Akran zorbalığı giderek artıyor…

Fiziksel şiddet, sözlü taciz ve siber zorbalık gibi farklı biçimlerde yaşanan akran zorbalığı duygusal problemlere ve akademik performansın düşmesine neden olabiliyor. BÜMED MEÇ Okulları’ nın (Boğaziçi Üniversitesi Merak Eden Çocuk Okulları) Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi; okullarda yaşanan akran zorbalığının, zorbalığa maruz kalan çocukların okul fobisi geliştirmesine de neden olabileceğine dikkat çekiyor.

Söz konusu Birim Yetkilileri çocukların okul öncesi ve ilkokul sürecinde arkadaşlık ilişkileri kurmayı ve sürdürmeyi, grup kurmayı, statü kazanmayı ve sosyal beceriler geliştirmeyi öğrenmekte olduklarına değinerek; bu süreçte bazı çocukların akranlarıyla olumlu ilişkiler kurmayı ve onlarla iş birliği yapmayı başardıklarını, bazı çocukların ise arkadaşlarına sıklıkla saldırgan davranışlarda bulunduklarını ve bu yüzden çok az sayıda arkadaşa sahip olduklarını belirtiyorlar.

Zorbalık, çatışma veya şiddetten farklı davranış biçimi olduğundan, bir arkadaş anlaşmazlığı gibi düşünülmemesi geren bir konu. Zorbalık; erken yaştaki öğrenciler arasında, popüler olma ve kendini kabul ettirme arzusu, sorun çözme ve empati kurma gibi becerilerden yoksun olma, devamlı kaygı yaşama, fiziksel ceza yöntemi kullanan ailelerden gelme gibi çok çeşitli nedenlerle tetiklenebiliyor. 

Zorbaca eylemlerde bulunan çocukların ebeveynlerinin aile işlevlerinin zayıf olduğunun ve çocukla güvensiz bağ kurmanın söz konusu bulunduğunun altını çizen BÜMED MEÇ Okulları Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi; “Çocuklar evde yaşadıkları huzursuzlukları, maruz kaldıkları ihmal veya istismar durumlarını okuldan farklı yollarla yansıtabilmektedirler. Bazıları şiddet uygulayan ebeveynleri model alarak akranlarına zarar verebilmekte, bazıları ise şiddet gören ebeveyni gibi içine kapanmakta ve okulda zorbalığa uğrayabilmektedir. Çocuklarda zorbaca davranışları engelleyebilmek için aile özelliklerinin bilinmesi faydalı olacaktır.” diyor. 

Akran zorbalığı en sağlıklı biçimde aile-okul-çocuk üçgeninde öğretmenlerin, ebeveynlerin ve rehberlik birimlerinin birbirleriyle iletişim halinde bulunmalarıyla çözüme kavuşabiliyor. BÜMED MEÇ Okulları Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi diğer çözüm yollarını ise şu şekilde sıralıyor:

• Çocukların özellikle saldırgan davranışlarla istedikleri şeyler yerine getirilmemeli, bu tür davranışlar pekiştirilmemeli
• Çocuklara sosyal olgunluklarına uygun görevler verilerek kendilerine güvenmeleri konusunda destek olunmalı
• Televizyon izleme saatleri sınırlandırılmalı ve çocuğun seyrettiği TV programları, filmler, oynadığı bilgisayar oyunları konusunda dikkatli olunmalı
• Çocuklar çeşitli sosyal ve sportif alanlara yönlendirilmeli ve onlara hobilerini yapmaları için fırsat verilmeli. Aileler çocuklarıyla daha nitelikli zaman geçirmeli, zorbalık davranışlarına karşı dikkatli ve özenli olmaya çalışılmalı. Kardeşler arasında böyle bir durum varsa mutlaka müdahale edilmeli ve bu tür davranışlara izin verilmemeli.
• Aileler çocuklarıyla sorgulayıcı nitelikte değil, paylaşım amacıyla sohbet etmeli ve onları anlamaya çalışmalı. Anne ve baba çocuklarının bir arkadaşına zorbalık yaptığını öğrendiğinde çocuklarını savunmamalı ve bu tür davranışları asla onaylamayacaklarını kesin bir dille belirtmeli.

