Yaşayan 100 entelektüel

Muhakkak ki derginin bu kişileri seçerken kullandığı kriterler eleştirilebilir, bazı isimlerin çıkarılması, bazı isimlerin ilave edilmesi önerilebilir ama dergi ciddi bir dergidir, kimse isimlerin tespitinde siyasi mülahazaların kullanıldığını, şu veya bu ülkenin uluslararası arenada geliştirdiği politikaların etkisi altında bazı isimlerin dayatıldığını iddia edemez.

* * *

Listenin 2/3’ünü Avrupalı ve Amerikalı entelektüelin oluşturması ya entelektüelliğin hálá Batı merkezli olduğu savını güçlendirecek, ya da seçiciler ne kadar "objektif" davranmaya çalışırsa çalışsınlar entelektüelliği Batı merkezli tarif ettikleri savına güç katacaktır. Hangi görüşün ağır basacağını zaman içinde göreceğiz.

Yaşayan 100 entelektüel arasında sadece 2 Türk’ün bulunması sevinilmesi mi, yoksa üzülünmesi mi gereken bir durumdur, bunu da tartışmaya açmakta fayda var.

Ancak, 100 entelektüel arasında yer alan 2 Türk’e bazı kesimlerce duyulan husumetin bu seçimi neredeyse görmeme çabası yaratması alaturka düşünce sistematiğinin tipik bir örneğidir.

Bir kişi veya kuruluşu sevmek veya sevmemek hakkı vardır, ama yiğide hakkını teslim etmek de bu ülkenin gelenekleri arasında yaşamaya devam etmelidir.

* * *

Listede İtalyan yazar Umberto Eco, Amerikalı aydın Noam Chomsky, Alman filozof Jürgen Habermas, gazeteci Fareed Zakaria, tarihçi Bernard Lewis, Nobel Barış ödüllü eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore, tarihçi Bernard Lewis, Çek devlet adamı Vaclav Havel, New York Times yazarı Thomas Friedman, siyasal bilimci Francis Fukuyama, Irak’taki Amerikan güçlerinin komutanı General David Petraeus ve Rus satranççı Garry Kasparov gibi Türkiye’de de çok iyi tanınan isimler yer alıyor.

Entelektüeller listesinin dini liderler kategorisinde ise Fethullah Gülen’in yanı sıra Papa 16. Benedikt, İslam alimi Tarık Ramazan ve Yusuf el-Kardavi bulunuyor. Batı kaynaklı bir derginin seçtiği 4 din adamının 3’ü Müslüman!

* * *

Dergi(ler) yaşayan 100 entelektüeli seçerken ne gibi kriterler kullanılmış?

Editörler listeyi ortaya çıkarırken kullandıkları kriterleri şöyle açıklıyorlar:

"Bu listedeki bay ve bayanlar dünyadaki en girift düşünürlerden bazıları olmakla beraber, listeyi hazırlarken kullandığımız kriterler bundan daha basit olmazdı: Adaylar yaşıyor ve halen kamusal hayatta faaliyet gösteriyor olmalı. Alanlarında müstesna konuma sahip olup, aynı zamanda kendi ülkelerinin de sınırlarını sıkça aşarak daha geniş alanda tartışmayı etkileme kabiliyeti göstermeli."

Demek ki Foreign Policy Dergisi’ne göre hem Fethullah Gülen, hem de Orhan Pamuk dünyadaki i) en girift düşünürlerden sayılıyorlar, ii) alanlarında müstesna konuma sahipler, iii) Ayrıca, kendi ülkelerinin de sınırlarını sıkça aşarak daha geniş alanda tartışmayı etkileme kabiliyeti göstermişler.

* * *

Fethullah Gülen ve Orhan Pamuk’u sevmeyenlere/beğenmeyenlere/ağır eleştirenlere seslenmek istiyorum. Onları sevmemek doğal hakkınız. Ancak:

i) Bu iki kişinin yukarıda sayılan kriterlere uymadığını iddia edebilir misiniz?

ii) Siz olsaydınız, yukarıdaki kriterlere sahip başka hangi Türkleri listeye ilave etmek isterdiniz?