Ülkemizin doğal, tarihsel ve kültürel varlıklarını korumayı amaçlayan bir vakıf

“ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı); ülkemizin doğal, tarihsel ve kültürel varlıklarını korumak amacıyla, 1990 yılında, vakıf statüsünde kuruldu. Kuruluşundan itibaren doğa-kültür-insan arasındaki yaşamsal uyumun savunucusu olan ÇEKÜL, “Doğa ve Kültürle Varız” sloganıyla yaşama geçirdiği proje ve programlarla, en küçük yerleşmeden ülke bütününe açılan bir yaklaşımı benimsedi.

Kültürel dokunun korunarak geleceğe aktarılması amacıyla, koruma amaçlı kent planları hazırlanmasını; kentlerin eski mahallelerinde sağlıklaştırılması çalışmalarını, geleneksel evlerde cephe düzenlemesi yapılmasını; tarihi yapıların, çarşıların onarılmasını ve kent meydanlarının yeniden düzenlenmesini sağladı.

Ülkenin dört bir köşesindeki küçüklü büyüklü kentte, koruma hareketini koruma seferberliğine dönüştürerek tarihi dokunun çağdaş kentle ilişkilendirilmesine, kentlere kültür öncelikli bir gelecek vizyonu kazandırılmasına öncülük etti. 

Doğal doku kaybolmaya başladığında insanın yaşam alanının da tükendiği ve kültürel mirasın da yitirilmeye başlandığı bilinciyle hareket ederek; toprağı, yeşili korumak ve çoğaltmak için İstanbul’ da başladığı ağaçlandırma çalışmalarını Anadolu’ nun her karışına yaydı.

Anadolu kentlerinin yerel yöneticilerinin, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının, girişimcilerinin ve halkının, kendi kentlerinin benzersiz doğal ve kültürel birikiminin farkına varmaları ve bu değerli birikime sahip çıkmaları için yol göstericilik yaptı; hâlâ da yapıyor.

Kısacası; ÇEKÜL Anadolu kentlerinde bıraktığı kalıcı izlerle her zaman danışılan, yol gösteren, güvenilen; gönüllü temsilcileri ve uzman kadroları ile doğal ve kültürel mirasın korunması taleplerine yetişmeye çalışan bir sivil toplum kuruluşu.”

ÇEKÜL/Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı Kurucu Başkanı olan Prof. Dr. Metin Sözen; önceleri T. Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. (ve bağlı kuruluşu CAMELYAF), sonraları ise KONDA ARAŞTIRMA’ da uzun yıllar birlikte çalıştığım Çok Değerli Büyüğüm Sevgili Tarhan Erdem’ in çok yakın arkadaşıydı. Sayın Erdem, ayrıca, ÇEKÜL’ ün ilk mütevelli heyeti üyeleri arasındaydı. Dolayısıyla, ben de Vakfın tüm kuruluş aşamalarına vakıf bulunuyorum.

Uzun yıllar Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları’ nın üyeliğini ve başkanlığını yapan Prof. Dr. Metin Sözen’in; Türkiye’de çevre ve kültür öncelikli yeni bir gündem için ülke-bölge-havza-kent ölçeğinde planlama-uygulama çalışmaları yapılması ve bunların hedeflenen amaçlara uygun biçimde yaşama geçirilmesi yolundaki girişimleri, oluşumuna katkı sağladığı Tarihi Kentler Birliğinin 2000 yılında kurulmasıyla somut sonuçlara yöneldi.

ÇEKÜL Vakfı bünyesinde yer alan ÇEKÜL Akademi; ülkemizin tarihsel, kültürel ve kentsel miras zenginliğinin korunması için yerelde yürütülen çalışmalara ÇEKÜL Vakfı’nın bütüncül koruma anlayışını ve uzman kadrosunun deneyimlerini aktarmak üzere 2009 yılında kuruldu. Yerel yönetimler ve korumadan sorumlu ‘kamu-yerel-sivil-özel’ tüm kesimler, ÇEKÜL Akademi’nin hedef kitlesine giriyor.

Eğitim programları; Tarihi Kentler Birliği üyesi belediyelerde ve koruma alanlarında görev yapan teknik uzmanların ihtiyaçlarına göre belirleniyor ve geliştiriliyor. Vaka analizleri, pratik uygulamalar, seminer, atölye çalışmaları ve alan ziyaretlerini de içeren eğitimler; Akademi’nin uzmanları tarafından bütüncül koruma anlayışı vurgulanarak aktarılıyor.

