Cumhuriyet’in kültür tarihi

Özellikle bu tarih içinde müziğin ayrıcalıklı bir yeri vardır. Çünkü belirleyici etkisi inkâr edilemez.
Müzik reformları konusunda dün de sözünü ettiğim kitap Hindemith Raporları (1) adını taşıyor.
Yayına hazırlayan Şefik Kahramankaptan, çeviri Elif Damla Yavuz.
Bu kitapta yalnız raporların Türkçe çevirisini bulmayacaksınız.
İçindekiler, konuyu anlamanızda zengin bir malzeme sunuyor.
‘İçindekiler’in listesi, okumanızı gerektirecek başlıklar:
Kitabın İlginç Öyküsü,
Paul Hindemith’in Yaşam Öyküsü,
Paul Hindemith ve Türkiye’de Müzik Yaşamının Yapılandırılması,
Cevat Memduh Altar Anlatıyor,
Hindemith Raporları, 1935-1936-1937,
Hindemith’ten Ankara’ya Raporlar.
Saygın bir müzik dergisinde (2) Hindemith üzerine yayınlanan bir eleştiride, bestecinin önemi, çağdaş müzikteki yeri vurgulanıyor.
Eleştirmene göre, Hindemith, 20. yüzyılın önde gelen bestecilerindendir. Stravinski, Bartok, Schoenberg’in adları arasında anılmalıdır. Ünü, ölümünden sonra (28 Aralık 1963) artmıştır.
Popüler orkestra eserleri büyük ilgi görmüştür.
Yazıda adı geçen yapıtları:
Symphonic of Themes by Carl Maria von Weber, Mathis der Maler, Cardillac.
Yazıda, bestecinin bazı CD’lerinin de adı verilmekte. Liste 10 CD’den oluşmaktadır.

* * *

SANATÇILARIN çocukluk günleri hiç kuşkusuz hepimizin ilgisini çeker. Hele bu, ünlü sanatçı İdil Biret’in çocukluğuna ait notlar ve anılarsa ilgi oranı daha da artar.
Kitap, İdil Biret’in annesi Leman Biret’in.
Adı şu: İdil Biret’in Çocukluk ve Gençlik Yılları-Hatıralar ve Gazete Kupürleri Defterleri, 1945–1958. (3)
İdil Biret’in çocukluğu, yurtiçinde ve dışında meslek hayatındaki yükselişi hakkında yazılanlar.
Onunla ilgili olsa da, dönemin müzikle ilgisi, toplumun sanata duyarlığı, devletin ve hükümetin sanatla, sanatçıyla bağlantıları...
Bunları okurken bugünle dün arasında yapacağınız bir karşılaştırmanın dünün lehine olduğunu üzülerek göreceksiniz.
Popüler kültürün bazı özellikleri bastırdığını da bu yazılardan anlıyoruz. Bu tür anı kitaplarının bence en önemli yanı, bir sanatçının yükseliş, zirveye çıkış aşamalarını izleyebilmemizdir.
Gazete kupürleri bir sanatçıya gösterilen ilginin de derecesini algılamamızı sağlıyor.
Kitapta, o zamanlardaki bürokrasiden örnekler de değişmeyen yanları ortaya koyuyor.
Kitabı alacaklar, mutlaka Hasan Âli Yücel’in İdil Biret’le mülâkatını okumalılar.

* * *

MÜZİK reformuna ilgimiz devam ediyor mu? Sanata devletin, hükümetin katkısı ne oranda?
Bunların tartışılması gerekiyor.

(1) Hindemith Raporları, Yayına Hazırlayan: Şefik Kahramankaptan, Çeviri: Elif Damla Yavuz, Sevda Cenap And Vakfı Yayınları.
(2) Lesser–known Hindemith, s.94-95, Gramophone, November 2013.
(3) İdil Biret’in Çocukluk ve Gençlik Yılları–Hatıralar ve Gazete Kupürleri Defteri, 1945-1958, Leman Biret, Tarihçi Kitabevi.