Sağlıklı baba ve çocuk iletişimi için 20 tavsiye

Annelik serüveninin henüz başında kadınların hormonal ve biyolojik olarak anneliğe hazır olduğunu biliyoruz. Bebeğin anne rahmine düşmesiyle birlikte erkeklerde de hormonal değişimlerin görülmesi, aslında baba çocuk iletişim ağının anne kadar erken zamanlarda örülmeye başladığını gösteriyor. Yeni çalışmalar babanın doğum sonrasındaki ilgisinin, doğum öncesindeki ilgisiyle bağlantılı olduğunu açıklıyor. Doğumun gerçekleşmesiyle birlikte çocuğun öz bakımı konusunda anneye yardımcı olmak, fiziksel teması ihmal etmemek, zaman ayırmak ve iletişim kurmak erkeklerde baba rolünün gelişimini kolaylaştırıyor. Erken dönemde gelişen bu rol, geleceğe dönük olarak babanın çocuğun hayatındaki etkinliğini artırıyor.

Peki babalar neler yapabilirler? Baba ve çocuk ilişkisini neler güçlendirir, babalar çocuklarına iyi bir model olmak için neler yapmalıdır? Birlikte bakalım...

• Çocuğun doğumundan itibaren beslenme, uyku ve öz bakım süreçlerinde anneye yardımcı olmak ve bu konuda sorumluluk almak sağlıklı baba çocuk ilişkisinin başlamasını sağlar. Bu sebeple babalar çocuğa dair süreçlerde aktif rol almalıdır. Öğrenmeye ve yeniliğe açık olmalıdır.

• Baba sevgisini hem sözel hem de davranışsal olarak çocuğa hissettirmelidir. "Seni seviyorum", "Benim için değerlisin" demek, sarılmak, ilgi ve yakınlık göstermek çocuğa kabul gördüğünü anlatır ve öz güvenini destekler.

• Baba, çocuk için sürekli “meşgul ve yorgun” olan bir birey olmamalıdır. Çocuk istediğinde babaya ulaşabilmelidir. Babalar, eve geldiğinde kendine ayırdığı bireysel vakit ile çocuklarıyla geçireceği vakti doğru planlamalıdır.

• Birlikte yemek yemek ve aynı sofrada buluşabilmek aile içi ilişkileri besleyen bir araçtır. Baba, hayat koşturmacası ya da iş hayatına dair yoğunluklarla aile sofrasında yer almayı ikinci plana atmamalıdır.

• Baba, çocuğun ruhsal açıdan büyümesine fırsat vermelidir. Yaşı düzeyinde davranmalı, ona bir birey olduğunu küçük yaştan itibaren hissettirmeli ve sorumluluklar vermelidir. Bir işin sorumluluğunu aldığında onu takdir etmeyi ihmal etmemelidir.

• Baba, anneye saygı göstermelidir. Evlilik içindeki iletişim ve eşler arasındaki yaşantılar çocuğun zihnine hızla kayıt edilmektedir. Birbirine saygı duyan ve destekleyen eşler çocuklarına güvenli bir yaşam alanı sunar. Gelecekte nasıl bir birey olacaklarına ışık tutar.

• Baba, çocuğa dair alınacak kararlarda anne ile birlikte hareket etmeli, ortak bir dil kullanmalıdır. Farklı karar ya da yorumlar çocuğun zihninde karmaşa yaratacak, olumsuz davranımlar doğuracaktır.

• Baba, çocuk ile korkuya dayalı bir ilişki kurmamalıdır. Cezalandırmak yerine doğru bir iletişim dili tercih etmelidir. Çocuk hata yaptığında, yaptığının yanlış olduğu açıklanmalı, sakin ve net bir şekilde uyarılmalıdır.

• Baba, kurallarından feragat etmemelidir. Özellikle küçük yaşlarda çocukların sınırları öğrenmeye, yönlendirilmeye ve tutarlı kurallara ihtiyaçları vardır.

• Baba, çocuğu için rol model olduğunu unutmamalıdır. Babanın yaklaşımları kız çocuğuna ve erkek çocuğuna farklı öğretiler sağlar. Kız çocuğu için erkek arkadaş, duygusal ilişkiler ve gelecekteki hayat arkadaşına dair öngörüler oluştururken; erkek çocuk için sorumluluk, sosyal çevre, toplumsal roller, kadına verilen değer ve gösterilen saygı konusunda öğreticidir.

