Göstergeler alarm veriyor

El Kaide örgütünün gerçekleştirdiği 11 Eylül saldırılarının hemen ardından ABD’nin “şer ekseni” içinde açıkladığı ülkelerden biri olan Irak’a saldıracağı kesindi. Bugün bulunduğumuz noktada artık durumdan “olası” Irak operasyonu olarak bahsetmek abes olacak. Bugün artık ABD’nin Irak’a saldırısının sadece zaman meselesi olduğu herkes tarafından biliniyor.

Türkiye’nin bu operasyon içinde ne kadar ve hangi biçimlerde yer alacağı tartışmasında da düğümün çözülmek üzere olduğunu söyleyelim. Çok değil bir hafta içinde Türkiye’nin savaşa hazırlanan bir ülke olduğunu göreceğiz. Bugün o meşhur tezkerenin Meclis’e gönderilme tarihi netleşirse kimse şaşırmasın. Zaten bugün olmazsa en geç Salı günü durumumuz netleşecek.

Savaş, kuzey cephesi, üs modernizasyonu, asker bulundurma, asker gönderme, borsa, mali yardım, hibe, kredi... Bu lafları o kadar çok kullandık ki son birkaç ay içerisinde artık ben sıkıldım. Bugün savaşın piyasalara etkisi ve beklentiler üzerine bir şey beklemeyin benden. Onun yerine başka bir konuya göz atacağız.

Merkez Bankası Bileşik Öncü Göstergeler Endeksi

Merkez Bankası, Türkiye ekonomisindeki büyüme ve daralmaları önceden kestirebilmek için çeşitli çalışmalar yapıyor. Başlıkta adı geçen Bileşik Öncü Göstergeler Endeksi (BBÖG) de bunlardan biri. Bu endeks istihdam, stok miktarı, piyasadan alınan yeni siparişler, Hazine’nin ıskontolu faiz oranı, elektrik üretim miktarı, ihracat imkanları, ara mal ithalatı kalemleri dikkate alınarak hesaplanıyor.

Bu endeksteki son verilere baktığımızda Ekim ayından bu yana izlenen yükseliş trendinin Aralık ayında da devam ettiği görülüyor. Aralık ayındaki yükselişin nedenini ise ekonomistler, elektrik üretim miktarındaki artışa, gelecek aylara yönelik olarak istihdam ve iç piyasadan alınan siparişlerdeki olumlu beklentilere bağlıyor. Bu arada hatırlatalım yükselişe rağmen Aralık ayında istihdam, iç talep ve dış talepte azalma olmuştu. Ama yine de bu alanlarda gelecek aylara yönelik iyimserlik korunduğu için endekste artış yaşanmıştı. (Bkz. Şekil 1)

Ocak karamsarlığı

Ocak ayı ile ilgili beklentilere baktığımızda ise aralık ayındaki olumlu beklentilerin tersine döndüğünü görüyoruz. Özellikle de istihdam ve talep kalemlerinde. Bu çerçevede ise Ocak ayı için açıklanacak olan endekste çok büyük bir olasılıkla düşüş izleyeceğiz.
Bu durumu ayrıca yine Merkez Bankası’nın hazırladığı eğilim Anketi’nden de izleyebiliyoruz. Bu anketin sonuçlarına baktığımızda hem Reel Sektör Güven Endeksi’nin hem de Genel Gidişat Eğilimi Endeksi’nin Aralık ayında olduğu gibi Ocak ayında da kötüleşmeyi işaret ettiğini görüyoruz. (Bkz. Şekil 2, Şekil 3)

Bu duruma nasıl geldik?

Bu soruya karşılık verilebilecek cevapların hepsini daha önceki yazılarda ayrıntılı olarak verdiğimiz için şimdi sadece kısa bir özetle yetinelim: AKP... İktidarının ilk aylarında, ki bir hükümetin güvenilirliğinin sınandığı en önemli dönemdir ilk aylar, tüm sektörlerden aldığı yüksek güven kredisini kısa sürede harcamayı başardı.

Ekonomik programı sürdürmekte karalı olduğunu gösteremedi, hatta programa ters uygulamalar yaptı ve bunlar üzerinde ısrar etti, IMF ile ilişkileri gerginleştirdi, dördüncü gözden geçirmeyi tamamlayamadı tüm binlara ek olarak Irak operasyonunda bir türlü tavrını netleştiremedi.

Fakat ekonomistler ekonomideki canlanma eğiliminin devam ettiğini ifade ediyor. Tabii ki bunun da bazı koşulları var. En başta kapımızda duran savaşın süresi çok önemli. Bu savaş ne kadar uzarsa ekonominin toparlanması da o kadar uzun sürecek. Ve tabi ki IMF ile ilişkilerin bir an önce düzeltilmesi de başka bir gereklilik.