Bizans Sempozyumu ve Yenikapı’nın batıkları

Üç yılda bir yapılan sempozyumun bu yılki konusu Bizans’ta Ticaret başlığını taşıyordu. Bizans Araştırmaları Sempozyumları’nın, İstanbul’un tarihi açısından önemini belirtmek gerekiyor. Bu tarih iyice bilinmeden, bütün öğeleri incelenmeden, İstanbul’daki Bizans yapıları onarılmadan, birçok şey meçhulümüz olarak kalacaktır.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde de Saklı Limandan Hikâyeler, Yenikapı’nın Batıkları sergisi açıldı.
Kataloğun Sunuş’unda Ömer M. Koç, kazının önemine değiniyor:
2004 yılından bu yana Marmaray ve Metro projeleri kapsamında Üsküdar-Sirkeci ile Yenikapı’daki arkeolojik araştırmalar, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü tarafından büyük bir özveri ile yürütülmektedir. Arkeolojik kazı ve sondajlarda gün yüzüne çıkan ve yeni buluntularla, Bizans dünyasında ticaret, gemi yapım teknikleri, gemi batıkları ve yükleri gibi birçok konuda oldukça çarpıcı yeni bilgiye ulaşıldı. Araştırmalar sanat tarihçileri, Bizans çevreleri ve arkeoloji camiasının yanı sıra tüm dünya tarafından heyecanla takip ediliyor.
Sergilenenler konusunda İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Zeynep Kızıltan, Önsöz’de bilgi veriyor: “Kazılar süresince Liman’da 37 batık bulundu. Bizans İmparatorluğu’nun başkenti Konstantinopolis’in bir liman kenti olarak ticari işlevine, bu dönemde kullanılan deniz ulaşım araçları olan tekneler ile bunların yapım tekniklerine, limanın günlük yaşamına ışık tutacak bilgilere bu batıklar sayesinde ulaşıldı. Arkeologların karada gerçekleştirdiği ilk batık kazısı olma özelliğiyle de ayrı bir değer taşır. Bilimsel literatüre katkılarının yanı sıra bilimsel prensiplerin doğru uygulanması için gerekli altyapının oluşturulmasını da sağlayarak Türkiye’nin ilk gemi konservasyon ve rekonstrüksiyon laboratuvarlarının açılmasına önayak oldu. Tüm bu gelişmeler ülkemizde gemi arkeolojisinde bir başlangıç olarak kabul gördü. Çalışmalar tamamlandığında İstanbul dünyanın en büyük antik gemi koleksiyonuna sahip olacak.”

* * *

KATALOGDAKİ makaleler okunduğunda serginin daha iyi anlaşılacağı kanaatindeyim.
Rahmi Asal’ın Yenikapı Kazıları ve İstanbul’un Antikçağ Ticareti yazısında önceki serginin gördüğü ilgiden söz ediliyor.
Birinci sergi, gene Sevgi Gönül Bizans Sempozyumu ile eşzamanlı olarak açılmıştı.
2007 yılında açılan sergi, “Gün Işığında İstanbul’un 8000 yılı: Marmaray, Metro, Sultanahmet Kazıları” idi.
İstanbul’un çekirdeğini oluşturan birçok şey bu sergi ile göz önüne gelmişti.
Asal’ın belirttiği başka bir ilgi çekici yön de Yenikapı’daki limanda gemicilerin hayatına dair bulgulardı. Meşakkatli bir yaşamları olduğunu gösteriyordu. Bu kazılar, Yenikapı Batıkları’nın gemi yapımı araştırmalarına da katkısından söz ediyorlar.

* * *

SERGİNİN İstanbul’da yaşayan herkesin ilgisini çekeceğinden kuşkum yok.