Şehirlerarası taşıma hizmetinde engellilerin erişilebilirliğinin sağlanması

5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun’un 4. maddesinin d bendinde, “Engellilerin bağımsız yaşayabilmeleri ve topluma tam etkin katılımları için erişilebilirliğin sağlanması esastır.”denilmekte.

Aynı Kanun’un geçici 3. maddesi uyarınca, özel ve kamu şehirlerarası toplu taşıma hizmetleriile yolcu gemilerinin 7.7.2018 tarihine kadar engelliler için erişilebilir duruma getirilmesigerekiyor. 7.7.2018 tarihine kadar da; karayolu turizm taşımacılığı yapan veya şehirlerarasıtoplu taşıma hizmeti veren gerçek ve tüzel kişiler, engelli bireyin erişilebilir toplu taşıma hizmeti sağlanmasına ilişkin talebini azami 72 saat içinde karşılamakla yükümlü bulunuyor.

13 Ocak 2017 tarihli Resmi Gazete’de Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nca 5378 SayılıEngelliler Hakkında Kanun’un geçici 3. maddesine dayanılarak hazırlanmış bir yönetmelikyayımlandı. “Şehirlerarası Yolcu Taşıma Hizmetleri ile Servis ve Turizm TaşımacılığıHizmetinin Erişilebilir Hale Getirilmesine Dair Yönetmelik” in amacı, taşımacılık hizmetlerinin erişilebilir hale getirilmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi.

Söz konusu yönetmeliğin 7. maddesi uyarınca, erişilebilirliğin sağlanması ile ilgili olarak;

Karayolunda şehirlerarası taşıma hizmeti sağlayıcıların yükümlülükleri:

a) Taşıma hizmeti sağlayıcılarının yazıhanelerinde bankoların erişilebilir olması gerekir.

b) Taşıma hizmeti sağlayıcılar yazıhanelerde görüntülü konuşma ile işaret dili hizmeti sağlar.

c) Şehirlerarası ulaşım hizmetini sağlayan araç bu yönetmeliğin ikinci bölümünde belirtilenerişilebilirlik şartlarını taşımıyorsa, taşıma hizmeti sağlayıcısı engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan bireyin bilet rezervasyonu yapılırken veya bilet satın alınırken belirttiği erişilebilir taşıma hizmeti sağlanmasına ilişkin talebini azami yetmiş iki saat içinde karşılamakla yükümlüdür.

ç) Engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan yolcuların transfer aparatı talep etmesi halinde, transfer aparatı talebi kısa mesaj ile gönderilen bilgi mesajında ve bilette yer alır.

d) Transfer aparatı yolculuk süresince araçta bulunur ve bu şartlar sağlanırken engelli yolcudan ek bir ücret talep edilmez.

e) Şehirlerarası taşıma hizmeti sağlayıcıları, engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan yolcunun transfer aparatı talebini ilettiğinde araçta yer olmadığı bilgisi vermesi durumunda, engelli yolcunun talep etmesi halinde araçta yer olmadığını belgelendirmek zorundadır.

f) Transfer aparatıyla tekerlekli sandalyenin erişebileceği en yakın koltuk rezerve edilir.Rezervasyon bilgisinin yolcuya bildirilmesi zorunludur.

g) Şehirlerarası taşıma hizmeti sağlayıcıları engellilerle iletişim konusunda ve transferaparatının kullanılmasına ilişkin eğitim almış şoför ve yardımcı personel görevlendirir.

Seyahat acentelerinin yükümlülükleri: 

a) Seyahat acentesi, müşterinin engelini bildirmesi halinde rezervasyon sırasında bu bilgiyi rezervasyon ve taşıma sözleşmesine kaydeder, müşteriye verilecek hizmetin planlanması ve sunulmasında gerekli önlemleri alır.

b) Taşıma hizmeti yapan seyahat acentesi, internetten rezervasyon yapılması veya hizmet satın alınması aşamasında internet erişilebilirliğini ve bürolarında erişilebilir banko hizmetini sağlar.

c) Turizm taşımacılığı yapılan transfer aracı, bu yönetmeliğin ikinci bölümünde belirtilenerişilebilirlik şartlarını taşımıyorsa, seyahat acentesi engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan kişilerin bildirmesi halinde, engelli bireyin erişilebilir taşıma hizmeti sağlanmasına ilişkin talebini, engelli bireyin tercihine uygun olarak azami yetmiş iki saat içinde karşılamakla yükümlüdür.

ç) Engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan yolcuların transfer aparatı veya erişilebilir araç tercihinin sözleşmede yer alması sağlanır.

d) Transfer aparatı yolculuk süresince araçta bulunur ve bu şartlar sağlanırken engelli yolcu veya refakatçisinden ek bir ücret talep edilmez.

e) Seyahat acenteleri engelli yolcu bulunması durumunda, hizmetin planlamasını ve sunumunu değiştirmeyecek şekilde, mümkün olduğunca engelli yolcunun kısa sürede ulaşımını sağlayacak transfer planlamasını yapar.

f) Turizm taşımacılığı hizmetlerinde engellilerle iletişim konusunda ve transfer aparatının kullanılmasına ilişkin eğitim almış şoför ve yardımcı personel görev yapar.

Karayolları mola noktası işletmecilerinin yükümlülükleri:

a) Mola noktasında, bina girişi ve tuvaletler başta olmak üzere, Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği kapsamında Bakanlık’ça belirlenen esaslara uygun düzenlemeler yapılır.

b) En az bir tane olmak üzere, yoğunluğun fazla olduğu mola noktalarında talebe göre ihtiyduyulan sayıda transfer aparatı temin edilir.

c) Görme engelliler için sesli anons ve yönlendirme sistemi bulundurulur.

