30 Ağustos’u edebiyattan anlamak

Cumhuriyet’in en önemli tarihi 30 Ağustos’tur.
Günün siyasal gerilimi içinde size edebiyatı anımsatmak abes gelebilir. Ama hiç olmazsa bir gün, 30 Ağustos’u, Kurtuluş Savaşı’nı edebiyat yapıtlarından okuyun, bugünü, cumhuriyeti daha iyi, daha dürüst, daha hesapsız kaynaklardan okuyun. Yani edebiyattan.
Bir anket düzenlemek isterdim, bu ankette bazı kitapları, bazı yazarları okuyup okumadığınızı soracaktım.
Eğer okuduysanız, bugün geçmişi eleştirmenizi, cumhuriyetin yaptıklarını reddetmenizi hoşgörüyle karşılardım.
Edebiyat tarihindeki yerlerini değerlendirirken, o günün koşullarını, o günün toplumunu, o günün siyasal zorunluluklarını unutmamanızı salık vereceğim.
Bugün size o kitaplar, yazıldığı gün kadar etkileyici gelmeyebilir ama bu edebiyat tarihindeki yerini inkâr etme hakkını ne yazık ki size vermez.
Böyle bir tavır bilgisizliğinin tescilidir.
Aynı yöntemi ben devrimler için de geçerli sayıyorum. Darbeler için de desem o zaman isyan edersiniz, niçin isyan ettiğinizi bilmeden. Türk edebiyatının serüvenini, Türk düşünce, felsefe yayınlarının, sol kitapların ne zaman çevrildiğini bilmeden toptancı yargılarla gerçekleri yazdığınızı zannedersiniz.
Edebiyatsız bunu yapamazsınız.
* * *
EDEBİYATIN bir moda olduğu gerçeğini kim yadsıyabilir.
Çok satanların etkisinde kim kalmamış ki ben kalmayayım, siz kalmayın.
Ama 30 Ağustos’u, Kurtuluş Savaşı’nın evrelerini algılayabilmek için, Kurtuluş Savaşı edebiyatını kaleme getirenleri okuyun.
Bugün, vakit geçirmeden okuyun.
Şimdi bazı adlar vereceğim. Yerel tarih kitaplarını da ihmal etmeyin, bütüne onların toplamından varacaksınız.
Bakın kimleri okuyabilirsiniz?
Falih Rıfkı Atay’ı, Halide Edip Adıvar’ı (onun kitaplarını okuduktan sonra İnci Enginün’ün Halide Edip Adıvar’ını, sonra da İpek Çalışlar’ın Halide’sini de okuyun), Yakup Kadri Karaosmanoğlu’yu, Nâzım Hikmet’i, Samim Kocagöz’ü, Fazıl Hüsnü Dağlarca’yı, Cahit Külebi’yi, Hasan İzzettin Dinamo’yu, Tarık Buğra’yı, Kemal Tahir’i, İlhan Selçuk’u, Sabahattin Selek’in Anadolu İhtilali’ni okuyabilirsiniz.
Bunlardan birini okumaya başladığınızda derinleşme gereğini duyacaksınız.
* * *
KABUL ya de ret, ikisinden birini seçebilmek için listeyi kütüphanenize asın.