Azra Erhat’ı yeniden okumak

Azra Erhat’ın ‘Mavi Anadolu’ (*) kitabını her geziye çıkanın okumasını isterim. Eğer o yörelere gidecekseniz.
Erhat, ‘Mavi Anadolu’yu Halikarnas Balıkçısı’na ithaf etmiş:
“Mavi Anadolu’yu bize açan Halikarnas Balıkçısı’nın anısına...”
Halikarnas Balıkçısı, Azra Erhat olmasaydı Mavi Yolculuk’lar yapılmasaydı, bugün oralar bu kadar popüler olmazdı.
Çünkü o heyecanı uyandıran onlardı.
Azra Erhat da haksızlığa uğrayan eğitim kuşağından biriydi. Cumhuriyet kuşağının bilime susamış bir avuç değeriydi.
Gittiğimiz yerlerlerin mitolojisini, tarihini, edebiyatını, hasılı uygarlıkları bir bütün içinde o yazdı. Hiç kuşkusuz ilk adımı Halikarnas Balıkçısı attı.
Bazı kitaplar var ki o topraklar var oldukça onlar da var olacaktır.

‘Mavi Anadolu’nun bölüm başlıkları şöyle:
◊ Anadolu’yu Dile Getirmek
◊ Troya
◊ Troya Efsaneleri
◊ Gökova
◊ Salmakis Efsanesi
◊ Bergama
◊ İstanbul-Alanya
◊ Bir Yolculuğun Sonu
◊ Kültür Filmleri
◊ Sardes, Altın Diyarı
◊ Beşparmak Dağları
◊ Milet
◊ Ephesus by Night
◊ Işık Ülkesi
◊ 1969 Mavi Yolculuğu
◊ Anıt-Kent? Anıt-Köy?
◊ Halikarnas Balıkçısı
◊ Halikarnas Balıkçısı’nı Yaşamak
◊ Mavi Gezi Bir Ağaçtır Dalları Deniz
◊ Pislikle Turizm Olmaz
1978’de yazdığı ‘Üçüncü Basıma Önsöz’den, birtakım ilermelere karşın hâlâ bazı yanlışların, eksiklerin devam ettiğini anlıyoruz.
Yine de bu kitapların izinde bir ilerleme olmuştur.
Ne diyor Erhat?
“Bu kültür mirasını Türkiyeli insanlara kısa yollardan benimsetmek her Türk aydınının ilk ödevi olmalıdır.”
Troya yazısını okurken, ekibin heyecanı sizi etkileyecektir:
“Otobüsümüz Çanakkale binasının önünde beklemekte.
Grubumuzdan iki profesör, valiye kart bırakmaya gittiler. Otobüste 30 kişiyiz.
Hep sabırsızlanıyoruz. Profesörlerden biri gülerek, ‘Sabır çocuklar sabır’ diye sesleniyor: ‘Akha ordusu Troya’yı almak için 10 yıl bekledi de siz 10 dakika bile bekleyemiyorsunuz.’ Daha sonra vali ve eşi de gruba katılıyor.”

Şimdi Troya’yı hemen hemen görmeyen kalmadı.
Benim de tanıdığım Haikarnas Balıkçısı’nı anlatışını severek, duygulanarak okudum. Gözümde zeybek oynarken canlandı:
“Ne yalan söyleyeyim, Halikarnas Balıkçısı sizin, benim gibi bir insan değildi benim gözümde. Karşıma dikilip gürül gürül ‘Merhaba’sını çınlattığında, önce bu merhabanın ses dalgalarında şöyle bir sarsılır, sendeler, yankılarına kendimi kaptırır giderdim.”
Kitabın ilgi çekici bölümlerinden biri de Azra Erhat’ın Bodrum’u tanımak için orada kalışı ve eski Bodrum’la mukayese edişi.
Bazı kitaplar var ki her zaman okumalısınız, yanınızda taşımalısınız.
Şimdi kültür turizmi sözü çok kullanılıyor, umarım talibi de vardır.
Çok yıllar önce birtakım çevrelerce Mavi Yolculuk, bir fantezi gibi algılanırdı. Dostların toplandığı bir tatildi, bir teknenin içinde sıkışıp kalmanın zorluğu anlatılırdı.
Ancak o yolculuk ‘Mavi Anadolu’ sayesinde tanındı, öncüleri ben her zaman överim. Yazarken bir başka olaya da değinelim. Erhat’ın mezarına Füreya bir kuş yapmıştı, kırdılar, neyse ki ikincisi yeniden konuldu.