket Bey, Aynalı Dolaba İki El Revolver
· Solmaz Hanım, Kimsesiz Okurlar İçin
· Daha Dün
Bu uzun tarih süreci insanımızın nice değişiminin seyir defteridir. Nostalji kelimesi, basit, sözlük anlamıyla var olmaz Selim İleri’de. O, kurulmuş bir sahnedir, kahramanlar oraya gelip resim çektirip giderler. Yazar, dünden bugüne uzayan tarihimizi yazar. Ayrıca kitap alıntılarını da dikkatle okumanızı isterim. Yeniden okuyun, yeni özellikler bulun.

Geçmiş, Bir Daha Geri Gelmeyecek Zamanlar Selim İleri Everest Yayınları  (5 üzerinden 4 yıldız)