Anadolu Ajansı’ nın 11 Aralık 2023 tarihli haberine göre, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ nce (OECD) 37'si üye, 81 ülkede uygulanan Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) 2022 verileri; akran zorbalığının uygulamaya katılan ülkelerin tamamında görüldüğüne işaret ediyor.

PISA' da, okuma becerileri, matematik ve fen okuryazarlığı alanındaki akademik becerilerin yanı sıra; öğrencilere, okulda zorbalıkla ilişkilendirilebilecek davranışlarla ilgili deneyimleri de soruldu. Araştırmada, okullarda; "fiziksel", "ilişkisel", "sözel" ve "gasp" olmak üzere 4 farklı zorbalık türü ölçüldü. Testte, Türkiye'deki öğrenciler en sık sözel ve ilişkisel zorbalık yaşadıklarını bildirdi. Zorbalık içeren davranışlardan herhangi birine uğrayan öğrenci ortalaması OECD ülkelerinde yüzde 20, Türkiye'de ise yüzde 27 oldu.

Hürriyet Gazetesi’ nden Meltem Özgenç’ in 23 Eylül 2023 tarihli haberine göre; okullarda zorbalığa maruz kalan çocuk sayısı her geçen gün artıyor. Kimi zaman fiziksel kimi zamansa psikolojik olarak zorbalığa maruz kalan çocuklar, hem aileleri hem de okulları alarma geçiriyor. Uzmanlara göre bunda, zihin sağlığını doğrudan etkileyen sosyal medyanın ve kontrolsüz Internet kullanımının etkisi büyük.

Yine Hürriyet Gazetesi’ nden Zülal Atagün’ ün 2 Aralık 2023 tarihli haberine göre; masum itiraflar için açılan sosyal medya hesapları, öğrencilerin ‘ifşa’ platformları haline gelmiş durumda. Öğrenciler, arkadaşlarının ve öğretmenlerinin sırlarını bu hesaplar üzerinden ifşa ediyor, hatta çeşitli iftiralar atıyorlar. Uzmanlar, ilkokul öğrencilerinin bile bu hesapları açtığını söylüyorlar…

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Zafer İçer ortaöğretimde veya yükseköğretimde, bir kısım kişiler tarafından açılan itiraf sayfalarında veya anonim sosyal medya hesaplarında yapılan paylaşımların hem bireylerin bazı haklarını ihlal ettiğini hem de kurumların menfaatlerini zedeleyebildiğini söylüyor. Dr. İçer, bu paylaşımlar içinde hukuka aykırı şekilde elde edilmiş ses ve görüntü kayıtları ile kişisel verilere yer verilmesinin ise; Türk Ceza Kanunu’nun 132., 133., 134. ve 136’ncı maddelerinde yer alan suçlar kapsamında ceza yargılamalarına konu oluşturabileceğini belirtiyor. 

“Akran zorbalığı” konusunun ciddiyetini gösterebilmek açısından, Gazetem Hürriyet’ te; yalnızca 1 – 12 Aralık 2023 tarihleri arasında, gözüme çarpan ilgili haberleri -özetle- Sizler’ le de paylaşmak istiyorum:

1 Aralık’ta yayımlanan habere göre; Aksaray Şehit Pilot Hamza Gümüşsoy Fen Lisesi 10’ uncu sınıfında okuyan 15 yaşındaki bir öğrenci, 22 Kasım’da yüzünü yıkamak için tuvalete gitti. O’ nın arkasından giden 17 yaşlarındaki iki 12’ nci sınıf öğrencisi, tuvaletin kapısını kilitledi. İki öğrenci, ‘ateş dansı’ ismini verdikleri müziği açarak alt sınıftaki öğrenciden dans etmesini istedi. 10’ uncu sınıftaki çocuk, rahatsız olduğunu belirterek dans edemeyeceğini söyleyince, 12’nci sınıf öğrencileri tarafından darp edildi. Kaşından ve gözünden yaralanan çocuk babası tarafından hastaneye götürülerek darp raporu alındı. Aksaray Valiliği’ nin olayla  ilgili olarak yaptığı açıklamada; “Müfettişler tarafından incelemeler yürütülmektedir. Olay adli makamlara intikal etmiş olup, süreç takip edilmektedir” denildi.