• Baba, hayatının her alanında bir ebeveyn ve çocuğu için bir hayat pusulası olduğunu unutmadan hareket etmelidir. Ev, iş, sosyal çevre, trafik gibi farklı ortamlarda aynı davranmalı, aynı konuşmalıdır.

• Bir babanın çocuğuna bırakabileceği en değerli miras, ona ayırdığı vakittir. Çocukla oyun oynama ya da birlikte bir etkinlikte bulunma sağlıklı bir ilişkinin vazgeçilmezleridir. Baba çocuğun yaşına, gelişimine, zevk aldığı aktivitelere göre geçirilecek zamanı planlamalıdır.

• Babalar, fiziksel ve duygusal şiddetten kesinlikle kaçınmalıdır. Öfke duygusunu kontrol etmeli ve bu konuda çocuğa öğretici olmalıdır. Şiddetin vücutta bıraktığı izler gibi, çocuğun ruhunda ve zihninde açtığı yaralar olduğu unutulmamalıdır.

• Baba çocuğun her istediğini yapan, hızla onay veren, annenin karşı cephesinde yer alan bir ebeveyn olmamalıdır. Her istediği yapılan çocuk doyumsuzlaşır, zamanla hiçbir şeyden memnun olmamaya başlar ve babayı anneye karşı taraf olarak seçebilir. Bu ev içi problemleri artırır, çocukta davranış problemleri yaratır.

• Baba çocuğa arkadaş değil, ebeveyn olmalıdır. Çocuğa arkadaşça bir tavır sergilenebilir ama bu tavrın sınırları dikkatli çizilmelidir. Her çocuk, yaşamı ona öğreten bir rehbere ihtiyaç duyar. Onun hayat boyu birçok arkadaşının olacağı, farklı deneyimler edineceği ancak tek bir ebeveyni olacağı gerçeği hatırlanmalıdır.

• Çocuklar, kardeşleriyle ya da akranlarıyla kıyaslanmamalıdır. Baba, çocuğun gelişimine katkıda bulunmak için, ondaki farklı yönleri fark etmeli, ihtiyaçlarını doğru değerlendirmeli ve gelişimi için destek vermelidir.

• Uyku öncesi yapılan sohbetler çocuğun duygusal zekâsına katkı sağlar. Çocuklar gün içindeki yaşantılarına dair duygularını çoğunlukla uyku öncesine taşıyabilir. Uyku sürecine babanın eşlik etmesi çocukla iletişimini güçlendirecektir. Baba ile çocuk kısa bir sohbetle günün değerlendirmesini yapabilir ya da keyifli bir kitap okuyabilirler.

• Çocukların özel günleri babalar için iyi bir fırsattır. Çocuğun bir gösterisinde, doğum gününde veya diğer etkinliklerinde yanında olmak baba ve çocuk ilişkisini pekiştirecektir. Çocuğa önemsendiğini hissettirecektir.
 
• Baba çocuğun hayatının sadece bir bölümünde değil, tüm alanlarda etki göstermelidir. Örneğin çocuğun sadece eğitim süreçleriyle ilgilenen, başarıyı takdir edip başarısızlığı eleştiren bir baba ile çocuk iletişimi sağlıklı olamaz. Eğitimi, sosyal çevresi, yaşantıları, duyguları, fikirleri, yetenekleri ve zorlanmaları gibi her konuda baba varlığını hissettirmelidir. 

• Ve son olarak çocuğuyla sohbet etmekte zorlanan babalara önerim; onların izlemekten keyif aldığı programları, yayınları takip edin. Oynadığı oyunları siz de öğrenin, birlikte oynayın. İlgi duyduğu alanları sizinle paylaşmasını isteyin. Her an yeni bir fırsat. Yeter ki siz fırsatları değerlendirmeyi isteyin. Geç kalmış sayılmazsınız. Unutmayın! Çocuklar, onunla ilgilenmek isteyen, ona vakit ayırmayı tercih eden, onu önemseyen her ebeveyni koşulsuz şartsız kendi dünyasına kabul ederler. Emin olun, onların keyifli dünyası hem size hem de ona çok iyi gelecek.

Tüm babaların ve baba adaylarının Babalar Günü’nü kutlarım.