İmzalı fotoğraflar biyografiye dahildir

Koleksiyondan yayımlanan yeni kitap da Atatürk çalışmalarına ışık tutacak bir albüm.

Adı: “Belki Beni Tanımayacaksın-Mustafa Kemal Atatürk’ten Hatıralar”.

Yayına hazırlayan: Bahattin Öztuncay.

Yazımda yer alan kapak fotoğrafının öyküsünü okuyalım:

“Derne Kumandanı Kurmay Binbaşı Mustafa Kemal Bey Mücahit Bedevi Kuvvetler Önünde emirlerini yazdırırken.

Mart-Mayıs 1912, Ayn el Mansur, Derne”.

Fotoğrafın arkasındaki yazı:

“Eş şeyhü’l ekber Kerim Beyefendi’ye Aynımansur Karargâhı Hatıratından olmak üzere takdim ediyorum. Belki beni tanıyamayacaksın. 13 Mayıs 328 (26 Mayıs 1912) Derne Kumandanı Kardaşın M. Kemal”

Nutuk’ta da ondan övgü dolu sözlerle bahseder:

“Efendiler, ismi geçen Abdülkerim Paşa merhum, benim çok kadîm arkadaşım idi. Çok namuslu, hamiyetli ve temiz kalpli bir hamiyetperverdi. Dairi uhuvvetinde (dostluk çevresinde) bulunanlara hazret, utup ve sâire gibi -kendisince muhatabında gördüğü istidada (yeteneklerine) göre- makamlar tevcîh ederdi. Bana da ‘Kutbü’l aktâb’ (Kutupların kutbu) derdi.”

*  *  *

KİTABIN Sunuş yazısında Ömer M. Koç, albümün niteliğine değiniyor, fotoğrafların ardındaki mesajları da aktarıyor. Bu yazı, Atatürk’ün her fotoğrafı belli bir amaçla çektirdiği, imzaladığı konusunda bilgi veriyor:

“Büyük Atatürk’ün stüdyo içinde veya dışında çekilmiş fotoğraflarındaki kararlı ve kendinden emin ifadesi, elyazısı notlarında ve mektuplarında da aynı şekilde göze çarpmaktadır.

Tüm bu fotoğraf ve belgeler görüntü ve içerik açısından yan yana getirildiğinde, hedefine doğru emin adımlarla yürüyen, olağanüstü bir şahsiyet ortaya çıkmaktadır.”

Bahattin Öztuncay, Önsöz’de kitabın yayınlanmasının anlamını belirtiyor:

“Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini atan Gazi’nin Samsun’a çıkışının 100. yılı anısına hazırladığımız bu kitap işte bu sınıfa girmektedir.”

Bu fotoğraflardan, arkasına yazılanlardan, Atatürk’ün çevresiyle ilgili düşüncelerini, iç dünyasını, kumandan olması dışında duygularını, düşüncelerini öğrenebiliyoruz.

Asker arkadaşlarına ithaflardaki üslubu ile hanımlara yazdıkları arasındaki farklarda, onun çeşitli ruh hallerini müşahede edebiliyoruz.

* “Hakikatli ve pek nâzik Madam Hilda’ya” imzalı fotoğrafın öyküsü, onun insanları nasıl etkilediğinin de bir örneğidir.

* Miralay (Albay) Mustafa Kemal Bey Anafartalar Grubu Kumandanı’nın ilk portre resmini yapan da Avusturyalı ressam Wilhelm Victor Krausz’tu (1878-1959). Albümün satışından Kızılay’ın İstanbul merkezine gelir sağlanmıştı.

* Muhsin Beyefendi Hazretlerine takdim - Yedinci Ordu Kumandanı - Mustafa Kemal.

Mustafa Kemal bu fotoğrafını Selanik’te çocukluk yıllarında eğitimine destek olan ve Falih Rıfkı Atay’ın hatıratında da adı geçen Evrenoszâde Muhsin Bey’e ithaf etmiştir.

* Fethi Bey kardeşime. Mustafa Kemal.

Ali Fethi Okyar (1880-1943) yaşamı boyunca Mustafa Kemal Atatürk’ün en yakın arkadaşlarından biri olmuştur. Cumhuriyet’i kuran öncü kadro içinde yer almıştır.

* Altesleri Şivekâr, Mısır Prensesi. 24 Temmuz 1918. Giesshübl. Ben dönüyorum, zira ‘Tez dönüşler’ demiştiniz.

Mısır Kralı I. Fuad’ın ilk eşi.

Prensesin Mustafa Kemal’le tanışıklığı Tepebaşı’nda verdiği davetlerde olmuştur. Mesajın içeriğinden anlaşıldığı üzere Mustafa Kemal, Şivekâr (cilveli) hanımefendiden etkilenmiştir.

* Kurtuluş Savaşı kartpostalları.

* Mareşal Mustafa Kemal ve genç eşi Latife Hanım, villalarının bahçesinde.

* Gazi Mustafa Kemal Paşa plaketi.

* Gazi Mustafa Kemal Paşa Madalyası.

* Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa. Önemli sanatçı Boğos Tarkulyan’ın stüdyoda çektiği fotoğraf.

* Yıllar sonra geldiği İstanbul’da beraberindekilerle bir fotoğraf ve konuşması.

* “İstanbul’un Atatürk’e Vedası”. Atatürk’ten ayrılış, Cumhuriyet gazetesinin birinci sayfası.

*  *  *

ATATÜRK’e bir başka açıdan bakmamızı sağlayan fotoğraflar ve ithaflar. Önemli bir belge çalışması.