Gerçekler, beklentiler, umutlar...

Eski yılın dökümü yapılırken, değerlendirilirken yeni yıla dair tahminler de yapılır. Umut sözcüğü sık sık kullanılır. Edebiyatı bir yıllık zaman dilimi içine sıkıştırarak yazmanın zorluğunu her yıl bu günlerde yaşarım.
Okurun beklediği nedir? Bu yıl edebiyat dünyasında başarıyla anılan yeni yazarlar ve yeni kitaplar... Ayrıca sevdiği yazarların yeni kitaplarını da öğrenmek isterler.
Böyle bir değerlendirmenin en tehlikeli yanı öznellik yönünün ağırlıkta olması. O zaman bir yılın dökümü için hangi yöntemi seçmek gerekir?
Bu soruyu, “ödüllü kitapları yazmak en iyisi olacak” diye cevaplayabilirim. Ardından şöyle bir soru gelebilir: Okumamız gereken kitaplar sadece ödül kazananlar mıdır? Hayır. Ama daha geniş bir değerlendirme daha uzun yazılar ister...
Ödüller bir jüri tarafından verildiği için, yalnız bir kişinin değil, bütün üyelerin değerlendirme ölçütlerini taşır...
Edebiyat ortamının da adeta bir özetidir ödüller. Hepimiz, yeniliğin peşindeyiz, yeni olanın çekiciliğine kapılır gideriz.
Sabırlı bir okur yenilerin mükemmellik mertebesine yükselmesini bekler. Aslına bakarsanız yıl içinde hem eşzamanlı hem de geriye dönük en güzel okuma listesi edebiyat dergilerinden oluşturulur. Kapak konuları, dosyalar, gündemlerine aldıkları konulara ilişkin kitaplar veya yine gündemlerine aldıkları yazarların eserleri, her yıl için nitelikli bir okuma listesi sunarlar bizlere...

NİTELİKLİ İLK KİTAPLAR

Yıl içinde çeşitli üniversiteler, belediyeler ve başka STK’lerin düzenledikleri sempozyumlar, konu edindikleri yazarları yeniden okuma gündemine getirmeleri açısından önemliydi.
2012, edebiyat açısından verimli bir yıldı: Eski ustaların kitaplarıyla buluştuğumuz kadar, yeni isimler nitelikli ‘ilk’ kitaplarıyla geleceğe dair umutla bakmamızı sağladı.
Bir yılın edebi dökümünü yaparken, gündeme ödüllü kitapları aldım. Okuduğum ve sözünü ettiğim bu kitapları değerlendirirken, ödül kazanan yazarlar, şairler hakkındaki eleştiri ve denemelerden, yapılmış söyleşilerden de yararlandım. Hiç kuşkusuz bu yazı kapsamlı bir değerlendirme değil. Ödüllü kitapları ve yazarları anımsatma amacını taşıyor.

Edebiyatta 2012’nin yıldızları

 Ödüller sıralamasına Selim İleri ile başlamak gerek. Tek kitabıyla değil, 40 yılı aşkın yazın yaşamıyla ve bütün eserleriyle bir arada değerlendirilerek bu yıl Aydın Doğan Ödülü’nü kazandı. Birkaç ay önce de Cumhurbaşkanlığı tarafından verilen ‘Kültür Sanat Büyük Ödülü’ne edebiyat dalında yine İleri layık görüldü. Bu yıl yayımlanan ‘Yaşadığım İstanbul’dan başlayarak bütün kitaplarını okumalı...
 Bu yıl Behçet Necatigil Ödülü’nü ‘Kent Kırgını’ adlı Toplu Şiirler kitabıyla Eray Canberk kazandı. Canberk, önemli yabancı şairlerin yapıtlarını da dilimize çevirdi. Türk şiirini özümsemiş, onun lirik yanını benimseyip kendi şiirini kurmuş bir şairdir. Gerçekten de Necatigil şiiri doğrultusunda şiirini oluşturmuştur.
 Türk edebiyatının büyük ustalarından Sait Faik Abasıyanık anısına düzenlenen, ‘Sait Faik Hikâye Armağanı’nı bu yıl ‘Peruk Gibi Hüzünlü’ adlı öyküler toplamıyla Yalçın Tosun aldı.
 Çeviri edebiyatımızın önemli bir adıdır Ahmet Cemal. Alman edebiyatının birçok saygın yazarının kitaplarını dilimize kazandırmıştır. Bu yılın ‘Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü ‘Lanetlenmiş Ağustos Böcekleri’ adlı denemeler toplamıyla Ahmet Cemal aldı.
 Çağdaş Türk şiirinin toplumcu isimlerinden ‘devrimci şair’ Hüseyin Haydar, ‘Doğu Tabletleri’ kitabı ile 2012 Yunus Nadi Şiir Ödülü’ne layık görüldü.
 2012 Yunus Nadi Roman Ödülü’nü ise ‘Eşik’ isimli romanıyla Irmak Zileli kazandı. Yunus Nadi Öykü Ödülü ise genç kuşağın başarılı temsilcilerinden Seray Şahiner’in oldu. Şahiner’in ikinci kitabı ‘Hanımların Dikkatine’, ödülü hak ediyordu.
 Milliyet gazetesi tarafından yazar Haldun Taner anısına 1987’den bu yana düzenlenen Haldun Taner Öykü Ödülü’nün bu yılki sahibi Kerem Işık oldu. Işık’ın Toplum Böceği adlı ikinci öykü kitabı, yenilikçi arayışların ve güzel öykülerin bir arada olduğu bir kitap.
 Dünya Kitap gazetesinin 20 yıldır verdiği Yılın En İyileri ödülleri çerçevesinde en iyi kitap Ahmet Ümit’in ‘Sultanı Öldürmek’ romanı seçildi. En İyi Çeviri Ödülü ise Ayşe Sarısayın tarafından çevirilen Siegfried Lenz’in ‘Almanca Dersi’ kitabına verildi.