Narsistik sapkınla baş etme kılavuzu

Hayatınız onu mutlu etmeye çalışmakla geçiyor ve hep başarısız mı oluyorsunuz? Ailenizden ve arkadaşlarınızdan nasıl olduğunu anlamadığınız biçimde uzaklaştınız mı? O halde, bir narsistik sapkınla aynı hayatı paylaşıyor olabilirsiniz. ‘İkili İlişkilerde Duygusal Manipülasyon - Narsist Bir Partnerle Yüzleşmek’ İletişim Yayınları’ndan çıktı. İki yazarı var: Pascale Chapaux-Morelli ile Pascal Couderc. Psikanalist Pascal Couderc, “Bu kitap ikili ilişkilerinde acı çeken, değersiz hisseden ve psikolojik şiddete maruz kaldığını düşünenler için yazıldı” diyor

- Kitaptan anladığım kadarıyla narsistik sapkınlık daha ziyade erkeklerde görülen ya da sonuçlarının daha çok kadınları mağdur ettiği bir durum. Bunun sebebi nedir?
- Narsistik bozuklukların erkeklerde görülmesinin iki sebebi var. Birincisi, sapkınlık özünde maskülen bir şey; ikincisi, tarihsel olarak bakıldığında erkekler, uzun süredir ikili ilişkilerde iktidar sahibi ama şimdi bu patolojik durumu destekleyen bağlantıda konumlarını kademeli olarak kaybediyorlar.
- Narsistik sapkınlık her zaman içinde şiddeti barındırır mı? Sadece fiziksel şiddet anlamında sormuyorum.
- Her zaman ya da özellikle fiziksel şiddeti içermez. Sözcükler darbelerden çok daha güçlü olabilir. Sapkının iktidarında kurulan korku yeterlidir genellikle. Bir hastam şunu anlatmıştı: “Bir gün bana vuracağından korktum; kolumla yüzümü kapatmıştım. Bana ‘Sana vuracağım için mi korkuyorsun? Eğer sana vurursam korkmak için zamanın kalmaz ki’ dedi.” Bu durum kadının her an korku içinde yaşadığını gösteriyor; ne zaman geleceği değil, onu yeterince korkutup korkutmayacağı önemli.
- Böyle birini daha ilişkinin başında tanımak mümkün mü?
- Tanımanız zor. Tam da partnerinin ihtiyacı olan bir anlama kapasitesine sahiptir ve başkaları için bir arzu nesnesi gibi görünür. İlişkinin başında herkes, karşısındaki kişiye inanmak ister. Bununla birlikte, onun o kadar da mükemmel olmadığını düşündürten bazı işaretler, ayrıntılar da mevcuttur.

ADETA BİR DİKTATÖR

- Narsistik sapkın karşısındakine neler yapar, nasıl yöntemler kullanır?
- Kendi özel alanında bir diktatör gibi davranır. Partnerinin özsaygısını yok eder; onu en can alıcı yerinden vurmaya çalışarak fiziksel görünümünde sorunlar bulur (yeterince güzel değilsin, çok şişmansın, kötü giyiniyorsun gibi) ve buna rağmen onu istediğini söyler, kendisinden başka kimseyi bulamayacağına inandırır. Entelektüel yeterliliğini, başarısını, onu diğerlerinden farklı kılan her şeyi yerer, eleştirir. Duygusal ve ekonomik olarak bağımlı kılar. Ailesini ve arkadaşlarını uzaklaştırır. Yalnızca etkileyebileceklerini ve üzerinden bir şeyler elde edebileceklerini bırakacaktır etrafında.
- Bu insanlar sadece ikili ilişkilerinde mi sorun yaşar, yoksa ilişki içinde oldukları herkese aynı biçimde mi davranır?
- İlişkinin dışındayken farklı davranışlar gösterir. Sosyal yaşamında, çekici, kibar, nazik ve şefkatlidir. Çevresindeki herkesi etkiler. Her zaman gücü elinde bulundurmak ister; baştan çıkartmayla ya da manipülasyonla, fark etmez.
- Onunla birlikte olan kişide zamanla ne gibi psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir?
- Partnerin kendine bakışına, olayları anlama biçimine bağlıdır bu sorunlar. Danışmana başvuranların hepsi “onu kışkırtıyor muyum, diyorum kendi kendime” der. Kadınlar, sistemli bir biçimde bu durumu iyileştirmek için ne yapmaları gerektiğini sorarlar kendilerine; bunu yapmaya güçleri varmış gibi. Suçluluk duyar ve genellikle ağır bir depresyon geçirirler. Kendilerine tüm güvenlerini kaybeder ve bu ilişkinin başarısızlığından dolayı kendilerini sorumlu tutarlar. İntihar girişimlerine ve hastaneye yatırılma vakalarına da rastlıyoruz.

DUYGUSAL VAMPİR

- Kitapta anlattığınız kişiyi tarif eden pek çok farklı terime rastladım bugüne kadar: Duygusal vampir ve ilgi obezi gibi. Bunların hepsi aynı kişi midir?
- Evet, elbette. Bütün ifadeler aynı kişilik tipini niteliyor: Diğerini yiyerek besleniyor, alıyor ve hiçbir şey vermiyor. Diğer kişi de bir nesne durumuna düşürülüyor.
- Hayatında böyle biri olan kişinin, ilişkiyi ve karşısındakini kurtarma imkanı var mıdır? Özellikle kadınların iyileştirici rolü üstlenme eğilimi olabiliyor, o yüzden soruyorum.
- Narsistik sapkın, kendini sık sık yalnızca o acı çekiyormuş gibi tanıtır ve partnerine de hemşire rolünü uygun görür. Hangi kadın yoldaşına yardım etme ihtiyacı hissetmez ki? Tuzak da buradadır; acı çektiği yoktur. Diğerini etkilemek ve ona suçluluk duydurtmak için kendi hikayesini (doğru ya da değil) kullanır ve onun isyan etmesini engeller.
- Zamanın ruhu, duygusal manipülatörlerle daha sık karşılaşmamıza neden oluyor olabilir mi?
- Toplum gittikçe daha çok bireysel ve narsistik olmaya başladı. Erkekler, daha önce yasalarla ve kültürle kendilerine bağışlanan iktidarı her geçen gün biraz daha kaybediyor; manipülasyon yoluyla da bunu tekrar ele geçirmek istiyor. Bu patolojik durumu kızıştıran da narsisizmin ilerleyişi. Bugün narsisizmin açığa çıktığını düşünüyoruz ve bu ne yazık ki toplumsal ve kültürel anlamda kazanımları olan kadının özgürlüğünün tersi bir durum. Bazı kadınlar psikolojik istismara maruz kalıyor.
- Hayatında narsistik sapkınlık eğilimi gösteren bir sevgili ya da eş olanlara ne tavsiye edersiniz?
- Saldırılara karşı olabildiğince tepkisiz kalınmalı ve narsistik sapkın haklı çıkartılmaya çalışılmamalı. Bunun yanında, uzaklaşılan arkadaşlarla ve aile bireyleriyle tekrar ilişki kurulup yakınlardan ya da bir profesyonelden destek alınmalı.