Kötü ekonomide girişimci nasıl ayakta kalır?

Son dönemde ülkemizdeki ekonomik durum, özellikle de paramızın değer kaybı tüm sektörleri zorluyor. TL’nin yılbaşından bugüne kadar değer kaybı yüzde 22’nin üzerine çıktı ki bu, son yıllarda bu kadar kısa sürede yaşanmış en büyük değer kaybı olarak kayıtlara geçti.

Yine de umutsuzluğa kapılmaya gerek olmayabilir. Hatırlayın, Google, Facebook ve Yemek Sepeti gibi şirketler ne zaman kuruldu?

Bazı örneklerin gösterdiği gibi, ekonominin kötüye gittiği zamanlar belki de yeni bir startup kurmak veya büyütmek için çok da kötü zamanlar olmayabilir. Elbette bu zamanların iyi olduğunu da iddia ettiğim anlaşılmasın ama örnekler çok başarılı örnekler çıkabildiğini gösteriyor.

Türkiye’nin bugüne kadar en başarılı değerlemelerinden biri olan Yemek Sepeti fikri 2000 yılında NASDAQ çöktüğünde ve Türkiye’de internetin yeni büyümeye başladığı zamanda ortaya çıktı. 2001 yılında TL kurunun yüzde 300 değer kaybettiği dönemden birkaç ay önce şirket kuruldu. Binlerce insanın işlerini kaybettiği bir dönemdi. Şirketin kurucu ortağı olan Melih Ödemiş’e göre kriz az kaynaklar ile iyi iş yapmaya odaklanmalarına ve inatla devam ederken olası rakiplerin ortaya çıkmamasını neden olmuştu.

Gerçek şu ki; ekonominin durumu her iki şekilde de önemli değil.

Neredeyse 5000 şirket görmüş ve birçok yatırım yapmış biri olarak bir şey öğrendiysem; startup’lar bulundukları endüstrinin durumuna ve kurucuların kalitesine göre başarılı veya başarısız oluyor. Tabii ki şirketinizi satmak istiyorsanız, ekonominin durumu çok etkili ama startup kurmak veya büyütmek için ekonominin durumu çok daha az etkili oluyor. Teknoloji aslında az çok piyasadan bağımsız ilerliyor.

Kış geliyor, hatta geldi. Bunu daha güçlü olarak atlatmak için neler yapabilirsiniz?

Tasarruf sağlatan ürünler geliştirebilirsiniz: Kriz sürecinde sadece siz değil müşterileriniz de kemer sıkma politikaları izleyecektir. Bu dönemlerde müşteriler maliyetlerini azaltan, işlerini otomatikleştirmelerine yardımcı olan ürün ve hizmetlere daha yatkın oluyor. Bu tür ürünler geliştirebilir ya da mevcut ürünlerinizin maliyet azaltan yönlerini daha iyi pazarlayabilirsiniz.

Şirketinizin maliyet yapısını yalın hale getirin: Şirketinizi krizden korunur hale getirmenizin en önemli yolu zaten startup olarak yapmanız gereken en düşük maliyetle şirketi çalışır hale getirmek. Bunun diğer bir önemli etkisi de aslında bunu takım olarak atlatabilenlerin çok daha güçlü çıkması.

Gelirlerinizi farklılaştırın: Takip edenler bilirler, ekonomik kriz olsun olmasın büyük başarı hikayelerini küresel işler yaparak kazanacağımızı söylerim sıklıkla. Elimizdeki işleri küresel seviyede yapmalı ve dünyaya satmalıyız. Dolar tüm dünyada güçleniyor ve kriz yaşamayan pazarlarda fiyat ve maliyet avantajımız ile iyi pozisyon alabiliriz. Yurt dışındaki rakiplerinizin problemi de çok yükselen maliyetleri. Bir diğer taraftan da sadece TL kazanıyorsanız, şirketiniz son 5 ayda sadece yüzde 30 kur nedeniyle ve artı bulunduğunuz pazar nedeniyle değer kaybettiğini kabul etmelisiniz. Bunu düzeltmek için aksiyona geçmeniz şart.

Yatırım ve kaynak yaratmak için çok daha fazla zor olacak: Bu kesinlikle en zorlanacağınız yer olacak. Bir ekonomik krizdeki likidite azlığı en çok yatırım tutarlarını etkiler, yeni yatırımlar dramatik şekilde kesilir. Planlarınızı buna göre yapmanız gerekiyor, yatırım almadan hayatta kalabileceğiniz süreyi akıllıca yönetmelisiniz. Bir yandan da şunu unutmayın, akıllı yatırımcılar kötü zamanlarda yatırım yapar ve iyi zamanlarda satar. Doğru adımları atarsanız akıllı yatırımcıları yanınıza çekebilirsiniz.

Belki de krizler startup’lar için iyi zamanlardır. Rekabetin azlığının avantajı mı, yoksa yatırımın eksikliği mi üstün gelecek şimdiden bilmek çok zor. Ama en önemlisi siz ve sizin hareket etme kabiliyetiniz. Vatandaş olarak çok acı çekeceğiz kesin ama girişimci olarak bunu fırsata çevirmek elinizde. Nietzsche’nin söylediği gibi “Beni öldürmeyen acı güçlendirir!”