Göç sanata nasıl yansıyor?

Hiç kuşkusuz mecburi göçlerle istekle yapılan göçü ayırmalıyız.

Çünkü birinde bir başka ülkede, yeni bir düzen kurma girişimiyle gidersiniz.

Diğerinde ise göç etmeye zorlanırsınız. Ben mübadele işlemlerini de zoraki göçün içine koyuyorum.

Yıllardır oturduğunuz evden, semtten, komşularınızdan, yurdunuzdan, çeşitli mücbir sebepler altında başka yere gönderiliyorsunuz, yeniden bir hayat kurmanın ıstırabını ömrünüz boyunca unutamıyorsunuz.

Göç, bugün bütün dünyanın gündeminde. Savaşlar, işgaller, ölümler... Gün geçmiyor ki bir lastik bot batmasın. İnsanlar denizde boğularak ölüyor.

İKÜ’de (İstanbul Kültür Üniversitesi) açılan ‘Göç Kültürü ve Sanat’ sergisini gezdim.

İKÜ, değişik sergilerle, etkinliklerle dikkatimi çeken bir üniversite. Kurucusu Fahamettin Akıngüç’ün de girişimiyle oluşan bir resim koleksiyonları var.

Serginin açılışını Bahar Akıngüç Günver yaptı.

Sergi için hazırlanan kitabın başında Fahamettin Akıngüç’ün ‘Değerli Kültür Sanat Dostları’ başlıklı yazısı yer alıyor, onu rektör Erhan Güzel’in sergiye değgin yazısı izliyor:

“Değerli Kültür Sanat Dostları,

21. yüzyılın akademi, siyaset, kültür ve sanat alanlarında en çok tartışılan başlıklardan biri olan göç, milyonlarca insanın çeşitli etkenler nedeniyle kimi zaman zorunlu, kimi zamansa tercihli olarak göç, yaşadıkları çevreyi değiştirmeleri olarak tanımlanabilir. Bazı coğrafyalarda yaşam alanı değişikliğinden de öte bir var olma gayesinin eyleme dönüşmesi olarak da ortaya çıkan göç, yarattığı sonuçlar itibarıyla sanat dünyasının da düşüncelerini kendi ifade biçimlerinde aktardığı bir konu.”

*

SANAT ve Tasarım Fakültesi Dekanı Mehmet Üstünipek, ‘Göç Kültürü ve Sanat: Göçe Farklı Bakışlar’ yazısında sanatta göç olgusu üzerine bilgi veriyor, sergiye katılan sanatçıların kişilikleri ve yapıtları üzerine de açıklamalarda bulunuyor:

“Hem göç almış hem göçmenlerin geçiş yaptığı bir coğrafya olarak Anadolu’nun sosyo-kültürel kimliğinin tanımlanmasında göçün büyük etkisi olmuştur. Cumhuriyet tarihinde ‘Büyük Mübadele’ ile başlayan göç gerçekliği, daha yakın dönemde Körfez krizi sırasında Irak’tan ve 1990’lı yıllarda Yugoslavya’nın dağılma sürecinde yine Balkanlar’dan gelen göçlerle devam etti.

Günümüzde ise Suriye’de yaşanan iç karışıklığın bir sonucu olarak Türkiye bu ülkeden geniş çaplı bir göç almaktadır.”

Sergide hangi sanatçıların yapıtları bulunuyor:

- Nuri İyem.

- İpek Duben:

1982 yılında açtığı ‘Şerife’ adını taşıyan ilk sergisinde kimlik ve göç temalarına değinen sanatçı bu sergisinde göç temalı iki çalışmasıyla yer alıyor. Kosova serisinden çalışmalar yakın tarihin tanıklığını yansıtıyor.

- Levent Arşiray.

- Temur Köran:

2017 yılında açtığı ‘Göç’ sergisinden büyük boyutlu bir çalışması sergide. Göç olgusuna güncel bir perspektiften yaklaşıyor.

Resmi için bakın ne diyor? “Ben, Aylan bebeğin cansız bedenini sahilde gördüğümde ekranın karşısında hüngür hüngür ağladım. Bana ne oldu da beni neremden yakaladı? Sanki elmas pençeli bir kartalın böğrümü tutup öyle kalakalmam gibi bir şey oldu. Kendimi hem suçlu hem de bu yaşanan trajedinin bir parçası gibi hissettim.”

- Çağrı Saray:

Sanatçı, bellek mekânlar üzerine yoğunlaşıyor. Haydarpaşa ve Sirkeci tren garlarının imgeleri üzerinde duruyor.

- Ragıp Basmazölmez:

Kaldırım taşlarını renkli, çiçekli basmalarla kaplayarak enstalasyonunu oluşturuyor. Kent, kimlik kavramlarına göndermelerde bulunuyor.

- Burcu Ürgüt:

Persona Non Grata ile göç temasını sembolik bir anlayışla yorumluyor.

*

GÖÇ olgusunun sanat yansıyışını görebileceğiniz bir sergi.

İKÜ’nün Ataköy Yerleşkesi’nde görebilirsiniz.