Her zaman Orhan Veli

Türk şiirindeki değişimi, Orhan Veli Kanık’sız anlamak, değerlendirmek mümkün değildir.
Bazı okurlar, bu beylik söz birçok şair için kullanılabilir, iddiasında bulunabilirler. Doğruluk payı da vardır bu itirazın.
Ancak şiiri şairanelikten uzaklaştıran adlar arasında o, liste başı olabilir. ‘Felsefeyi sokağa indirdi’ deyimi doğrultusunda ‘şiiri sokağa indirdi’ benzetmesi de yapılabilir.
Şiire popülerlik kazandırdı.
Birçok kelimeyi, kavramı, yeniden değerlendirdi. Şiire girmez denilen kelimeleri şiirinde kullandı. Onun şiirlerinden nice satırlar, bütün Türkiye’nin ezberindedir.
Garip Üçlüsü (Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday) içinde, ünü en yaygın olan oydu.
Bu popüler görünüşüne rağmen, şiirleri, Türk ve dünya şiirini iyi özümsemiş bir şairini ürünleriydi.
Türk şiirini de biliyordu, Fransız şiirini de, eski şiiri de... Yalnız şiirlerini değil, düzyazılarını da okuduğunuzda, poetika alanında iyi, temelli yazılar olduğunu fark edersiniz.
Orhan Veli Kanık gibi şairlerin okuma yöntemi iki değişik katmanda gerçekleştirilebilir.
Yüzeysel okumada, çok tanınmış bazı şiirlerinden ibaret sayılır onun şiir dünyası, oysa çok bilinmeyen şiirleri üzerinden algılanmalıdır. Çok bilinen dillerde dolanan şiirlerinde de önemli göndermeler, zengin bir poetika yatar.
Şiirde değişimler, dönemler, edebiyat tarihinde bir gereksinimin ortaya çıktığı zamanlarda olur.
Kendine kadar olan şiirin nesi eksikse, o tamamladı. Kendinden sonraki şiiri kuşkusuz en fazla etkileyen isimlerin başında gelir. Ondan sonraki, ona muhalif şairler bile onun etkisinde bu düşünceyi uygulamışlardır.
İyi şairler için zaman zaman yeni incelemeler yapılmalı, yeni eleştiriler yayınlanmalı, yeni kuşkların düşünceleri öğrenilmelidir. Bu yenilenme için de değişik yazarların, eleştirmenlerin, uzmanların çalışmaları bir kitapta toplanmalıdır.
Semih Gümüş’ün editörlüğünü üstlendiği, Orhan Veli Kanık kitabı, alanının birçok tanınmış adının şair hakkındaki yorumlarını içeriyor.

KİTABI CD EŞLİĞİNDE OKUYUN

Bu büyük, iyi ve önemli şairin sadece şiirlerine değil, düzyazılarına ve hayatına dair de detaylı inceleme yazıları yer alıyor kitapta.
Kitapta şu isimlerin yazıları yer alıyor: Nurullah Ataç, Oktay Rifat, Memet Fuat, Gülten Akın, Mustafa Şerif Onaran, Şükrü Erbaş, Turgay Fişekçi, Tahir Abacı, Metin Cengiz, Sadık Yalsızuçanlar, Mehmet Yaşın, Gültekin Emre, Hayri K. Yetik, Kemal Gündüzalp, Behçet Çelik, Onur Caymaz, Kaya Genç, Tuncer Uçarol, Sabahattin Kudret Aksal, Melih Cevdet Anday, Abidin Dino, Enis Batur, Konur Ertop, Talât Sait Halman, Vedat Günyol, Orhan Burian, Turgut Uyar, Rauf Mutluay, Berna Moran ve bendeniz.
Değişik bakış açılarının, farklı yaklaşımların ışığında, Orhan Veli Kanık’ı yeniden okuma arzusu duyacağınızdan kuşkum yok. Yakın zamanda YKY tarafından, kendi sesinden şiirler CD’si ile yayımlanan ‘Beni Bu Güzel Havalar Mahvetti’, kitabının CD’si eşliğinde okumalısınız belki de!
Semih Gümüş, Önsöz’de, onun edebiyattaki yerini ve öncülüğünü belirtiyor:
“Orhan Veli aslında ne yapıyordu? Çağdaş Türk şiirinin modernist atılımlarından birini oluşturuyordu. Onun yaptığı elbette çok şaşırtıcı olmuş, dönemin egemen şiir anlayışınca tuhaf ve yadırgatıcı bulunmuş, ama ilgi de çekmişti. Türk edebiyatının modernizmi, her zaman olduğu gibi, bu kez de Orhan Veli ve Garip ile önemli bir sıçrama yapıyordu.
Orhan Veli’nin, süslü, şiirselliği, biçimsel kalıpları yıkan şiiri, günlük yaşamın anlamını öylesine canlı ve sıcak biçimde kavramıştı ki karşılıklarını hemen buldu. Belki edebiyatımızın geleneksel anlayışlarınca uzak duruldu, bu şiirden, ama yarattığı etki çok büyüktü ve yepyeni bir anlayış getirdiği için de çok etkili oldu.”
Türk şiirinin kaderini değiştiren şairlerden ilk akla geleni, Orhan Veli’ye dair bu önemli çalışma herkesin kitaplığında bulunmalı.
(Orhan Veli Kanık, Editör: Semih Gümüş, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları)

Orhan şiirlerinde hiç yalan söylemedi (Oktay Rifat)

Halbuki Orhan başka bir yazıda da söylediğim gibi bu kahramanca gayreti gösterdikten sonra ileri şiirin eşiğine vardı. Yani ilk şiirinden yeni şiire, yeni şiirden de ileri şiire, asıl halk şiirine geçti. Ne yazık ki bu çağında uzun uzadıya şiir söyleyecek kadar vakit bulamadı. Sesi biraz kısık, hafiften ama içten geldiği gibi. Zaten lirik şairdi Orhan. Belki lirizmi ben başka türlü anlıyorum. Bence lirik şiir yaşanmış şiirdir. O kadar sade, o kadar doğru. Orhan şiirlerinde hiç yalan söylemedi. Onun hayatını yazacaklar şiirlerini göz önünden ayırmasınlar. Şiirindeki sevinci de, ıstırabı da hayatında arasınlar.

Orhan Veli’nin gerçek mirası (Turgay Fişekçi)

Orhan Veli’nin şiirlerini, çevirilerini, düzyazılarını, döneme ilişkin yazılmış anı kitaplarını okuyanlar; bu şiirlerin ardındaki çağın özelliklerini, insan ilişkilerini, olayları öğrenecekler; iyi bir ozanın aynı zamanda yaşadığı dönemi ve çevresini nasıl yaşam sevincine boğduğunu, nasıl lezzetli bir hayat sunduğunu görerek şiir sanatının doğal ve insan için gerekli en temel ihtiyaçlardan biri olduğunun bir kez daha ayrımına varacaklar. Orhan Veli’nin bütün öteki büyük ozanlar gibi geride bıraktığı gerçek miras da budur.

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

İsmail Uyaroğlu / 5-7-5’ler / YKY
Mihail Bulgakov / Moliere Efendi / Everest
Isabel De Madariaga / Korkunç İvan / Türkiye İş Bankasi Kültür Yayınları
Cihan Kılıç / Ama Arkadaşlar İyidir / Mürekkep
Zafer Parlar / İş’te Türk / Optimisit