İlklerin hocasıydı

Biz bugün yapılan çalışmaları anlayabilmek için, o kuşağın yapıtlarını okumalıyız. Özellikle estetik doktrinler konusunda çalışma yapan kişiler, Suut Kemal Yetkin’in kitaplarına başvurma gereği duyacaklardır.

Yetkin’i yakından tanıdım, 1970’lerde Sedat Örsel’in yönetmenliğinde TRT için çektiğimiz Yaşayan Edebiyatçılar’da onunla konuştum. Geçen yıl yeniden yayınlanmıştı.

Suut Kemal Yetkin ile birlikte TRT’nin açtığı şiir yarışmasının seçiciler kurulunda da birlikte çalışmıştım.

Üç kitabı yeniden yayımlandı: Edebiyat Üzerine Denemeler, Estetik Doktrinler, Büyük Ressamlar.

Denemeler’in başında Türk edebiyatının büyük ustalarından Oktay Akbal’ın, Yetkin’in ölümünden sonra yayımladığı yazısından bir bölüm:

"Suut Kemal Yetkin’in her yazısı, özellikle sanattan, yazından söz açan yazıları -ki hemen hepsi bu türdedir- özgün kişiliğinin yansımasıdır. Alçakgönüllü, içinde fırtınalar kopsa da rahat görünümlü; en derin bilgilere sahip olduğu halde sizin en yalın düşüncenizden bile bir şeyler almak çabasında; anlayışlı, hoşgörülü, yazdığının, anlattığının en az birkaç katı bilgiyle yüklü bir düşünür, bir yazar... Yetkin budur işte!.."

Edebiyat Üzerine Denemeler’i okurken, yazıldığı zamanın üzerinden yıllar geçmesine rağmen aynı önemi, aynı tazeliği taşıdığını fark edeceksiniz. Yeni kuşaklar, orada yazılanların daha sonra yazılacak pek çok yazıya kaynaklık ettiğini, çoğu fikrin onlardan yola çıkarak ileri sürüldüğünü anlayacaktır. İyi bir edebiyat okuru bunları zaten görecektir.

Edebiyatın değişik türleri, çeşitli akımları üzerine yazdıkları, deneme türü konusunda da bizi bilgilendirmektedir.

Köy Romanı yazısı üzerinden 45 yıl geçmesine rağmen, bugünkü tartışmalarda bile kullanılacak yargıları içeriyor.

Denemeler toplamı size bugünün edebiyatına yaklaşım konusunda da yararlı ipuçları veriyor.

ESTETİK DOKTRİNLER TARİHİNDEN

Estetik Doktrinler kitabının başına Doç. Dr. Abdullah Kaygı’nın yazdığı Suut Kemal Yetkin’in Estetik Doktrinler Tarihine Giriş yazısında, kitabın niteliğini şöyle tanıtıyor: "Suut Kemal Yetkin’in Estetik Doktrinler’i bize bu tarihi sunuyor, öyle ki, bu kitapla, sanat sorunlarıyla ilgili düşüncelerini dile getiren büyük düşünürler birbiriyle diyalog halinde bir arada ele alınabilir."

Estetik Doktrinler size; yüzyıllar boyunca, güzel kavramı üzerine yapılmış çeşitlemeleri öğretecek. Okuduğumuz, dinlediğimiz, seyrettiğimiz bir sanat yapıtını neye göre değerlendiriyoruz? Bu değerlendirişimizi hangi filozofun estetik düşünceleri doğrultusunda yapıyoruz? Bu soruların yanıtını bildiğimizde o eserin derinine inmiş oluruz. Ayrıca güzellik konusundaki farklı görüşler, farklı saptamalar, farklı bakışlar, o yapıtın öğelerini zenginleştirecektir.

BÜYÜK AYDINLARDAN BİRİYDİ

Büyük Ressamlar’ın yeni basımının başındaki Prof. Dr. Günsel Renda’nın Suut Kemal Yetkin’in Bilimsel Kişiliği hem onu, hem kitabı tanıtan bir yazı: "Bilim adamı ve düşünür, yazar ve çevirmen, yönetici ve eğitimci Suut Kemal Yetkin, Atatürk Türkiye’sinin Batı ve Türk kültürlerini birlikte özümleyebilmiş büyük aydınlarından biriydi."