2 Aralık’ ta yayımlanan habere göre; 15 Mayıs'ta İzmit’ te bir parkta meydana gelen olayda, lise öğrencisi Kıvanç Uman ile Y.K. arasında kız meselesi nedeniyle çıkan kavgaya Y.K.' nın arkadaşları H.M.K. ve Y.A. da dahil oldu. Üç kişinin ayrı ayrı darbeleriyle yere yığılan Uman yaralanarak önce İzmit SEKA Devlet Hastanesi' ne kaldırıldı, ardından da İstanbul' daki bir hastaneye sevk edildi. Ancak Kıvanç Uman, 19 Mayıs'ta hastanede hayatını kaybetti. İstanbul Adli Tıp Kurumu Başkanlığı' nca düzenlenen raporda; Uman’ ın ölümünün, ‘darp sonucu künt kafa travmasına bağlı beyin kanaması ve gelişen komplikasyonlar’ sonucunda gerçekleşmiş olduğu belirtildi. Uman' ı darbeden Y.K., H.M.K. ve Y.A. tutuklandı. Olaya karışan Y.S.K. ve A.B.K. ise adli kontrol kararıyla serbest bırakıldı.

8 Aralık’ ta yayımlanan habere göre; Beylikdüzü'nde “gezmeye gidelim” diyerek dışarı çıkardıkları arkadaşlarını gittikleri restoranın tuvaletinde tekme tokat döven 5 kız, o anları cep telefonu kamerasıyla kaydetti. Kızlar, arkadaşlarını dövdükleri görüntüleri ise sosyal medyada paylaştılar. Öğrenciler hakkında "kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, özel hayatın gizliliğini ihlal ve darp" suçlarından adli işlem başlatıldı.

Yine 8 Aralık’ ta yayımlanan bir habere göre; Erzurum ilçelerinden birindeki bir okulun 7' nci sınıf öğrencisi olan Çağla ile arkadaşları, başka okulda eğitim gören 8' inci sınıf öğrencisi İrem' i âtıl kalan afet konutlarına götürerek hakaret ettiler, dövdüler ve saçlarından çekerek yerde sürüklediler. Olayın, zorbalık yapan kızların sonradan aralarına katılan bir arkadaşları tarafından kaydedilen görüntüleri ise sosyal medyada paylaşıldı. Milli Eğitim Bakanlığı’nca  konu ile ilgili soruşturma başlatıldı.

10 Aralık’ ta yayımlanan habere göre; Konya' da 16 yaşında bir genç kız, sosyal medyada tartıştığı aynı yaştaki iki kız tarafından yapılan bıçaklı saldırı sonucu göğsünden yaralandı. Polis, iki şüphelinin yakalanması için çalışma başlattı. 

12 Aralık’ ta yayımlan bir habere göre; Konya'da parkta arkadaşlarıyla birlikte oturmakta olan 13 yaşındaki kız çocuğu, 16 yaşında bir kız tarafından, sosyal medyadaki yorum nedeniyle aralarında çıkan tartışma sonucunda karnından bıçaklandı. Ambulansla Meram Tıp Fakültesi' ne kaldırılan yaralı çocuğun tedavisi devam ediyor. Çocuğu bıçaklayan 16 yaşındaki kız ise polis tarafından yakalanarak, sevk edildiği mahkemece tutuklandı.

Yine 12 Aralık’ ta yayımlanan bir diğer habere göre ise; Kayseri'de 12 yaşındaki Hürkan Samet Durmaz, 6 katlı bir inşaatın en üst katında 13 yaşında olan bir arkadaşı tarafından, vücudunun çeşitli yerlerinden bıçaklanarak öldürüldü. Cenaze otopsi için Kayseri Devlet Hastanesi morguna kaldırılırken, olayla ilgili soruşturma başlatıldı.

1-12 Aralık tarihleri arasındaki 5 günde meydana gelen, aslında yalnızca benim gözüme çarpan 7 habere konu olan, toplam 7 olay… Sizler’ ce de ürkütücü değil mi? Bence bunu, başta anne-babalar ve öğretmenler olmak üzere, hepimizin tekrar tekrar düşünmemiz gerekiyor…

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…