“Duygu Asena PEN Ödülü”

1921’de Londra’ dan yola çıkan Uluslararası PEN Kulüpleri Federasyonu (PEN International), edebiyatı yüceltmek ve dünyanın neresinde olursa olsun düşünce ve ifade özgürlüğünü savunmak, korumak ve yaymak amacıyla çalışıyor. 102 ülkede 145 özerk merkezden oluşan Federasyon’ un 20 bin üyesi bulunuyor. PEN adı üç kelimenin baş harflerinden oluşuyor: Poets (Şairler), Essayists (Deneme Yazarları) ve Novelists (Roman Yazarları). 

Federasyonun 1950’de Halide Edip Adıvar öncülüğünde, Türk PEN Kulübü adıyla, kurulan Türkiye Merkezi; 12 Eylül 1980 askeri darbesi üzerine kapandı. 1988'de, Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanı Aziz Nesin'in girişimiyle, yeni bir PEN Kulüp kurulması için çalışılmaya başlandı. Kuruluşun kesinleşmesi için gereken Bakanlar Kurulu Kararı ise, Kasım 1989’ da alındı.      

Günümüzde çalışmalarını PEN Türkiye Yazarlar Derneği adı altında sürdüren kuruluş, 2007 yılından beri “duruşuyla, gerçekleştirdikleriyle, birçok kadına yol açan, örnek oluşturan” bir sivil toplum kuruluşuna, Türkiye’de kadın hareketinin öncülerinden gazeteci-yazar Duygu Asena anısına bir ödül veriyor. “Duygu Asena PEN Ödülü” bu yıl Uçan Süpürge Vakfı’na verildi.  

Uçan Süpürge, kadınların güçlendiği ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlandığı herkes için adil bir dünyaya kavuşmak için değişim yaratma vizyonu ile yola çıkmış; kadınların ve kadın örgütlerinin birikimlerine inanan, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş. Şiddet, yasal haklar, temsil eşitsizliği, görünürlük üretme ve yaratma gibi birçok farklı konuda farkındalık yaratmayı amaçlayan Uçan Süpürge, çocuk yaşta ve zorla evlilik sorununun Türkiye’nin gündemine girmesinde de öncü bir rol oynamış durumda.  

Kadınların kültür sanat alanındaki ihtiyaçlarını gören Uçan Süpürge, sinema alanındaki kadınların emeğini görünür kılmak amacıyla, 1998 yılında Türkiye’de ilk defa uluslararası kadın filmleri festivalini başlatmış bulunuyor. Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali varlığını panel, söyleşi ve sergilerin yapıldığı uluslararası bir organizasyon olarak sürdürüyor. Türkiye’de bir ilk olan Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali, kadın yönetmenlerin filmlerini gösteren bir festival olarak, her yıl dünya çapında kadın yönetmenleri ve oyuncuları davet ederek Türkiye’de “Kadın Yönetmen ve Yapımcılar Buluşmaları” nı gerçekleştiriyor. Bu sayede, bu alanda çalışan kadınlar arasında bir iletişim ağı Kurulmuş oluyor.

Uçan Süpürge bu yıl 25. yaşını kutluyor. Bu özel yılda Uçan Süpürge’ ye verilen “Duygu Asena PEN Ödülü” ile ilgili haber beni 1970’li yıllara götürdü. Zira yollarımız o yıllarda kesişmişti sevgili Duygu ile…   

Eşim Özer Yelçe o tarihlerde Hürriyet Gazetesi’nde görev yapıyordu. Kelebek Gazetesi’ ni yayın hayatına hazırlayan ekipte Duygu ile birlikte yer alıyorlardı. Onların uzun uğraşları sonucunda Kelebek Gazetesi ilk baskısını yaptığında, gazetenin sahibi Erol Simavi tüm ekibi eşleri ile birlikte Maksim Gazinosu’nda ağırlamıştı. O gece çok eğlenmiş, hatta etkinlik sonunda eğlencemize bir başka mekânda devam etmiştik. 

Hepimiz çok gençtik o yıllarda. İş dışında çok zaman geçiriyorduk birlikte. Her hafta birimizin evinde toplanır, güler eğlenirdik. Bazen de diskoteğe gidip dans ederdik. 70’li yılların gençler arasındaki en popüler eğlence merkezleriydi diskotekler o dönemde. 

Sonra eşim Hürriyet Gazetesi’ nden ayrılıp Milliyet Gazetesi’nde çalışmaya başladı. Kelebek Grubu ile görüşmelerimiz ister istemez aksadı. Duygu 1978-1992 yılları arasında Türkiye’nin kadın dergiciliği alanında en önemli dergilerinden olan Kadınca Dergisi’nin yayın yönetmenliğini yaptı. 1992-1997 yılları arasında da TRT2 televizyon kanalında “Ondan Sonra” isimli bir program hazırlayıp sundu. 

Gazeteciliğinin yanı sıra yazarlığını da sürdüren Duygu, adını “Kadının Adı Yok” isimli kitabı ile duyurdu. Kitap müstehcen bulunduğundan 1988’de yasaklandı. İki yıl süren dava sonucunda kitabın tekrar yayınına izin verildi; ardından, kitap Yönetmen Atıf Yılmaz tarafından filme alındı. 

 Duygu Asena’nın Doğan Kitap tarafından yayınlanan “Kadının Adı Yok” dışındaki eserleri; “Orada Kadınlar Var mı?”, “Aslında Özgürsün”, “Aslında Aşk da Yok”, “Değişen Bir Şey Yok”, “Aşk Gidiyorum Demez”, “Aynada Aşk Vardı”, “Paramparça” ve “Kahramanlar Hep Erkek”. 

2000’li yılların ilk yarısında Duygu’dan kötü bir haber aldık. Sevgili arkadaşımızın beyninde bir tümör tespit edilmişti. Eşimin bu habere ne kadar üzüldüğünü bugün bile hatırlıyorum. Duygu, o dönemde literatürde tespitinden itibaren yaklaşık dört aylık bir ömür biçilen bu tümörle olağanüstü bir güçle mücadele etmeye çalıştı. Ancak, ne yazık ki, iki yıl sürdürdüğü bu zorlu mücadeleyi 30 Temmuz 2006 günü kaybetti. Bu haber, AP ve AFP ajansları tarafından dünyaya "Türk kadın hakları savunucusu öldü" başlığıyla duyuruldu. 

O’ nun ölümünün ardından PEN Türkiye Yazarlar Derneği tarafından, Türkiye Kadın Hareketi’ ne katkıları nedeniyle, Duygu Asena adına bir ödül konuldu. İpek Çalışlar, Latife Hanım adlı biyografik eseri ile, bu ödülün ilk sahibi oldu. 

Duygu Asena kalplerimizde yaşamaya devam ediyor… Adı, adına verilen ödüllerle genç kuşaklara duyuruluyor… 

Bu yılın ödülünün sahibi Uçan Süpürge Vakfı’ nın 25. Yaşı’ nı kutluyor, kadına yönelik çalışmalarıyla daha nice ödülün sahibi olacaklarına yürekten inanıyorum. 

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…