Özel Bakım Merkezleri’nde Yeni Dönem

Özel Bakım Merkezleri’nde bir zamanlar yaşanmış olan sıkıntıları bilmeyenimiz pek yoktur sanırım. Ama artık hepsi geride kaldı bunların. Geçmiş dönemlerde yaşanan bu sıkıntıları dikkate alarak harekete geçen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bakıma muhtaç engelli bireylere yönelik hizmet veren özel bakım merkezleri için bir dizi yeni düzenleme getirdi.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından hazırlanan “Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği” 16 Ağustos 2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yönetmelik ile; bakıma muhtaç engelli bireylere yönelik özel bakım merkezlerinin açılışları, çalışma şartları, personel standardı, denetlenmeleri, müeyyideleri, bakım hizmetlerinin kapsamı ve verilecek bakım hizmetinin usul ve esasları yeniden belirlendi.

Yeni yönetmelik uyarınca; Özel Bakım Merkezleri, bakım ücreti Bakanlık’ça ödenecek bakıma muhtaç engelli vatandaşın müracaatını doğrudan kabul ederek bakım hizmeti veremeyecek. İlgili hükümle, bakıma muhtaç engelli öncelikle Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından o ilde geçici olarak bakılabileceği ilk kabul ve müdahale birimine yerleştirilecek. Yerleştirildiği kuruluşta en az bir ay süre ile izlenen engellinin durumuna uygun hizmet modeli belirlenecek. Değerlendirme sonucunda bakıma muhtaç engelliye özel bakım merkezinde bakım hizmeti verilmesi öngörülmüş ise, bakım hizmetinin verileceği merkez İl Müdürlüğü’nce belirlenecek. Engelli bireyin bakım ücretinin kendisi, ailesi veya üçüncü kişiler tarafından ödenmesi ya da merkez tarafından ücretsiz bakılması durumunda ise, gerekli belgelerle birlikte İl Müdürlüğü’ne müracaat edilecek. Engelli bireyin veya yasal temsilcisinin talep ettiği merkezin de kabul etmesi hâlinde, İl Müdürlüğü yerleştirme onayını verecek. Merkez, engelli bireyi değerlendirme heyeti aracılığıyla değerlendirecek ve bireysel bakım planını hazırlayacak.

Yeni yönetmelikte Özel Bakım Merkezleri’nde görev alacak personel hakkında da değişikliğe gidildi. Buna göre; Özel Bakım Merkezleri’nde hizmet veren Bakıcı Personel için 400 saatlik “Engelliler İçin Bakım Elemanı Modül Programı” veya yükseköğretim kurumlarının aynı amaçlı eşdeğer eğitim programlarından sertifika alma zorunluğu getirildi. Ayrıca, Özel Bakım Merkezleri’nde hizmet veren mesleki personelin kapsamı genişletilerek bu kişilere; tabip, psikolojik danışman, gerontolog, ergoterapist ve özel eğitim mezunu uzmanlar eklendi. Bedensel engellilere hizmet veren Özel Bakım Merkezleri için, bakılan engelli sayısının altmışı aşması durumunda, fizyoterapist çalıştırma şartı koşuldu. Yaşları 0-18 aralığında olan engellilere hizmet vermek üzere çocuk gelişimci; ruhsal engellilere hizmet vermek üzere psikolog çalıştırılması zorunlu hale geldi.

Söz konusu yönetmelikle bakım hizmeti veren personel sayısı da yeniden düzenlendi. Buna göre, Özel Bakım Merkezleri’nde çalıştırılan bakıcı personel sayısının bakılan bakıma muhtaç engelli sayısının üçte birinden az olamayacağı hükmü getirildi.

Yeni yönetmelik uyarınca, Özel Bakım Merkezleri’nde her bir hizmet binasında veya girişi ve bahçesi ayrı olan bloğunda yalnızca tek bir engel grubuna yönelik hizmet verilebilecek. Hangi gruba hizmet sunulacağı Açılış İzin Belgesi’nde belirtilecek.

Özel Bakım Merkezleri’nin kurulduğu binalar, bundan böyle, her yönden erişilebilir olacak. Yeni yönetmelik ile, Özel Bakım Merkezleri’nin kurulduğu binalar için Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standartları ve hizmet verilen engelli gruplarının özellikleri dikkate alınarak hazırlanacak uygulama kılavuzunda belirlenen erişilebilirlik standartlarına uygun olma zorunluluğu getirildi.

Söz konusu yönetmelik uyarınca, Özel Bakım Merkezleri’nde kötü muamele vb. durumlar yaşanması halinde, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ilgili bakım merkezinin kapatılmasına karar verebilecek. Özel Bakım Merkezleri’nin denetimlerinde; merkezde kalan bakıma muhtaç engellilere yönelik tehdit veya baskı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren, fiziksel, cinsel, tıbbi, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar veren bir tutum veya davranışın gerçekleşmiş olduğunun görülmesi halinde Özel Bakım Merkezi kapatılacak. Kapatılma işlemi Bakanlık onayı ile Valilik tarafından Kolluk Kuvvetleri nezaretinde gerçekleştirilecek. Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü kapatılan merkezde bakılan engellilere ya da yasal temsilcilerine durumu ivedilikle bildirerek engellilerin acil bakım ihtiyacı için gerekli tedbirleri alacak. Özel Bakım Merkezleri’nde hizmetin niteliği ve işleyişinde kanun ve yönetmeliğe uygunsuzluk bulunduğunda ise Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından ilgili bakım merkezine kesinti veya idari para cezası verilebilecek. Eksiklikler giderilinceye kadar merkeze yeni bir engellinin kabulü yapılamayacak. Belirlenen sürede eksikliklerin giderilmemesi halinde ise bakım merkezi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından kapatılabilecek.

Yeni yönetmeliğin, ödünsüz uygulanabilmesi durumunda, Özel Bakım Merkezleri ile ilgili tüm sorunlara çözüm getireceğine inanıyorum.

Engellerimizi hissettirmeyecek, engelsiz bir yaşam dileği ile...