Çıkamadığım Ayvalık yolculuğu

Ayvalık’ta yaşayan kız kardeşim, hayatıma küçük bir değişiklik katarak yaşadığım sürece yardımcı olmak için evine davet etti beni. Önceleri reddettim teklifini; ama sonra “neden olmasın” dedim kendi kendime ve gidiş yollarını araştırmaya başladım.

İki yıl önce, bir kez, eşimle beraber gitmiştik kardeşime. O vakitler kendi arabamız vardı. Eşim beni, yollardaki tüm olumsuzlukları gözüne alarak, istediğim her yere götürüyordu. Şimdi ise durum çok farklı; ne bir arabam, ne de beni kucağında taşıyacak bir eşim var. Bu yüzden, artık Ayvalık’a ancak otobüsle gidebilirim.

Bilgisayarımın başına oturdum ve internette şehirlerarası yolcu taşıyan otobüs firmalarını araştırdım. Bu konuda Türkiye’nin önde gelen belli başlı şirketlerinin web sitelerine girdim. Pamukkale dışında hiçbirinde engelli yolcularla ilgili bir bölüme rastlayamadım. Oradaki bilgi de yalnızca bilet fiyatlarıyla ilgiliydi. (Kara Yolu Taşıma mevzuatına göre, en az % 40 oranında engelli olduğunu belgeleyen yolcular için bilet ücreti, Ulaştırma Bakanlığı tarafından düzenlenen ücret tarifesi üzerinden % 30 indirimli olarak uygulanmaktadır.) Hal böyle olunca, sözünü ettiğim belli başlı şirketlerin çağrı merkezlerinin telefonlarını kaydettim ve Varan ile başlayarak, sırayla, Ulusoy, Pamukkale, Kamil Koç, Metro ve Çanakkale Truva’yı aradım.
Önce Ayvalık’a seferlerinin olup olmadığını sordum; hepsinin cevabı “evet” oldu. Ardından bedensel engelli yolcular için herhangi bir uygulamaları bulunup bulunmadığını öğrenmek istedim. Hepsinin cevabı aynıydı: “Tekerlekli sandalyeyi bagaja alabiliyoruz.” Tamam, sandalyem Ayvalık’a gidebiliyordu; ya ben nasıl binecektim otobüse? Aldığım cevaba göre, herkes gibi merdivenleri çıkarak binmem gerekiyordu. Hiç yürüyemediğimi söylediğimde ise, “Siz gelin, yardım ederiz.” cevabını aldım. Israrla bunun ne gibi bir yardım olduğunu sordum. Net bir cevap alamayınca, “yardım” sözcüğünü açıklığa kavuşturabilmek için alacağım cevabı şıklara ayırdım. “Engelli bir yolcunun binişini kolaylaştırıcı bir sisteminiz mi var yoksa kucakta taşıma yardımından mı söz ediyorsunuz?” dedim. Üzülerek, hiçbir sistemlerinin olmadığını öğrendim. Yine de, içimde bir ümitle, bunun yalnızca Ayvalık için mi, yoksa tüm Türkiye seferleri için mi geçerli olduğunu sordum. Ne yazık ki seferlerinin hiçbirinde bedensel engellilere yönelik bir uygulama yoktu.

Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde, Pamukkale’nin web sitesinde de yer aldığı gibi, engelli yolcuların biletlerinde indirim öngörülüyor. Ancak otobüsle yolculuk yapması olanaksız olan bir engellinin otobüs biletine de ihtiyacı olmayacaktır. Kanımca, bu yönetmelikle, bilet fiyatlarında indiriminden önce, engelli yolcu taşıma zorunluluğu getirilmesi gerekirdi.�

1 Temmuz 2005 tarihinde kabul edilen 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un toplu taşımacılık hizmetlerinin ele alındığı 3 üncü maddesinde; “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlüler için erişilebilir duruma getirilir.” hükmü ile 2012 yılına kadar büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin denetim görevleri olan sistemler dahil olmak üzere, toplu taşıma taşıtlarında ve sistemlerinde özürlüler için ulaşılabilirlik önlemlerini tamamlamaları öngörülmüştür.

2011 yılının ikinci yarısındayız; halen bedensel engelliler otobüs seyahati yapamıyor. Peki, 2012’ye girerken durum farklı olacak mı? Acaba yukarıda saydığım bütün bu saygın şirketler bu uygulamayı başlatmak için yılın son gününü mü bekliyorlar?

Ben söz konusu şirketlerin bu konuyu göz ardı ettiklerini değil, gözden kaçırdıklarını düşünüyorum. Ülkemizde engelliler öylesine alıştılar ki hiçbir haklarından yararlanamamaya, istemeyi unuttular. Onlar istemeyince de, şirketler göremediler ihtiyacı. Ama artık bir adım atma zamanı. Önceleri her gün, her yere sefer olmayabilir engelliler için. Örneğin; şimdilik haftanın, önceden ilan edilen, tek bir gününe koyulacak seferlerle başlatılabilir bu uygulama. Bu bile bir kazanç olur, şimdiye kadar hiç otobüse binememiş olan engelliler için. Belki ben de o zaman gidebilirim Ayvalık’a…

Engellerimizi hissettirmeyecek, engelsiz bir yaşam dileği ile...

Not: Gözden kaçırdığım, engelli yolcu taşıyabilen otobüs şirketleri var ise özür dilerim. Lütfen e-posta adresime durumunuzu iletin.