“Erişilebilirlik” hâlâ engelli bireylerin en önemli sorunu

“Erişilebilirlik, engelliler ve yaşlılar başta olmak üzere herkesin toplumsal yaşama eşit ve etkin olarak katılabilmesi için ön koşul. Hareket kısıtlılığı olanların evlerinden çıkabilmesi; kaldırımları, yaya geçitlerini, parkları, binaları ve toplu taşımayı kullanabilmesi; bilgi ve iletişim teknolojilerine ve hizmetlere erişebilmesi için tüm bunların engelsiz yani erişilebilir olarak planlanması, tasarlanması ve düzenlenmesi gerekmektedir.” 

Yukarıdaki cümleler T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün “2020 Erişilebilirlik Yılı” duyurusunun ilk paragrafını oluşturuyor. Bilindiği gibi 2020, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından, Erişilebilirlik Yılı olarak ilan edilmiş bulunuyor.  Söz konusu duyuruda binalar, açık alanlar, toplu taşıma sistemleri ve web sayfalarının erişilebilirliği konularında Türk Standartları Enstitüsü iş birliğinde erişilebilirlik standartlarının belirlenmiş ve yayınlanmış olduğu ifade ediliyor. Duyuruda, ayrıca, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı iş birliğinde İmar Mevzuatı kapsamında Planlı Alanlar İmar Yapı ve Denetim Uygulama Yönetmeliklerinde erişilebilirlik standartlarının uygulanmasına yönelik düzenlemeler yapıldığı da bildiriliyor. 

Ancak söz konusu duyurunun yayınlanma tarihi olan 9 Ocak 2020 tarihinden bu yana altı ay geçmiş ve yılın yarısının tamamlanmış olmasına karşın erişilebilirlik anlamında önemli bir yol kat ettiğimizi söyleyemeyiz. 

Türkiye Beyazay Derneği İzmir Şubesi Başkanı Sayın Salih Arıkan, merkezi ve yerel yönetimlerin engelliler için pek çok hizmet sunduklarını, ancak engelliler evlerinden dışarı çıkamadıkları sürece verilen hizmetlerin kâğıt üzerinde kalmaya mahkûm olduğunu söylüyor. Arıkan, kamuya açık binalarda engelli rampaları bulunmadığını, bulunsa bile çoğu zaman standartlara uymadığını ifade ediyor. 

Bankalarda da sorun yaşadıklarına değinen Salih Arıkan, “Bankaya geldiniz, ATM’den para çekeceksiniz ama ATM’ye merdivenle ulaşıyorsunuz. Bir görme engellisiniz ve bankamatiklerin çoğunda sesli uyarı sistemi yok.” diyor. 

Belediyelerin esnaftan işgaliye alarak kaldırımların bazı kısımlarını kiraladığını söyleyen Arıkan, belediyelerin kaldırımı kiralama hakkı olmaması gerektiğini düşünüyor. Ayrıca kaldırımların da otopark olarak kullanılmaması gerektiğini belirtiyor. Tüm toplu taşıma hizmetlerinin engellilere uygun hale getirilmesi, akıllı durakların yaygınlaştırılması, görme engelliler için sesli sinyalizasyonların arttırılması, belediyelerin internet siteleri ve mobil uygulamalarının görme engelliler ve işitme engelliler için uygun hale getirilmesi de Arıkan’ın “yapılması gerekenler” listesinde yer alanlar arasında bulunuyor. 

“Engelliler Hakkında Kanun” da yer alan erişilebilirlik ile ilgili maddelerdeki sürelerin uzatılmalarına Dernek olarak karşı bulunduklarını ifade eden Salih Arıkan, “Cezalar caydırıcı olmalı, ancak o zaman ilerleme sağlanabilir.” diyor. 

“Engelliler Hakkında Kanun” 1 Temmuz 2005 yılında kabul edilmişti. Yani aradan tam on beş yıl geçti. On beş yıldan sonra, bugün geldiğimiz noktada Sayın Arıkan’a katılmamak mümkün değil. Keşke, millet olarak, ucunda ceza olmayan bir şeyi yalnızca kendi isteğimizle yapabilmeyi başarabilsek...

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz günler dileği ile…