‘Halkın sesi, Hakk’ın sesi’

Yorgo Kırbaki’nin hazırladığı “Sokrates Masum” başlıklı haber.

Kırbaki, en bilmeyeni bile aydınlatacak, bilgiyle donatılmış bir yazı hazırlamıştı.

Gerçekten de genç kuşaktan birçok gazeteci için örnek gösterilecek bir haber yazma tekniğini sergilemişti.

Haberin ilk cümlesi şöyle: “Felsefenin öncü isimlerinden Sokrates, doğduğu ve yaşadığı Atina’da gıyabında yeniden yargılanıp beraat etti”.

Yargılamanın sonucunda, 5 yargıç onu suçlu bulmuş, 5 yargıç da suçsuzluğunu savunmuş.

Baldıran zehri içirilerek ölüme mahkûm edilen Sokrates’in suçları, “gençlerin ahlakını bozmak”, “dinsizlik”, “gençleri demokrasi düşmanı yapmak”.

Hukukçuların bu eşit oylaması sürseydi, eminim Sokrates gene aklanamayacaktı. Ama, “Halk Jürisi” 282’ye karşı 584 oyla büyük felsefecinin beraatını sağlamış.
Halkın, bir düşünürün masumiyetini savunmasını okuyunca, belleğime ünlü bir Latince söz düştü: “Vox populi, vox Dei”.

Türkçeye şöyle çevirebiliriz: “Halkın sesi, Hakk’ın sesi”.

* * *
HÜRRİYET’te yayımlanan bu haberden sonra, sanırım birçok kişi, özellikle genç kuşaklar, Sokrates’in Savunması kitabını okuyacaklardır. Platon’un bu ünlü kitabı, Sokrates’in yargılanmasını ve savunmasını anlatır.

Peki nedir Sokrates’in Savunması: “Platon’un Sokrates’in Savunması eseri, Sokrates’in mahkemede yaptığı konuşmanın sözcük sözcük yeniden oluşturulması değildir. Platon bu dava görülürken orada bulunmuş, konuşmanın birincil tanığı olmuştur.

Öte yandan Sokrates’in Savunması sadece Sokrates’in ve onun felsefi kimliğinin değil, aynı zamanda yetmiş yaşında bir adamı sanık sandalyesine oturtan odakların zihniyetine ve ahlak anlayışlarına karşı Sokratesçi ahlak anlayışının da bir savunusudur.”

* * *
HUKUK tarihi yeniden yargılanmaları da içerir.

Genelde yargılananlar yüzyıllar sonra da olsa sanığın aklanmasıyla sonuçlanır.

Bugün birçok şairin, yazarın, gazetecinin yargılanma ve mahkûm olma öykülerini yeniden yaşasak, çoğunun boşuna hapishanelerde yattığı sonucuna varabiliriz.
Çünkü, felsefeciler ve sanatçılar, yarınların düşüncelerini, beğenilerimi temsil ederler. Yasalar ise bugünün düzenini.

Bugün, başta ülkemizde olmak üzere, tüm dünyada, yazdıklarından veya söylediklerinden dolayı haklarında dava açılan sanatçıların ve felsefecilerin suçsuz olduklarını yüzyıllar sonra fark etmeye gerek yok! Zira; yarını düşünerek karar vermek de ileri görüşlülüğün bir göstergesidir.

Savunmanın son satırları bence yalnız hukukçuların değil herkesin okuması gereken önemde ve değerdedir.

“Oğullarım gençlik çağına varınca, benim sizin başınıza bela olduğum gibi, onların başlarına bela olarak alın intikamınızı benden. Eğer size, parayla ya da başka herhangi bir şeyle erdemden daha fazla ilgileniyor gibi görünürlerse, bir hiç oldukları halde kendilerini bir şey sanırlarsa, yapmaları gerekenlerle ilgilenmezlerse, hiçbir değerleri olmadığı halde bir değerleri olduğunu zannederlerse, benim size yaptığım gibi, azarlayın onları. Böyle yaparsanız hem ben hem de oğullarım sizden hak ettiğimiz ödülü almış olacağız.”

Yazımda aşağıdaki kitaptan yararlandım:

Sokrates’in Savunması / Platon / Humanitas Yunan ve Latin Klasikleri, Çeviri ve Yorum: Erman Gören / Kabalcı Yayınevi