Peki direksiyonda cep yasağına ne zaman uymayı düşünüyoruz

Ama başka yasalara da uyulmasını bekliyoruz. Mesela memlekette direksiyon başında cep telefonu kullanmak da yasak. Bkz. 2918 sayılı trafik kanununun 72. maddesi. Ama uyan yok. Bakıyorsun, adam/kadın sol şeritte bir elinde cep, diğerinde sigara 50 km ile aheste aheste gidiyor. Trafikle alakası yok, tamamen konuşmanın dalgasında. Sonra bu şartlarda delirip slalom yapanlar kabahatli oluyor. Türkiye’de direksiyon-cep bağlantılı kaza ve ölümlü kaza istatistiği diye bir veri sanırım yok, ya da ben bulamadım. Aslında kayıtlara geçen münferit vakalar dışında, dünyada da yok. Ancak trafikte cebin yasaklandığı, yasanın da adam gibi uygulandığı yerlerde kazalarda azalma olduğunu gösteren rakamlar var. Ayrıca araştırmalar şunu gösteriyor: Araç kullanırken telefonda konuşmak, alkollü araç sürmekten daha tehlikeli. Yeme, içme, sigara tüttürme dahil direksiyon başında yapılacak birçok eylemden daha tehlikeli.

Lord Ahmed, geçen yıl Noel günü Jaguarı’yla 28 yaşındaki Slovakyalı Martyn Gombar’a çarptığı sırada cep mesajı mı yazıyordu? İşte İngiliz polisi bu sorunun yanıtını arıyor. Çünkü Martyn Gombar o kazada öldü.

Lord Ahmed malûm, İngiliz Lordlar Kamarası’nın ilk Müslüman üyesi. Adamın en önemli özelliği bu. Müslüman cemaatinin önderlerinden. Şimdi ikinci bir özelliği var. Direksiyon başında mesaj yazarken ölüme sebebiyet vermek suçundan hapis cezasına çarptırılan ilk lord olabilir. Suçun tarifi, tehlikeli biçimde araç sürerken adam öldürmek, cezası ise 14 yıla kadar hapis.

Lord Ahmed’in telefonundan, kazadan birkaç dakika önce bir gazeteci dostuna SMS gönderildiği kesin. Kazayı bildirmek için acil arama yapılmadan önce çekilmiş mesaj. Mesajı çeken lord mu, karısı Sakine mi, yoksa arka koltukta oturan 80’lik annesi mi, polis bunu soruşturuyor. Lord Ahmed kaza anında mesaj yazdığını kesinlikle reddediyor. Mesajı yazan kendisi değilse, suçlu da değil. Çünkü kazada ölen Martyn Gombar ters yönde durduğu için hatalı.

ABD ve İngiltere’de sürüş anında SMS’leşme ciddi bir sorun. Geçen yıl İngiltere’de Rachel Begg adlı 19 yaşındaki kız 120 km hızda mesaj yazarken, 64 yaşındaki bir kadının arabasına çarpıp ölümüne yol açtığı için 4 yıl hapis cezası yedi. Amerika’da da halkın üçte ikisi direksiyon başında mesajlaştığını itiraf ediyor. En fazla mesaj alışverişi de 18-24 yaş grubundakilerde oluyor. Hem okuyor, hem yazıyorlar.

İşte bu nedenle Washington’da, araç sürerken mesajlaşma yasaklandı. New York eyaleti de, sürüş anında her türlü mesaj alışverişini yasakladı. Yasa tasarısı, geçen yıl beş gencin ölümüyle sonuçlanan kazadan sonra hazırlanmıştı. Çünkü o feci kaza, 17 yaşındaki sürücü cep mesajı yazarken kafa kafaya çarpışma sonucu meydana gelmişti.

Dünyada Türkiye dahil 50’yi aşkın ülke trafikte cep telefonunda konuşmayı yasaklamış durumda. ABD de bu ülkelerden biri, ancak gayet zayıf derecede. Sadece altı eyalette yasak söz konusu. Oysa istatistikler vahim. ABD’de her yıl 42 bin kişi trafik kazalarında ölüyor. Geçen yıl cep telefonundan kaynaklanan kazalarda ölenlerin sayısı 2 bin 600. Yaralı sayısı ise 33 bin. Bunlar sadece tespit edilebilenler. Gerçek rakamın çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor.

Şimdi 40 eyaletin meclislerinde çeşitli derecelerde cep yasaklarına ilişkin yasa tasarıları tartışılıyor.

HANDS FREE EFSANESİ

Tartışılan diğer bir konu ise hands-free donanımların ne kadar güvenli olduğu. California’da 1 Temmuz itibariyle elde cep telefonuyla araç sürmek yasak. Kulaklık ve diğer hands-free donanım serbest. Ancak gençlere SMS ve hands-free de yasak. Böylece bir yılda trafik kazalarında ölenlerin sayısında 300 azalma olacağı hesaplanıyor. Ancak yeni bir araştırmanın sonucuna göre, hands-free telefon kullanımı da trafikte riski azaltmıyor. Kulakta ya da kulaktan uzakta, cep telefonu kaza riskini dört kat artırıyor. Kanada ve Avustralya’da yapılan araştırmalar bunu gösteriyor.

Kanada’daki Quebec Ulusal Enstitüsü, trafikte her türlü telefon kullanımı yasaklansın diye bir rapor hazırlamış. Raporda imzası bulunan Montreal Üniversitesi kriminoloji uzmanı Etienne Blais, "İnsanlar hands-free’nin güvenli olduğunu düşünürse, trafikteki konuşmalar artacak, bu da kazaların artmasına neden olacaktır. Çünkü hangi yaş ve cinsiyette olursanız olun, beynin iletişimle meşgul olması dikkati dağıtır. Hands-free konuşma da tehlikelidir" diyor. Blais’e göre sürüş anında radyo istasyonu ve CD değiştirmek, yemek yemek, sigara içmek daha az dikkat dağıtıcı davranışlar.

ALKOLLÜ SÜRÜŞTEN TEHLİKELİ

Hatta trafikte cep öyle berbat birşey ki, alkollü sürüşten bile tehlikeli. İngiltere’de yapılan bir denemede, direksiyon başında cepte konuşanların, alkollü sürücülere göre daha geç reaksiyon verdiği tespit ediliyor. Deneme sonunda şu çıkıyor: 110 km ile giderken normal sürücüler 31 metrede fren yapabiliyor. Alkollü sürücü 35 metrede, kulaklıkla cepte konuşan 39 metrede, telefonu elinde tutan ise 45 metrede fren yapabiliyor. Trafikte cepte konuşanların, görüşme bittikten sonra bile dikkati dağınık kaldığına dair bulgular var.

Türkiye’de cep telefonundan kaynaklanan kazalarda ölenlere ilişkin bir istatistik bulamadım. Ancak sigara ölümleri çok somut. Sağlık Bakanlığı’na göre son 20 yılda sigara tüketimi yüzde 80 oranında arttı. Eğer önlem alınmazsa 2020 yılında 10 milyon kişi sigara yüzünden ölecek.

Yani 19 Mayıs’ta yürürlüğe giren yasaklar yerinde. Ancak bu yasaklara uyum ve yasayı uygulama, cep telefonundaki halimize benzerse... Mesela Meksika gibi olabilir miyiz? Meksika sigara yasağı konusunda azılı bir ülke. Bar ve lokantalar dahil halka açık her yerde sigara yasağı var. O ülkede kısmi cep telefonu yasağı da var. Ama her iki yasağa da uyum durumu zayıf.