Terminal işletmecilerinin yükümlülükleri:

a) En az bir tane olmak üzere, yoğunluğun fazla olduğu terminallerde talebe göre transfer aparatı temin edilir.

b) Terminallerde Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği kapsamında Bakanlık’ça belirlenen esaslara uygun düzenleme yapılır.

c) Görme engelliler için sesli anons ve yönlendirme sistemi bulundurulur.

ç) İl merkezlerinde bulunan terminallerin danışma bankosunda işitme engelliler için indüksiyon döngü cihazı sağlanır.

Yönetmeliğin 8. maddesi uyarınca,

(1) Denizyolunda şehirlerarası taşıma işletmecilerinin erişilebilirliğin sağlanması ile ilgili

yükümlülükleri:

a) Taşıma hizmeti yapan işletmecilerin internet üzerinde bilet alınması aşamasında internet erişilebilirliğini ve bilet satış yerlerinde erişilebilir banko hizmetini sağlaması gerekir.

(2) Kıyı tesisleri işletmelerinin erişilebilirliğin sağlanması ile ilgili yükümlülükleri:

a) Yolcu indirilen ve bindirilen kıyı tesisleri, engellilerin gemiden-karaya ve karadan-gemiye ulaşımını kolaylıkla yapabilecekleri şekilde erişilebilir hale getirilir.

b) Engellinin talep etmesi durumunda gemiden-karaya ve karadan-gemiye ulaşımında iniş ve binişte yardımcı olmak üzere ücretsiz yardım sağlanır.

c) Görme engelliler için sesli anons ve yönlendirme sistemi bulundurulur.

ç) Bilet satış bankosunda işitme engelliler için görüntülü konuşma ile işaret dili hizmeti sağlanır.

Aynı yönetmeliğin 9. maddesi uyarınca, demiryolu tren işletmecilerinin erişilebilirliğin sağlanması ile ilgili yükümlülükleri:

a) Demiryolu aracı bu yönetmeliğin ikinci bölümünde belirtilen erişilebilirlik şartlarını taşımıyorsa şehirlerarası yolcu taşıma hizmeti veren demiryolu tren işletmecisi, engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan yolcuların bilet rezervasyonunda, yolculuktan azami yetmiş iki saat öncesinde bildirmeleri halinde mekanik çözümler (transfer aparatı, rampa, asansör, merdiven tırmanma aparatı ve benzeri) sağlar.

b) Taşıma hizmeti yapan işletmeci internet üzerinde bilet alınması aşamasında web erişilebilirliği ve bilet satış yerlerinde erişilebilir banko hizmetini sağlar.

c) Engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan yolcuların transfer aparatı talep etmesi halinde, transfer aparatı talebinin kısa mesajda ve bilette yer alması gerekir.

ç) Taşıma hizmeti yapan işletmeci, engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan yolcunun transfer aparatı talebini ilettiğinde araçta yer olmadığı bilgisi vermesi durumunda, engelli yolcunun talep etmesi halinde araçta yer olmadığını belgelendirmek zorundadır.

d) Engellinin talep etmesi durumunda trene iniş ve binişte yardımcı olmak üzere ücretsiz yardım sağlanır.

e) Görme engelliler için sesli anons ve yönlendirme sistemi kullanılır.

f) Garlarda bilet satış noktalarında işitme engelliler için, görüntülü konuşma ile işaret dili hizmeti verilir ve indüksiyon döngü cihazı sağlanır.

Yönetmeliğin 10. maddesi uyarınca, havayolu taşıyıcıları ve terminal işletmecilerinin erişilebilirliğin sağlanması ile ilgili yükümlülükleri:

a) Havayoluyla şehirlerarası taşıma hizmetinde engellilerin erişilebilirliğinin sağlanmasına yönelik tedbirler, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen esaslara uygun olarak alınır. (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından 24.11.2015 tarihinde yayımlanan “Engelli veya Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Havayolu Yolcuları Talimatı”na bir sonraki yazıda yer verilecektir.)

Yönetmeliğin 11. maddesi uyarınca, servis hizmeti sağlayıcılarının erişilebilirliğin sağlanması ile ilgili yükümlülükleri:

a) Servis hizmeti verilen araç, 4. maddede belirtildiği şekilde erişilebilirlik özelliklerini  taşımıyorsa; servis hizmeti sağlayıcıları, engeline bağlı hareket kısıtlılığı olan yolcunun tercihine göre transfer aparatı temin eder veya ek bir ücret talep etmeden 4. maddeye göre erişilebilir olarak üretilmiş veya erişilebilir hale getirilmiş olan araçla hizmet alınmasını sağlar. Transfer aparatının yolculuk süresince araçta bulunması gerekir.

b) (a) bendinde belirtilen servis hizmeti en kısa güzergâhı sağlayacak şekilde verilir.

c) Servis taşıyıcıları engellilerle iletişim konusunda ve kullanılıyorsa transfer aparatının uygulanmasına ilişkin eğitim almış şoför ve yardımcı personel çalıştırır.

Söz konusu yönetmeliğin 12. maddesi engelli bireylerin erişilebilirliklerinin herhangi bir ücret talep edilmeksizin sağlanacağını; 13. maddesi ise yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere idari para cezası uygulanacağını karar altına alıyor.

Biz engelliler, bizler için hazırlanmış bu yönetmeliğin doğru olarak uygulanmasının takipçisi olmalıyız. Uygulama ile ilgili en küçük bir aksaklığı bile konunun ilgililerine bildirerek düzeltilmesini sağlamaya çalışmalıyız. Hakkımızı korumalıyız…

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…