Anadil eğitimi anadilde eğitim (II)

“...anadil eğitimi (anadili formal eğitim içinde öğrenmek) ile anadilde eğitim (tüm eğitimi anadilde yapmak) kelimelerin benzerliği açısından çok farklı gözükmüyor ama anadilde eğitim (örneğin Kürtçe) yapan bir okulda ikinci dil olarak Türkçe öğretilse bile birbirini tanımayan iki nesil yetişecektir.
Zira eğitim sadece dilin doğru öğrenilmesi, bazı bilgilerin kazanılması değildir. Eğitim aynı zamanda ortak kültürün, değerlerin, örflerin, inançların, ülkülerin, tasaların; kısacası bir toplumu bir arada tutan tüm öğelerin tartışıldığı ve hazmedildiği süreçtir.”
* * *
Dil sadece tarafların birbiri ile anlaşma vasıtası değil; değerlerin, tasaların ortaklaşa paylaşılması için bir araçtır. Türkçe “bayrak” kelimesinin İngilizce karşılığı “flag”dır ama bir Amerikalı’ya “flag” dediğinizde o “bayrağı” kastettiğinizi anlar ama bir Amerikalı ile Türk’ün bayrağa atfettikleri anlam kümesi çok farklıdır.
Türkiye’de “Bayrağımızı yakıyorlar” diye bağırdığınızda kıyamet kopar ama ABD’de bir üniversitede “Bir grup nümayişçi bayrağınızı yakıyorlar!” dediğinizde “Ne var, alt tarafı bir bez parçasını yakıyorlar!” cevabını alabilirsiniz. (Bizzat yaşanmış bir tecrübedir.)
* * *
Daha ötesi, dil insanların düşünce sürecini ve düşünme kapasitesini de belirler.
Bildiğiniz kelime sayısı ve o kelimelere atfedilen değerler insanın zihin haritasını/düşünce kapasitesini tarif eder, düşünme metodolojisini (sürecini) geliştirir.
24 yıl önce vefat eden annemi mezardan çıkarıp kendisine “cep telefonu”ndan bahsetseniz, kelimeler Türkçe olduğu halde, hiçbir şey anlamayacaktır.
Zira onun zihin haritasında “cep telefonu” yoktur.
Kürtçe eğitim alan çocuk öğrendiği lehçede ne kadar kelime varsa ancak o seviyede düşünebilir, Türkçe eğitim alan Türkçede, İngilizce eğitim alan İngilizcede ne kadar kelime varsa ancak o seviyede düşünebilir.
Onun içindir ki; ödeme gücü olan aileler çocuklarına bir yabancı dil (tercihan İngilizce) öğretmek gayretine girerler. Denilebilir ki; Lozan Anlaşması çerçevesinde ülkemizde yabancı dilde eğitim veren kurumlar var (Robert Kolej, Alman Lisesi vb.).
Unutulmasın ki özel şartlar altına kurulmuş bu okullarda sıkı bir yabancı dil eğitimi yanında sadece evrensel fen bilimleri (fizik, kimya, biyoloji vb.) ve kendisi zaten evrensel bir dil olan matematik yabancı dilde öğretilmektedir. Ortak kültürün, değerlerin, örflerin, inançların, ülkülerin, tasaların kazanıldığı Türk edebiyatı, tarih, coğrafya, vatandaşlık, ahlak, din vb. dersler ise Türkçe öğretilmektedir. Ayrıca bu okullar artık 8 yıllık temel eğitimden sonra lise seviyesinde eğitim hizmeti vermektedirler.
Üniversitelerde yabancı dilde eğitim veren kurumlar ise zaten 11-12 yıllık eğitimini almış kişilere mesleki bilgileri yabancı dilde (çoğunlukla İngilizce) vermektedir.
Ben mesleki eğitimini Kürtçe almış bir öğrenciye iş kapılarının ne kadar açık olacağını merak ederim.
Kaldı ki, üniversiteler bölgesel öğrenci kabul etmiyor, merkezi bir sınav sonucuna göre; pekâlâ Edirneli bir genç Diyarbakır’da, Diyarbakırlı genç de Edirne’de okuyabiliyor. Hangi üniversite Kürtçe eğitim verecek?�
* * *
Anadilde eğitim yapmaya kalktığınızda esas bela Türk/Kürt; farklı okullara gidecek öğrencilerin birbirinden ayrılmaları, kopmaları ile başlayacaktır. Bu ayrışım da özünde etnisite/ırka dayanan bir ayrışım olacak. Yabancı dilde eğitim yapan okullarda/üniversitelerde böyle bir ırki ayrışım yoktur. Dağılım karışıktır.
ABD tipik bir ırk ayrımcılığı olan siyah/beyaz çatışmasına karşı mücadelesine siyah ve beyazlar için ayrı olan okulları otobüslerle (bussing) birleştirerek başladı. Bugün de ırkçılıkla mücadelede en büyük başarı okulların birleştirilmesi sayılır.
Ancak unutmayalım, yine de anadilin öğrenilmesi ve kullanılması bir insani haktır.
Yarın somut öneriler getireceğim.