Dünya yeni bir olimpiyat türü ile tanışıyor

8 Ekim 2016 Cuma günü (yarın), Dünya yeni bir olimpiyat türü ile tanışacak. Zürih’te gerçekleştirilecek olan dünyanın ilk ‘Biyonik Olimpiyatlar’ı, fiziksel engellilerin yaşadıkları zorlukları ve bu zorlukların yeni teknolojilerin kullanımı ile nasıl aşılabildiğini gözler önüne serecek.

Cybathlon -Biyonik Olimpiyatlar-; robotik protez, beyin-bilgisayar arayüzü ve mekanik dış iskelet içeren biyonik teknolojileri kullanan atletler için düzenlenen uluslararası bir yarış organizasyonu. Bu organizasyon, biyonik teknolojinin geliştirilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılmasının teşviki amacı ile ETH Zürich (Swiss Federal Institute of Technology) tarafından Swiss National Central Competence Robotic Research işbirliği ile gerçekleştiriliyor.

Cybathlon, dünyanın önde gelen bilim adamları ile yapay uzuv kullanan engellileri buluşturacak. Bu organizasyon aslında Paralimpik Olimpiyatlar’ın biyonik versiyonu. Ancak Paralimpikler atletizm üzerinde odaklanırken, Cybathlon yeni geliştirilen robotik araçların fiziksel engellilerin günlük hayatlarını nasıl kolaylaştırdığını gösterecek. Yasal nedenlerden dolayı resmi olarak ‘Biyonik Olimpiyatlar’ ismi verilemeyen bu yarışmaya katılmak için çok fazla şart bulunmuyor. Yalnızca, yarışlarda gücün büyük ölçüde insandan değil de cihazdan gelmesi gerekiyor. Cybathlon organizasyonunda görev alan ETH Zürich Üniversitesi profesörlerinden Robert Riener,  gündelik engellerin aşılması için teknoloji kullanılmasını desteklemek istediklerini söylüyor. 

Cybathlon’a katılım için Ekim 2014’te açılan kayıtlar 1 Mayıs 2016 tarihine kadar devam etmiş durumda. Temmuz 2016’da Zürih’te gerçekleştirilen yarış provasında katılımcılara yardımcı robotik teknolojileri deneme ve değerlendirme fırsatı tanınmış bulunuyor.

Cybathlon 2016 resmi provasını izlemek isterseniz <https://www.youtube.com/watch?v=Rx9I_hYqQcM> adresini ziyaret edebilirsiniz.

Cybathlon’da 25 farklı ülkeden katılan 74 yarışmacı robot dış iskeletler, biyonik kollar ile bacaklar ve elektrikle çalışan tekerlekli sandalyeleri kullanarak yarışacak. Cybathlon’da hem kazanan katılımcı, hem de kullandığı biyonik aracın üreticisi olan firma madalya ile ödüllendirilecek. Bu yarışmada yer alacak altı farklı disiplin ise şöyle sıralanıyor:

- GÜÇLENDİRİLMİŞ KOL PROTEZİ YARIŞI

Maksimum protez kontrolü gerektiren bu yarışmaya önkol protezleri kullananlar katılabiliyor.

- GÜÇLENDİRİLMİŞ BACAK PROTEZİ YARIŞI

Normal koşu ve engelli koşu şeklinde gerçekleşecek bu yarışmaya robotik diz ve bacak protezleri kullanan kişiler katılabiliyor.

- GÜÇLENDİRİLMİŞ DIŞ İSKELETLİ YARIŞ

Bu yarışmaya omurga sakatlığı olan, tamamen robotik bir dış iskelet (exoskeleton) kıyafeti ile donatılmış sporcular katılabiliyor. Yarışmada normal bir insanın gün içerisinde yaptığı oturma, kalkma, merdiven çıkma gibi eylemler gerçekleştirilecek. Bu gibi günlük hareketlerin yapılabilmesi için geliştirilen giyilebilir cihaz felçlilerin motor fonksiyonlarını kullanabilmelerine olanak veriyor. Ancak şu an bu cihazın dünyada kullanımı yaygın değil.

- GÜÇLENDİRİLMİŞ TEKERLEKLİ SANDALYE YARIŞI

Bu yarışmada katılımcılar, hepsi özel üretilmiş olan güçlendirilmiş elektrikli sandalyeler kullanacaklar.  

- FONKSİYONEL ELEKTRİKSEL SİMÜLASYON BİSİKLET YARIŞI

Bu yarışma bel kemiği ve omurga sakatlıkları bulunan sporcuların kas hareketlerini pedal hareketine çeviren özel robotik bisikletlerle yarışacakları bir disiplin. (Fonksiyonel Elektriksel Simülasyon (FES) felçli kasların hareket ettirilmesi için geliştirilmiş bir teknik. Bu yöntemde kaslara deriye yerleştirilen elektrotlar yardımıyla uyarı akımları gönderiliyor. Böylece bir omurilik yaralanması sonucu beyinden bacaklardaki kaslara kadar olan uyarı ortadan kaldırılmış oluyor.) Yarışmada, iki yarışmacı aynı anda dairesel bir yarış pistinde akım gücünü kendileri kontrol ederek yarışacak.

- BEYİN-BİLGİSAYAR ARAYÜZÜ YARIŞI

Bu yarışmada vücudunu hiç kıpırdatamayan yarışmacılar EEG dalgalarını okuyan cihazlar yardımıyla bilgisayar oyunlarında yarış arabalarını kontrol edecekler. Bu yarışmayla insanların hayatlarına neler katılabileceği gösterilmek isteniyor.

6 Ekim 2016’da (dün) Cybathlon’un ana etkinliğine iki gün kala bir sempozyum düzenlendi. Bu sempozyumda dünyanın önde gelen araştırma uzmanları ve genç araştırmacılar altı disiplinle ilgili son teknolojik gelişmeleri tanıttılar ve tartıştılar.

Zürih’teki Swiss Federal Institude of Technology Department of Health Sciences and Technology (İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü, Sağlık Bilimleri ve Teknoloji Bölümü) Başkanı Robert Riener’ın Digital Trends’e verdiği röportajda ifade ettiği gibi:

“Cybathlon ne yalnızca teknolojiyi, ne de saf insan kabiliyetlerini sergileyen bir etkinlik. Bu yarışma, insanlara günlük hayat mücadelelerinde yardımcı olabilmek için, teknoloji ile onu kullanan kişi arasındaki dengeyi gösterebilmek için düzenlenmiş bulunuyor. Amaç, siborglar yaratmak değil; amaç, insanlarla çalışabilecek teknolojiler geliştirmek.”

Cybathlon 2016’da her şey yolunda giderse bazı ülkeler atletlerini takibe almayı ve mühendislerini kullanılan araçları daha da geliştirmeye teşvik etmeyi planlıyor. Nature Dergisi’ne göre; bu durumda Cybathlon yedi günlük bir etkinlik olarak 2020’de, Tokyo’da yapılacak Ana Olimpiyat Oyunları ile aynı tarihlerde, geri dönmüş olacak. 

Umarım, bu etkinlik amacına ulaşır ve ihtiyacı olanların böylesi yeni teknolojilere erişebilmeleri kolaylaşır.

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…

Not: Bu yazının hazırlanmasında How It Works Dergisi ile Digital Trends, Popular Science, BBC web sitelerinden yararlanılmıştır.