Trump yönetiminde neler oluyor?

Herkesin aklındaki en önemli soru, Donald Trump’ın marjinal söylemlerle Cumhuriyetçi Parti’nin ılımlı kesimlerinin bile tepkisini alarak seçilmesine rağmen, başkan seçildikten sonra Cumhuriyetçilerin tamamını, ama daha da önemlisi kendisine oy vermeyen ve hatta aşırı tepki gösteren kitleleri nasıl kucaklayacağıydı.

Amerikan siyasi sisteminde bir gerçek vardır; başkan, seçim kampanyasında ne yaparsa yapsın ya da neyi savunursa savunsun seçildikten sonra projelerini, politikalarını ve ajandasını hayata geçirebilmek için maksimum seviyede ittifaklar kurmaya çalışır. Diğer bir deyişle ABD Başkanı, seçildikten sonra kucaklayıcı olmaya gayret eder. Trump’ın yemin ettiği konuşmayı Washington’da bizzat dinleme fırsatım olmuştu. O konuşmanın akabinde uygulanan politikalarda ve söylemlerinde gördük ki Trump, Demokratları kucaklamak bir yana Cumhuriyetçi Parti içerisinde kendisinin yanında yer alanları bile ötekileştirmeye başladı.

Kısaca şunu söyleyebiliriz ki; Donald Trump’ın göreve gelir gelmez yaptığı atamalar birçok soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Kabinesindeki asker ve milyarder ağırlığından dolayı eleştiriler alan Trump, Rusya krizinde başrolü oynayan Michael Flynn’in istifasıyla çok erken tarihlerde darbe almış oldu. Çok zaman geçmeden FBI direktörü James Comey ile ilgili yaptığı açıklamalar ve kendisini görevden alması, yerine gelecek FBI direktörünün atanma süreci, Trump’ın kabinesini ve atamalarını daha da tartışmalı duruma getirdi.

Büyük ümitlerle Sally Yates’in yerine “Attorney General” makamına atadığı Jeff Sessions’la bile arasındaki gerginlik uzun süredir devam etmekte. Bunlar gibi Trump’ın kabinesi nezdinde yaşanan gerginlikler bugün neredeyse bir kaos ortamı oluşturmuş durumda.

Üstüne üstlük Anthony Scaramucci’nin Beyaz Saray’a gelmesinden sonra Trump’ın kabinesindeki en sempatik isimlerden biri olarak gözüken Basın Sözcüsü Sean Spicer’ın görevinden istifa etmesi ve Scaramucci’nin görev yaptığı on gün içerisindeki radikal açıklamaları Trump’ı çok zor bir durumun içerisine soktu. Bir de Genel Sekreter Reince Priebus’un istifası -ki Trump için önemli isimlerden biriydi- Trump yönetimine olan güveni gitgide azaltmaya başladı. Priebus’un; Ivanka Trump ve Jared Kushner’ın Trump yönetimine çok dahil olmasından dolayı duyduğu rahatsızlık istifasının en büyük nedenlerinden biriydi.

Peki, daha sekiz ayını doldurmamış olan bir yönetimin bu denli düşüşe geçmesi ve yıpranması sadece Trump’ın kabinesini mi etkiledi? Yoksa bu etkiyi aldığı kararlarda, iç ve dış politikada da gözlemlemek mümkün mü?

Bu sorunun belki de en güzel cevaplarından biri, Kongre’de bütün Cumhuriyetçilerin seçim kampanyasından beri mutabık kaldığı Obama sağlık reformu tasarısının yürürlükten kaldırılması üzerine yapılan oylamaydı. Sadece Trump değil Cumhuriyetçi Parti’nin hemen hemen her mensubu bu konuda hemfikirdi. Ancak Trump’ın Cumhuriyetçi Parti’nin bile bir kısmını soyutlayan söylemleri, John McCain başta olmak üzere Susan Collins ve Lisa Murkowski gibi Cumhuriyetçi Parti senatörlerinin ret oyu vermeleriyle beraber, oylama basit çoğunluğun bulunamamasıyla sonuçlandı. Yani “Obamacare” diye adlandırılan Obama sağlık reformu tasarısı, Senato’da Cumhuriyetçiler çoğunlukta olmasına rağmen Amerikalıların tabiri ile “repeal” (fesih) edilemedi. Bu durum aslında Trump’ın Kongre’yle olan ilişkilerinden öte Cumhuriyetçi Parti’nin bile Trump’a olan desteğinin gitgide azaldığının önemli bir göstergesiydi. Buna ilaveten, Kongre’den çıkan son kararla, ABD Başkanı’nın kendi yürütme gücü kapsamındaki “Kongre’ye danışmadan diğer ülkelere karşı yaptırım uygulayabilme” yetkisinin önüne geçen tasarı oy birliğiyle kabul edildi.

Bu iki örnek bile Trump’ın daha bir senesini doldurmadan elinin kolunun bağlanmaya başladığının, atamalarının ciddi anlamda eleştirildiğinin, dolayısıyla Donald Trump’ın ABD yönetimindeki gücünün belki de oturmadan yok olmaya başladığının önemli birer göstergesidir.

Peki, bütün bunlar ışığında en önemli nokta ne?

Obama’nın Ortadoğu, Rusya, Orta Asya ve Çin gibi önemli dış politika meselelerine mümkün olduğunca müdahale etmeme prensibinin ardından, yeni ABD Başkanı kim olursa olsun -ki Hillary Clinton da buna dahil- daha sert, agresif ve müdahaleci hal alacağı noktasında insanlar hemfikirdi. Ancak bütün bu yaşananlardan sonra Trump’ın bırakın dış politikada daha aktif veya saldırgan bir rol üstlenmesini, ülke içindeki bazı kararları alırken bile sıkıntıya düştüğünü rahatlıkla söyleyebiliriz.

Dolayısıyla, Trump yönetiminden gelen ve çok marjinal olarak değerlendirilen dış politika hamleleri göstermelik olmanın dışına çıkamayacaktır. Bu son cümleyi biraz açmak isterim. Donald Trump, Kuzey Kore’ye karşı bazı söylemlerde bulunup bazı tepkiler gösterebilir, Venezuela’ya karşı yaptırımlar uygulayabilir veya bazı ülkelere karşı sert söylemlerde bulunabilir. Ancak şu unutulmamalıdır ki; Trump’ın kendi kabinesiyle olan mevcut durumu ve Kongre ile olan ilişkileri ele alındığında, uzun vadede devamlılık gösterecek bir dış politika değişimini Amerikan devlet politikasından beklemek şu aşamada mümkün değildir.