Bedrettin Cömert de, onun yazarlığını özetliyor: "Yazdığını, yazmak istediğini içinden kopup geldiği gibi yazan, her yazdığında içini üslupla sindirip de sunan bir yazardı."

Hangi ressamlar var bu kitapta?

Giotto, Leonardo, Dürer, Michelangelo, El Greco, Rubens, Velasquez, Rembrandt, Vermeer, Goya, Turner, Delacroix, Van Gogh, Cezanne.

Yeniden Suut Kemal Yetkin’i okumak, size hem bilimsel, hem edebi lezzet yaşatacaktır.

Suut Kemal Yetkin Kimdir

1903’te Urfa’da doğan Suut Kemal Yetkin, babasının milletvekili seçilmesinden sonra İstanbul’a gitti ve ilköğrenimini Darülmuallimin’in Numune-i Tatbikat Mektebi’nde yaptıktan sonra gittiği Galatasaray Sultanisi’nden mezun olunca önce Edebiyat, sonra Hukuk Fakültesi’ne yazıldı. Daha sonra felsefe eğitimi için Fransa’ya gitti. Sorbonne ve Rennes üniversitelerinde felsefe, estetik, sanat tarihi ve pedagoji okudu. 1930’da yurda döndü. Çeşitli liselerde, felsefe öğretmenliği ve yöneticilik görevlerinde bulundu. 1933’te İÜEF’de estetik ve sanat tarihi doçenti oldu. Siyasal Bilgiler Okulu’nda Fransızca öğretmenliği, Ankara Kız Lisesi Müdürlüğü yaptı. 1941’de DTCF’ye estetik ve sanat tarihi profesörü olarak atandı. CHP Urfa Milletvekili olarak TBMM’de görev yaptı (1943-50). Ankara Üniversitesi’ne profesör olarak dönüşünde İlahiyat ve Eğitim fakültelerinde görev yaptı. Hacettepe Üniversitesi’nde sanat tarihi ve estetik dersleri verdi. 1951-53 arasında İlahiyat Fakültesi dekanlığı, 1959-64 yıllarında Ankara Üniversitesi rektörlüğü yaptı. Zaman zaman Columbia ve Sorbonne üniversitelerinde dersler verdi, yurtiçinde ve dışında birçok uluslararası ve bilimsel kongreye katıldı. 1973’te emekli oldu. Ankara’da Sanat ve Edebiyat gazetesini çıkardı. 1980’de Ankara’da öldü.

Köy-kent romanı arasındaki çatışma

Romancıların da, bütün sanatçılar gibi, yetişim ve yaratılış ayrılıkları yüzünden aynı olaylar karşısında aynı tepkiyi gösteremeyecekleri kabul olunursa, ortada herhangi bir anlaşmazlık kalmaz. Ne var ki, apaçık olan bu gerçeği göremeyenler ya da görmek istemeyenler çok. Bu gerçek görülebilseydi köy-kent romanı arasında bir çatışmaya da yer kalmazdı. Çünkü Batı dünyasında olduğu gibi bizde de konularını, temalarını hem köyden, hem de kentten almış çok başarılı romanlar vardır.

Bizce anlaşmazlık, sorunu sanat açısından değil de toplum açısından ele almaktan ileri geliyor. Köy romanı yazanlarımızın çoğu, köylerden gelmedir. Köylerimizin türlü dertlerini, gerilik nedenlerini türlü olaylar içinde yürekleri burkularak görmüşlerdir. Bu yazarlar kalemlerine sahip olunca kendilerini köyün, her bakımdan canlandırılması gibi kutsal bir davaya verdiler. Gerçek aydınlar da bu davanın içindedirler.

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

Doğan Özlem Hermeneutik ve Şiir ŞiirDen

Thomas S. Szasz Deliliğin İmalátı Yerdeniz

Tûba Çandar Murat Belge - Bir Hayat... Doğan Kitap

Leyla Sakpınar Resimde Çocuklarla Keşfet İş Bankası Kültür Yayınları

Tom Hodgkinson Tembel AyaklanmasıE Yayınları