ÇEKÜL’ de toplum yararına yapılan çalışmalar, her kesimden insanın katkısıyla ve iş birliği ile gerçekleşiyor. Doğal ve kültürel mirası koruma ve yaşatma çalışmalarının ana kaynağı da aynı amaç doğrultusunda bir araya gelen ve sorumluluk üstlenen kişi ve kuruluşların gönüllü katılımları. ÇEKÜL gerçekleştirdiği tüm çalışmalarda, öncelikle yereldeki farklı toplum kesimlerini bir araya getiriyor. Çalışmanın hedefleri, takvimi, yol haritası, eylem planı ve kaynak yönetimi ÇEKÜL’ ün önderliğiyle belirleniyor. ÇEKÜL’ün uzman gönüllüleri, bilgi ve birikimleriyle projelere katkı sağlıyor. Çalışmaların eşgüdümü, Anadolu'nun dört bir yanına dağılmış olan ÇEKÜL gönüllüleri ile yurt içi ve yurt dışı temsilcilikler aracılığıyla sürdürülüyor.

ÇEKÜL Anadolu Araştırmaları bünyesinde yer alan Bilgi Belge Merkezi (BBM), yani Türkiye'nin doğa, tarih, mimarlık ve kültür alanlarında uzmanlaşmış arşiv, kütüphane, araştırma, eğitim ve yayın birimi; arşivcilik, kütüphanecilik ve bibliyografik danışma hizmetleri sunuyor. ÇEKÜL Bilgi Belge Merkezi; çevre ve kültür alanında yapılacak çalışmalarda Türkiye’nin önde gelen başvuru merkezleri arasında yer alıyor.

ÇEKÜL Bilgi Belge Merkezi Araştırma Olanakları

•  Kütüphane içindeki tüm kaynaklar kullanıma açık ve kütüphanedeki bilgisayarlardan çevrimiçi katalog taraması yapılabiliyor.
• Okuma masasında çalışılabiliyor.
• Kablosuz internet ve fotokopi hizmetlerinden yararlanılabiliyor.
• Dijital arşivden materyal talep edilebiliyor.
• Bağış karşılığında, ticari kullanım amacıyla görsel talep edilebiliyor.

*Basılı kaynaklarda ödünç verme hizmeti bulunmuyor.

Görsel talep edebileceğiniz DİJİTAL KOLEKSİYONLAR:

“ÇEKÜL Vakfı Koleksiyonu”; Anadolu kentlerini ve ÇEKÜL Vakfı çalışmalarını konu edinen fotoğraf, afiş, proje, dia, makale, kitap, tez, rapor, ayrıbasımlar ile süreli yayınlardan oluşuyor. Kaynaklar; Anadolu kentlerinin yerleşim dokusuna, sivil ve anıtsal mimarlık mirası yapılara, kent tarihi ve geleneksel yaşam kültürü öğelerine odaklanıyor.

“Sinan’ a Saygı Projesi Koleksiyonu”: Mimar Sinan’ ın simge isminden hareketle hazırlanan projenin koleksiyonunda, yazmalarda adı geçen 400’den fazla eserin yer aldığı Mimar Sinan Envanteri; ÇEKÜL Bilgi Belge Merkezi’ nin en önemli koleksiyonlarından biri. Mimar Sinan’ın hayatını ve eserlerini inceleyen kitap, makale ve fotoğraflara bu koleksiyondan ulaşılabiliyor.  

“Kent Arşivi”: ÇEÜL’ ün Anadolu kentlerinde yürüttüğü çalışma başlıklarını kapsayan dia, kentsel proje, fotoğraf, kartpostal, makale, rapor ve ayrıbasımlardan oluşan 33 bin 780 adet materyalden meydana gelen bu Arşiv; ilgili kişi ya da kurumlara kapsamlı bir araştırma fırsatı sunuyor.

ÇEKÜL Bilgi Belge Merkezinin veri tabanında bulunan kayıtlara erişim için katalog tarama sayfasının ziyaret edilmesi gerekiyor. Belge talep formuna ise, katalog tarama sisteminden ulaşılabiliyor.

Arşiv ve kütüphane salı-çarşamba-perşembe günleri 10.30-16.30 arasında ziyarete açık bulunuyor. Ancak, önceden randevu alınması gerekiyor. Randevu almak ve sorularınızı iletmek için arsiv@cekulvakfi.org.tr adresinden ya da 0212 249 64 64 numaralı telefondan ÇEKÜL’ e ulaşabilirsiniz.

Umarım, bu yazı; Ülkemiz için çok değerli olduğunu ancak yeterince bilinmediğini düşündüğüm ÇEKÜL’ ü daha iyi tanıma, tanıtma ve hatta destekleme arzusu yaratabilmiştir Sizler’ de…