Güneştan kaç benine bak

 Yaz ayları ve deniz tatili döneminde bedenimizdeki benlerde de artış görüyoruz. Peki ‘ben’ nedir? Tehlikeli midir? Ne yapmamız gerekir? İşte tüm bu soruların cevaplarını Prof. Dr. Atay Atabey yanıtladı.

3 ÇEŞİT DERİ KANSERİ
“Deri kanserleri derideki hücrelerden kaynak alan kanserlerdir. 3 çeşittir; Bazal hücreli, yassı hücreli ve malign melanom. Derinin iki tabakası arasındaki bazal hücrelerden kaynaklanan kanserler, en az korkulan tiptir. Çünkü yıllarca herhangi bir yayılım göstermezler. Cilde rengini veren melanosit isimli hücrelerden kaynaklanan kanserler “Malign melanoma” olarak adlandırılır ve en tehlikeli olan tiptir. Ölüme yol açabilir. Derideki diğer hücrelerden başka kanserler de gelişebilir” diyen Prof. Atabey konu şöyle devam etti;

YAKLAŞIK YARISI
“Deri kanserleri genellikle 40- 45 yaş sonrası, güneş ışığına fazla maruz kalan kişilerde (çiftçi, balıkçı ve denizciler) ve güneşe açık vücut bölgelerinde (yüz ve eller) sıktır. Ayrıca genetik yatkınlığı olanlar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ortaya çıkar (Örneğin; organ nakli hastaları). Deri kanserleri, tüm kanserler içinde en çok görülen tiptir. Tüm kanser vakalarının yaklaşık yarısını deri kanserleri oluşturur. En sık tür bazal hücreli kanserdir. Deri kanserleri sıklıkla ölüme neden olmazlar. Fakat malign melanom tanısında geç kalınırsa ve yassı hücreli tip uzun yıllar ihmal edilirse ölüme yol açabilir. Deri kanseri, derinin tabakalarından veya benlerdeki hücrelerden kaynaklanan, hücrelerin aşırı ve kontrolsüz büyümesiyle ortaya çıkan kanserlerdir. Her ben (nevüs) kansere dönüşmez. Ancak bazı özellikteki benlerden zaman içinde malign melanom gelişebilir. Elbette ‘risk yaratan’ benler alınacaktır. Alınmayıp kansere dönüşen benler ölüm nedeni olabilir. Fakat kişi tarafından benlerle oynamak, kanatmak ve koparmak hücrelerde kansere dönüşümü tetikleyebilir.

RİSK FAKTÖRLERİ
* 5-6 mm çaptan büyük olanlar
* Sınırları keskin olmayan, deri ile kesin ayrılamayan
* Kabarmış-kanayan-kaşınan benler
* Üzerinde birden fazla renk olanlar
* Koyu siyah-kahverengi olanlar

OLUŞUM SEBEPLERİ
* Aşırı güneş ışığına (ultraviyole) maruz kalma
* Sarışın, açık tenli, mavi veya yeşil gözlü, çilli olan kişiler
* Ciltte yanık veya yara izi olması
* Arsenik maruziyeti
* Kronik deri enfeksiyonları veya deri yaraları
* Radyoterapi almış olmak
* Organ nakli veya diğer nedenlerle bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç alıyor olmak
* Aktinik keratozis
* Fazla sayıda beni olanlar
* Koyu ve büyük benleri olanlar
* Sigara içmek

KORUNMA YOLLARI
Bazal ve yassı hücreli kanserler tam olarak önlenememekle birlikte kansere yakalanma riski azaltılabilir. Melanom dışı cilt kanseri riskini azaltmanın en iyi yolu güneş ışığına maruz kalmamaktır. Kendinizi güneş ışınlarından korumanın ve ultaviyoleden faydalanmanın güvenli yolu; güneşi dik açıdan almamak (gündüz 10 ile 15 saatleri dışında güneşlenmek), güneşlenirken tişört giymek, şapka takmak, gözleri korumak için güneş gözlüğü kullanmak ve güneşten koruyucu kremler kullanmaktır. Yapay bronzlaşma da deri için zararlıdır. Bu tarz ultraviyole ışınlarına da maruz kalmaktan kaçınılmalıdır. Çocukları da mümkün olduğunca güneş ışığından korumalı ve onlara kendilerini güneş ışığından korumanın yollarını öğretmelidir. Ancak güneş almaktan sürekli kaçmak doğru değildir. Bu sefer de D vitamini alınamaz. (D vitamini yapımı için ultraviyoleye ihtiyaç vardır)

NE ZAMAN DOKTORA GİTMELİ
* İyileşmeyen ve enfekte olmuş yaralar
* Ciltte küçük, kabarık, düzgün, parlak ve cilalı lezyonlar
* Küçük, kabarık, kırmızı veya kahverengi-kırmızı renkli lezyonlar
* Düz, sert, kırmızı veya kahverengi ve kabuksu lezyonlar
* Kabuklanan kanamalı lezyonlar
* Alt dudakta dudak kremi yardımıyla geçmeyen çatlama ve soyulma
* Boyutu ve şekli değişen, kanamaya başlayan benler