Çanakkale konusunda iki çeviri kitap

Amacım bu yıldönümünde, kütüphanelerinde Çanakkale bölümü oluşturmak isteyenlere yeni anımsatmalarda bulunmak. Bu tür yıldönümlerinin bir amacı da değişik kaynakları inceleyerek, ayrıntıyı öğrenebilmektir. Yerli yazarlar, belgeler, kartpostallar, mektupların yanı sıra yabancı yazarların kitaplarını da okumak görüş açımızı genişletir, nesnel bir tavır kazandırır. İki kitaptan söz etmek istiyorum.

* * *

CESARETTEPE-Çanakkale’de Anzak Trajedisi, tanınmış tarihçi Peter Burness’in kitabı. Dilimize, Cem Demirkan çevirdi.(1)
Burness, halen Avustralya Harp Anıtı’ndaki Lambert Gelibolu Kürsüsü’nün sahibi. Uzman olduğu Birinci Dünya Savaşı savaşları hakkında çok sayıda eser vermiş. Cesarettepe’de yaşananlar ise Avustralya askeri tarihindeki en büyük trajedilerden biri. Yazar bu hücum için ne diyor?
“Peter Weir’in meşhur filmi Gallipoli’de başarıyla canlandırılan Cesarettepe hücumu, Çanakkale harekâtının beyhudeliğinin ve oradaki askerlerin cesaretinin en güzel göstergesidir.”
Yazar, Önsöz’de nasıl yazdığını, sözlü ve yazılı kaynakları nasıl topladığını aktarıyor. Anzak gazilerinin anlattıklarının kitabına boyut kazandırdığını, birçoklarının da artık bu dünyadan ayrıldıklarını açıklayarak, canlı kaynakların önemine değiniyor.
Burness’in kitabının beni en çok etkileyen bölümü Hatıra başlığını taşıyor.
Savaştan dönenlerin konuşmaları, yaşamları, savaş sonrası insanların değişimini içermesi bakımından ilgi çekici.

* * *

CHRISTOPHER PUGSLEY’in Çanakkale: Yeni Zelandalıların Öyküsü’nü dilimize Ülke Evrim Uysal(2) çevirdi.
Korgeneral Sir Leonard Thornthon, Önsöz’de savaşın asker unsuruna açıklık getiriyor:
“Anzak ve Anzaklara yönelik zorunlu hürmet içinde yetiştirilmiş neslim için, tarihin o kaçınılmaz yankısı gönülsüz kulaklarda yankılandı. Kaybetmiş olsak da efsaneleşmiş bir zaferin kazanılmasına katkıda bulunduk.” Bu cümle, Çanakkale “zaferi”nin insani boyutunu ve diğer taraftan, tarihsel kahramanlık hikâyelerini anımsatırcasına, o savaşın mağlup tarafında olmanın bile bir onur olarak anılmasını tüm çıplaklığıyla ortaya koyuyor. Yenilen tarafta “intikam” alma duygusu yaratmayan bir savaştır Çanakkale Cephesi’nde yaşananlar.
Tempolu bir üslupla yazılmış kitap, her savaş aşamasını ayrıntısıyla anlatıyor. Bölüm başlarındaki alıntılar, bu savaşla ilgili görüşler, kitabın okunurluğunu arttırıyor.
Savaşı Yeni Zelandalılar açısından okuduğunuzda, savaşın genel tarihine bir başka açıdan da bakmanız mümkün oluyor.
Anbean savaşın öyküsü bu kitapta var oluyor.

* * *

KİTAPLIĞINIZA konulacak iki yabancı kaynak.
-------------------------

(1) Türkiye İş Bankası Yayınları
(2) Türkiye İş Bankası Yayınları