Savaş Sonrası Dünya Ekonomisi (I)

İşlerin hiç de istenildiği kadar iyi gitmediğini hatırlayıverdik birden. Küresel ekonominin içinde bulunduğu kriz tüm dünya iş ve sermaye piyasalarını etkilemeye devam etmesine rağmen savaş nedeniyle bir süreliğine rafa kaldırılmıştı. Ama savaş bitince ister istemez yine karşımıza dikildi küresel ekonominin krizi...ABD ve İngiliz birliklerinin Bağdat’a girmesi ve askeri zaferin artık sadece bir zaman meselesi oluğunun anlaşılmasıyla tüm dünyada sermaye ve para piyasalarının dudaklarından engel olamadıkları bir kutlama çığlığı yükseldi. 7 Nisan’da Asya, Avrupa ve ABD’nin önde gelen borsalarında hızlı bir değer artışı yaşandı.Ama ertesi gün birden bire borsalar bu değer artışlarını geri vermek zorunda kaldı. Çünkü gece yataklarına giden yatırımcılar ve fon yöneticileri birden Irak’ın yenilmesinin pek bir şeyi değiştirmediğini dünya ekonomisinin hala bildikleri durumda yani krizde olduğunu hatırladı. Savaş ve küresel ekonomiye etkileri meselesini göz önüne aldığımızda bugün itibariyle bir tek şunu söyleyebiliyoruz. ABD ve İngiltere’nin ortak operasyonu dünya ekonomisini eskisinden kat kat büyük bir sıkıntının içine sokabilecek risklere gebeydi. Savaşın kısa sürmesi ve Irak’ın beklenenden az direnmesi, petrol kuyularının imha edilmemesi sadece muhtemel riskleri ortadan kaldırdı. Çünkü petrol kuyularına yapılacak bir sabotajın petrol fiyatını 50 dolara kadar çıkartabileceği ifade ediliyordu. Ama şu an itibariyle geride bıraktığımız bir ay içinde petrol fiyatları varil başına 40 dolarlık tepe noktasından yüzde 30 civarı bir düşüle savaş öncesi seviyelere yani 25 dolarlı seviyelere yaklaştı. Ama bu durumu sadece ABD’nin Irak’taki başarısına bağlamak da doğru değil. Venezüella’nın petrol üretiminin normale dönmesi, Suudi Arabistan’ın hala hiç kısıntıya gitmeden üretime devam etmesi, OPEC üyesi ülkelerin üretimin gerektiğinde artıracaklarını açıklamaları petrol fiyatlarının düşüşündeki asıl önemli etken. Peki savaşın ABD ve İngiltere için başarılı olması dünya ekonomisine yeni bir şey sağladı mı? Cehennem ateşi saçan bombalar altında yıkılan binaların yeniden yapılması, bütün üretim araçları yerle bir olmuş bir halkın ihtiyaçlarının karşılanmasının getirdiği bölgesel ekonomik canlanma dışında dünyanın elinde hiçbir şey yok. Zaten savaş sonrası yeniden inşa pastasının da aslan payının ABD’ye ait olacağı açık.  Oysa dünya ekonomisi Irak savaşı başlamadan önce de ciddi bir sıkıntı içindeydi. Başta da ABD ekonomisi. Durum halihazırda değişmiş değil. Örneğin geçen ay ABD üretim faaliyet endeksi 2001 kasım ayından bu yana en ciddi düşüşünü gösterdi. Bunun sonucu olarak ABD’de Mart ayında 108 bin kişini yitirdi. Şubat ayındaki rakam ise daha korkunçtu, 357 bin yeni işsiz!Avrupa’da da durum farklı değil. Örneğin Almanya’da İş ortamı güven endeksi ciddi bir düşüş gösteriyor. Sanayi üretimi yavaşlarken tüketici de daha muhafazakar davranıp harcamama eğilimini sertleştiriyor. Fransa’da tüketici güven endeksi geçen ay 1996 yılından bu yana en düşük seviyesini gördü. Bu arada AB komisyonu hazırladığı bir raporda AB ekonomilerinin kısa vadede hala zayıf göründüğünü ifade etti. (devam edecek)