Yeter ki isteyelim…

Vakıf, geçtiğimiz günlerde ‘Birleşmiş Milletler Kadınların İnsan Haklarının Geliştirilmesi Ortak Programı’na, 2015 yılı sonuna kadar 1.7 milyon dolar destek vermeyi taahhüt etti. Sabancı Üniversitesi ise, Türkiye'de engellilik konusunda mevcut durum tespitinin yapılması ve iyileştirmeye yönelik politika ve uygulama önerilerinin geliştirilmesi yönünde başlattığı projeyi sürdürüyor.

Sabancı Vakfı’nın hibe verdiği engelli yaklaşımına sahip 14 projeden biri olan “Engelli Ayrımcılığını Önleme ve Mücadele Platformu” projesi, bir süre önce, Türkiye’deki engelli ayrımcılığını ortaya koyan bir araştırma yapmıştı. Engelli ayrımcılığını engelli ve engelsizlerin bakış açısıyla gözler önüne seren, engelsiz bireylerin engelli bireylere yönelik algılarını yansıtması açısından çarpıcı veriler ortaya koyan bu çalışmaya yeterince yer veremedim bana ayrılan bu satırlarda. Bugün, Engelliler.Biz Platformu’nda rastladığım bir duvar yazısı bu araştırmayı hatırlamama neden oldu.

Ayrımcılığı Önleme projesi kapsamında gerçekleştirilen “Engelli Konumlandırma, Algı ve Ayrımcılık Araştırması”, engelli ve engelsiz olmak üzere iki farklı grupla yapılmış. Bu araştırma için, Türkiye’nin genel demografik yapısını yansıtacak şekilde, 9 ilde 241 engelli ve 178 engelsiz kişiyle yüz yüze görüşülmüş.

Araştırma sonuçlarına göre; engelli olmayanların  % 46,7’sinin engellilere yönelik ilk algısı “yetersiz insan”, “yardıma muhtaç kişi” olarak ifade ediliyor.  Buna benzer şekilde, %7,8’lik bir kitle de engellileri kadersiz ve acınacak insan olarak değerlendiriyor. Aynı araştırmaya göre; toplumun önemli bir bölümü, engelliler için ayrı okullar yapılmasını (%57.3) destekliyor.

Bu araştırmada, engellilerin sadece % 17,3’ü eğitim alanında herhangi bir olumsuz davranışa maruz kalmadığını beyan ediyor. Engelliler, eğitim hayatlarında; idarecilerin okula kayıt yapmayı istememesi, okuldaki diğer çocukların alay etmesi, öğretmenin engelli çocuğu sınıfa kabul etmemesi, asansör olduğu hallerde asansörün engelli çocuğa kullandırılmaması vb. kötü muamele ve eğitim hakkından faydalanama gibi olaylarla karşılaşıyor.

Araştırma kapsamında görüşülen engelliler; işyerlerinde eğitimlerine ve mesleklerine uygun bir iş verilmediği, meslekte yükselme imkânından yoksun bırakıldıkları, işyerindeki çalışan ya da amirleri tarafından kendilerine sakatlıklarıyla hitap edildiği, benzer pozisyonda çalışan kişilere göre daha düşük ücret verildiği, iş sırasında engellikleri üzerinden tacize uğrayarak işten ayrılmaya zorlandıkları ya da maaşlarının verileceğinin ama işe gelmemelerinin söylendiği şeklinde ayrımcı uygulamalarla karşılaştıklarını ifade ediyorlar.

Bu çalışma, engellilerin sosyal yaşamda karşılaştıkları olumsuz tutumlar açısından da benzer nitelikte bir tablo sergiliyor. Görüşülen engellilerin % 52,8'i yaşamın çeşitli alanlarında alay ve kötü muameleye maruz kaldığını ifade ediyor. Olumsuz ve ayrımcı davranışların en başında gelenler ise; engelli olduğu için restoran, sinema, kafe vb. yerlere alınmamak, kiralık ev ya da işyeri aradığı sırada talebinin engelli olduğu için reddedilmesi, engelli hale geldikten sonra eşi tarafından terk edilmek.

Araştırma sonuçlarına göre; engelsiz bireylerin büyük bir çoğunluğu (%98,9) engellilerin çalışması gerektiğini belirtirken, %80.4’ü engellilerin evden çalışmasına destek veriyor. Yine engelsiz kişilerin %70.3 gibi ezici bir çoğunluğu ortopedik engelli bir komşu istemiyor.

Bu sonuçları gördükten sonra Engelliler.Biz Platformu’ndaki duvar yazısında söylenenlere katılmamak olanaksız. Toplumun “engelliler”le ilgili algısı değişmek zorunda. Bunu hep birlikte başaracağız. Ben, Türk Milleti’nin isteyip de yapamayacağı bir şey olduğunu düşünmüyorum. Yeter ki isteyelim…
   �
Engellerimizi hissettirmeyecek, engelsiz bir yaşam dileği ile...