İlk edebiyat anketi

Edebiyatçılarla yapılan söyleşilerin en önemli özelliği, yanıtlardan esere doğru yeni yolculuklar yapma imkânı vermesidir. Yeni bir kitap çıktığında edebiyatçılara hemen sorular yöneltilir, yanıtları okura iletilir.
Handan İnci’nin hazırladığı kitap, bize tanınmış yazarların dünyasına açılan yeni kapılar aralıyor. Geçmişten bugüne aktarılan bilgiler, bir yazar tipinin çizilmesi konusunda da ipuçları veriyor.
Kitabın kapağını okuyalım: Tahkikat-ı Edebiye - İlk Edebiyat Anketi: Midhat Cemal Kuntay Soruyor, Devrin Yazarları Cevaplıyor (Everest Yayınları, Keşif Dizisi).
Kuntay’la tanıştım
Midhat Cemal Kuntay’la tanıştım. Lisede ‘Namık Kemal Günü’ düzenlemiştik; ben onun bütün eserlerini okuyarak, annemin aracılığıyla, noterlik yaptığı mekâna gittim. Namık Kemal kitaplarını okumuştum. Aksaray Halkevi’nde yapılan güne gelmiş, konuşmamı da dinlemişti.
Handan İnci, ‘Sunuş’ta kitabın özelliğini yazmış: “Türk edebiyatında yazara yöneltilmiş sorulardan oluşan anket/soruşturma/röportaj türü çalışmaların ilk örneği olarak Ruşen Eşref Ünaydın’ın 1918’de yayımladığı ‘Diyorlar ki’ kitabı gösteriliyor. Oysa ondan çok daha önce yola çıkan biri var. Midhat Cemal Kuntay, 1909’dan itibaren dönemin tanınmış yazarlarına edebî kimliklerini kendilerinden öğrenmek amacıyla birer anket formu gönderir. Ancak her nedense yayımlamak için 1919’a kadar bekler.”
İnci, daha sonraki satırlarda ‘nedense’yi açıklıyor. Aynı odada görev yaptığı Prof. Dr. Abdullah Uçman’a gönderilen Rıza Tevfik Bölükbaşı terekesinde, anket sorularının listesi çıkar. Biz de kitabını hazırlarken, Celâl Sılay’ın notlarını, son şiir kitabını, yeğeninin haber verdiği bavuldaki terekesinde, Doç. Dr. Seval Şahin bulmuştu.
Sorular neydi? İnci’nin ‘Sunuş’undan alıntı yapmayı sürdürelim: “Az çok farklılık gösterse bile, verilen cevapları bir araya getirdiğimizde Kuntay’ın yazarlara aşağı yukarı şu soruları yönelttiği anlaşılıyor: Klasisizm, romantizm, realizm ve sembolizm akımları hakkında ne düşünüyorsunuz? Bu akımlardan hangisine bağlı olarak eser veriyorsunuz? Arap, Fars, Türk ve Batı edebiyatlarından kimleri okudunuz? Bunlar içinde en beğendiğiniz ve etkisinde kaldığınız yazarlar kimlerdir? Sanatta gayeniz nedir? Hangi gazete ve dergilerde yazı yayımladınız? Kullandığınız takma adlar var mı? Eserlerinizin içinde en çok hangilerini beğenirsiniz?”
Genç kuşak da okuyabilir
Altı soruluk anket, yazarların kimliğinin irdelenmesinin yanı sıra okuru da bilgilendirerek güncel bir analiz koyuyor ortaya. Kitaptaki adlar: Abdülhak Hâmid Tarhan, Cenap Şahabeddin, Süleyman Nazif, Samipaşazâde Sezai, Faik Âli Ozansoy, Hüseyin Cahid Yalçın, Mehmet Âkif Ersoy, Ahmed Reşit Rey, Kemalpaşazâde Said, Mehmet Said Paşa, Hüseyin Suat Yalçın, Halide Edip Adıvar, Yusuf Akçura, Ali Ekrem Bolayır, Ali Kâmi Akyüz, Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Rıza Tevfik Bölükbaşı.
Kitabı genç kuşak, bugünün okuru da okuyabilir. İnci açıklıyor: “Metinleri günümüz Türkçesine de aktardım. Burada yöntemim, eski metni kelime kelime karşılamak değil, cümlelerin taşıdığı anlamı bugünkü söyleyişiyle vermektir. Ankete katılmış on yedi yazarın kısa biyografisi ve fotoğrafları da kitaba eklenmiştir.”
Okuduğunuz ustaların yanıtları gerçekten okunmaya değer...

Tahkikat-ı Edebiye - İlk Edebiyat Anketi Everest Yayınları 176 sayfa16 TL (5 üzerinden 4 yıldız)