Bir şövalye sözlüğü

Hangi alanda yazarsanız yazın, hangi konuya merak duyarsanız duyun, kitaplığınızda, masanızın üzerinde muhakkak birbirinden çeşitli alanlara ait sözlük(ler) bulundurmalısınız.
Sorarak doğruyu bulmak, yanlışlara yol açacağından, doğru bilgi için sözlüklere bakmalısınız.
En yaygın sanatlardan biri sinema. Artık eskisi gibi sadece filmleri sinemalarda seyretmiyoruz, evimizde DVD’lerden de sinema tarihinin önemli filmlerini görebiliyoruz. Konuya dair derinlikli yazıları, analizleri okuyoruz... Bu alanda, sinema tarihine müracaat etmek için Rekin Teksoy’un kitaplarını almalısınız.
Çünkü eşine az rastlanır bir sinema araştırmacısıydı Teksoy. Tek başına hazırladığı ‘Rekin Teksoy’un Sinema Tarihi’nin olmadığı kitaplıklar eksik sayılır örneğin.
Teksoy, yalnız sinema kitaplarının yazarı olarak bilinmemeli. Yaptığı çeviriler de edebiyat dünyasına katkılarını anımsatmalı. Başta Dante / İlahi Komedya ve Boccaccio / Decameron olmak üzere, İtalyan edebiyatının usta yazarlarından birçoğunun yapıtını eksiksiz olarak dilimize kazandırdı.
Yazımın başlığını açıklamalıyım: Teksoy, bu çalışmalarının sonucunda İtalyan Cumhurbaşkanı tarafından ‘Şövalye’ unvanıyla ödüllendirilmişti.
‘Ansiklopedik Sinema Terimleri Sözlüğü’ de benzer bir öneme sahip. Actor’s Studio maddesinden başlayıp Zorro ile son bulan yaklaşık 1300 maddeyle yine aşılması güç bir işe imza atıyor.
Rekin Teksoy’un Ansiklopedik Sinema Terimleri Sözlüğü’nü başucu kitaplarımın arasına koydum. Çünkü sinema ile birlikte anılan, sinema tarihinde bahsi geçen tüm kelimeler, kavramlar, ekoller, kurumlar, kuruluşlar, olaylar yer alıyor sözlükte. Madde zenginliği bir kenara, tanımlama dili ile de altı çizilmesi gereken bir sözlük bu.

ANSİKLOPEDİ ÖZELLİĞİ VAR

Sözlük’ün başında Tunca Arslan’ın yazdığı Önsöz, Rekin Teksoy’un çalışmaları, kişiliği hakkında özet bir bilgiyi içeriyor: “Deyim yerindeyse son nefesine kadar çalıştı, elinizde tutmakta olduğunuz kitabı tamamladı, hasta yatağındayken bile düzeltmelerine kafa yordu. Ardında, sahip olduğu eşsiz sinema ve kültür birikiminin somut ve görkemli bir örneğini daha bıraktı, öğrencilerine, okurlarına, sinemaseverlere sundu. (...) Ölümünden kısa süre önce gerçekleştirdiği bir söyleşide, artık elinizde bulunan kitap için ‘Ansiklopedik dememin nedeni, bazı maddeler üç dört sayfa, bazıları ise sözlükte olduğu gibi beş altı satır. Uzun maddeler girince işin içine ansiklopedik bir kimlik kazandı’ demişti ve birikiminin tüm parıltısını baştan sona her sayfaya yansıttı.”
Yinelemeli miyim?
Bilerek seyretmek, seyircinin bir filmden daha çok zevk almasını sağlar. Ayrıca seyrettiği filmler arasında bağ kurmasını mümkün kılar. Sinema tarihinde, gerekli bilgileri vermişti Teksoy. Bu kitap kavramlar, akımlar ve bunların tarihini bize öğretiyor.

FİLM NOİR NE DEMEK?

Eleştirmenlerin yazılarını, seyrettiğiniz filmlere dair kaleme alınan yazıları görüyorsunuz, okuyorsunuz. Çoğu zaman kullandıkları kavramların ne olduğunu bilmiyorsunuz. O zaman filmi eksik seyrediyorsunuz.
Sözgelimi sinemaskop, sinematek, Dracula, DVD, gangster filmi, Hollywood, korku filmi, film noir... Gibi sıklıkla kullanılan ama detaylarıyla bilinmeyen birçok kavramı detaylı tanımlıyor.
Actor’s Studio maddesi ile başlayan sözlük Zorro ile bitiyor. Dilin bütün inceliklerine hâkim bir isim böyle bir sözlüğü hazırlayınca arada bir müracaat edeceğimiz kitap, bir iki maddeye bakmak için elimize aldığımızda bizi bir sayfadan diğerine sürükleyen bir sinema festivaline dönüşüyor. Çünkü, kuru anlatımdan uzak oldukça lezzetli bir dili var. Ne de olsa hazırlayanı bir edebiyat şövalyesi. Her kitaplığın ana kitaplarından biri.

Doğan Hızlan’ın seçtikleri

Olağan Psikopatlar
Kevin Dutton
Domingo

Firari Güvercinler
Memed Fırat
Özgür

Efendi Uyanıyor
H.G. Wells
Maya

Büyük Düşünenler
Sylvia Nasar
Altın