Engelliler ile ilgili ayrımcılık hâlâ devam ediyor…

AB Türkiye 2015 İlerleme Raporunda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden kaynaklanan haklar ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadının henüz tam olarak uygulanmadığı; geçtiğimiz iki yılda, özellikle, ifade özgürlüğü ve toplanma özgürlüğü alanlarında önemli ölçüde gerileme kaydedildiği ifade edilmekte.

Yine aynı raporda, ayrımcılık yapmama ilkesinin yasal zeminde ve uygulamada gerektiği biçimde hayata geçirilmediğinin ve korunmaya en muhtaç gruplar ile azınlık mensuplarının haklarının yeterince korunmadığının altı çizilmekte.

AB Türkiye 2015 İlerleme Raporu’nda engelliler ile ilgili olarak da :

TBMM, engelli kişilerin entegrasyonu konusunda bir bireysel şikâyet mekanizması oluşturan BM Engelli Hakları Sözleşmesi İhtiyari Protokolü’nün kabul edildiği

Engelli kişiler arasında okuma yazma bilmeyen oranının yüksek olduğu

İlk ve orta öğretimdeki engelli öğrencilerin sayısının artmaya devam ettiği, ancak yüksek öğretime erişim sorununun süregeldiği

Engellilerin “hayat boyu öğrenme” fırsatlarının sınırlı kaldığı

Eğitimin engelli çocuklar için daha kapsamlı hale gelmesinin şart olduğu

Erişilebilirlik Eylem Planı’nın uygulamaya geçiş sürecinin uzatılmış olmasının engelli kişilerin entegrasyonuna aykırı bir durum teşkil ettiği; taşımacılık hizmetleri de dahil olmak üzere erişim sorunlarının yaygın bir sorun olmayı sürdürdüğü

Evde bakım hizmetleri için mali teşvik alan kişilerin sayısının arttığı

Toplum temelli hizmetlere geçişin devam ettiği ancak bu durumun bakım hizmetleri sunan kişiler için arttırılmış rehberlik ve eğitim ihtiyacını da beraberinde getirdiği

Erken ve yerinde teşhisin yetersiz olmasının engelli çocukların uygun hizmetlere zamanında erişimini aksattığı

Türkiye’de, henüz, ruh sağlığı kanununun ve ruh sağlığı alanında hizmet veren kurumların izlenmesinden sorumlu bağımsız bir birimin bulunmadığı

Yaşlı nüfusun ve yaşlı bağımlılık oranlarının artması ile birlikte aktif yaşlanma politikalarına hız verilmesi gerektiği

Ulusal istihdam stratejisinin engelli kişileri istihdam etmeyen kurumlar için cezalar öngördüğü, ancak bununla birlikte kamuda engelli çalışan oranının %2’den daha az olduğu; özel sektörde ise bu oranın daha da düştüğü

Kapsamlı bir yaklaşımın mevcut olmaması nedeniyle, engelli kişilerin istihdamının teşvik edilmesine yönelik tedbirlerin etkisinin sınırlı kaldığı

Kanunların engelli kişilerin hakim ve savcılık mesleğine girişleri konusunda cesaret kırıcı olduğu belirtilmekte.

2014 yılı Engelli Hakları İzleme Raporu’nda da; mevzuatta yer alan eşitlik ve ayrımcılık yasağı temelli hükümlerin hayatın olağan akışındaki işlerliğinin yeterince sağlanamadığı ifade edilmekte ve “Bu noktada mevzuatta yer alan pozitif ayrımcılık uygulamalarının/ pozitif edimlerin uygulamaya yansıması için adımlar atılması ve hayata geçirilmesi en temel ihtiyaçtır” denilmekte.

Aynı raporda engelli bireylerin ciddi bir eğitim sorunu bulunduğuna ve bu soruna mesleki eğitim sorunlarının da eklendiğine dikkat çekilmekte ve “Bu sebeple engellilerin, engel gruplarına uygun yeterli seviyede mesleki eğitim kurumlarına yönlendirilerek meslek edinmelerinin sağlanması gerekmektedir. Engellileri işgücü piyasasına kazandırılmasını sağlamak amacıyla daha çok sayıda kurs açılması ve uygulama gerçekleştirilmesi İŞKUR’dan beklenen bir çalışmadır” denilmekte.

Ceza ve teşviklere rağmen engelli bireylerin istihdamında halen açık olmaya devam eden kontenjanların, engellilere ilişkin istihdam politikalarının ve kanuni düzenlemelerin yeniden ele alınmasını zorunlu kıldığı ifade edilen raporda; engellilere yönelik ayrımcı uygulamaların cezalarının net bir şekilde belirtilmesi gereği vurgulanmakta.

Söz konusu Engelli Hakları İzleme Raporu’nda sağlık konusuna da değinilmekte. Engelli bireylerin rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanmaları konusundaki yıllık seans kısıtlamalarının ya da hizmet alınacak kurumun devlete ait veya özel olması üzerinden geliştirilen kısıtlamaların hizmet etkinliğini düşürdüğü ifade edilmekte. Diğer yandan, özellikle kamu hastanelerinde rehabilitasyon hizmetleri için aylarca sıra beklemeyi gerektiren kapasite sorunlarının engelli bireylere ciddi mağduriyetler yaşattığı belirtilmekte. Engelli bireylerin sağlık kurulu raporları konusundaki sorunlarının hâlâ devam ettiği; sistemin acilen tek seferde her ihtiyaca cevap verebilecek bir rapor sistemine geçiş yapmasının şart olduğu vurgulanmakta.

Tüm bunlara ek olarak, raporda: “Engellilerin karar alma mekanizmalarında kendi kararlarını kendileri verebilecek bireyler olarak konumlandırılması gerekmektedir” denilmekte.

Her iki raporda da engelliler ile ilgili ayrımcılığın hâlâ devam etmekte olduğu görülmekte. Bir sonraki yıl aynı konuda yazacağım yazıda böyle bir ayrımcılıktan söz etmek zorunda kalmayacağımı umuyorum.

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…